NBP: rynek pracy w Polsce w IV kw. 2013

Przeczytaj także: NBP: rynek pracy w Polsce w I kw. 2011

Inną hipotezą wyjaśniającą różnice w zmianach zatrudnienia w GN (w przeliczeniu na pełne etaty) w porównaniu ze zmianami liczby pracujących w GN oraz BAEL jest relatywnie wyższa dynamika wzrostu liczby pracujących na podstawie umów innych niż umowa o pracę, nie wliczanych do przeciętnego zatrudnienia. Historycznie w ostatnich okresach spowolnienia gospodarczego (zarówno w roku 2009, jak i w roku 2011) relatywnie łagodniejsze dostosowanie liczby pracujących wg BAEL w porównaniu z danymi z GN można było wiązać również z szerszą definicją pracujących BAEL, obejmującą całą gospodarkę wraz z mikrofirmami (0-9 zatrudnionych), osobami pracującymi na umowy cywilno-prawne oraz częścią „szarej strefy”.

Łagodniejsze spadki zatrudnienia w mikrofirmach w trakcie 2013 r. – częściowo odpowiedzialne za różnice pomiędzy tendencjami wskaźników zatrudnienia – wydają się spójne z wynikami Szybkiego Monitoringu NBP za ub.r. Znaczenie tego czynnika będzie się jednak zmniejszać w kolejnych kwartałach. Wyniki najnowszej edycji Szybkiego Monitoringu NBP wskazują na zbliżone prognozy zatrudnienia w I kw. 2014 r. we wszystkich grupach przedsiębiorstw, bez względu na ich wielkość.

W IV kw. 2013r. – podobnie jak w poprzednim okresie – wzrost liczby pracujących BAEL w ujęciu rocznym wynikał ze wzrostu liczby pracujących najemnie (1,2% r/r sa wobec 0,7% r/r w III kw. 2013r.). W tym samym czasie liczba samozatrudnionych poza rolnictwem wyraźnie obniżyła się (o 1,6% r/r wobec spadku o 0,4% r/r w III kw. 2013r) w stosunku do poprzedniego kwartału.). O ile w okresie dynamicznego wzrostu przed 2008 r., jak również w trakcie pierwszej fali spowolnienia kategoria ta przyczyniała się do wzrostu bądź stabilizacji zatrudnienia, o tyle począwszy od 2012 r. przeważają jej spadki.
Udział samozatrudnionych w ogólnej liczbie pracujących obniżył się w ciągu ostatnich 3 lat z 11,1% do 10,6%, co mogło być związane zarówno z procesem ograniczania w 2011 r. środków pomocowych dla bezrobotnych rozpoczynających własną działalność, jak również z późniejszym efektem upadania nietrafionych przedsięwzięć.

Trend spadkowy kontynuowała liczba samozatrudnionych w rolnictwie indywidualnym, jednak przy wyraźnie niższym tempie spadku r/r (- 0,6% r/r sa wobec -3,8% r/r sa w III kw. 2013r.) oraz wzroście o 13,6 tys. osób w ujęciu kwartalnym. Dalej obniżała się natomiast liczba członków rodzin pomagających w prowadzeniu rodzinnego gospodarstwa rolnego lub działalności gospodarczej (-8,7% r/r sa wobec spadku o 7,5% r/r w III kw. 2013r.). Zbliżonym tempem wzrostu liczby pracujących charakteryzowały się obszary wiejskie (0,4% r/r) i miejskie (0,5% r/r).

Odsezonowane dane BAEL w podziale na podstawowe sektory wskazują, że obserwowany w IV kw. 2013r. wzrost r/r liczby pracujących należy przypisać dwóm sektorom: usługowemu oraz przemysłowemu.

W usługach roczne tempo wzrostu po trzech kwartałach nieco niższej dynamiki ponownie przyśpieszyło do 0,9% r/r (wobec 0,5% r/r w III kw. 2013 r.), po usunięciu efektów sezonowych. W sektorze przemysłowym liczba pracujących rosła nadal stosunkowo szybko, ale nieco wolniej niż w poprzednim kwartale (o 1,1% r/r wobec 1,8% r/r w III kw. 2013r.). Liczba pracujących w rolnictwie obniżyła się natomiast o 3,0% r/r (wobec spadku o 3,7% r/r w III kw. 2013r.).

W ujęciu kwartalnym liczba pracujących w sektorze usługowym wg BAEL wyraźnie wzrosła po odsezonowaniu, zaś niewielki spadek obserwowano jedynie w sektorze przemysłowym (o 0,4%kw/kw sa). Po raz pierwszy od IV kw. 2010 r. odnotowano wzrost w sektorze rolniczym (0,4% kw/kw sa), który nie ma jednak większego wpływu na tendencję długookresową.

Wzrost zatrudnienia w sektorze usługowym widoczny w BAEL znajduje częściowo potwierdzenie w danych z SP, zgodnie z którymi w IV kw. 2013 r. w usługach pracowało o 1,8% więcej osób niż w tym samym kwartale ub.r. Na podstawie informacji pochodzących z SP można również wnioskować, że obniżenie rocznego tempa wzrostu liczby pracujących w sektorze przemysłowym11 wynikało głównie z utrzymania spadków w budownictwie (-6,9% r/r). W przemyśle po raz pierwszy od IV kw. 2011 r. odnotowano dodatnią dynamikę r/r (0,1% r/r wobec - 0,5% r/r w poprzednim kwartale).