Fairtrade a drobni rolnicy i pracownicy najemni

Przeczytaj także: Gospodarstwa rolne: koniunktura VI 2013

Samo mówienie o idei Fairtrade nie wystarcza. Organizacje Sprawiedliwego Handlu oraz organizacje producenckie zbierają twarde dane na temat tego, jak Fairtrade zmienia społeczności i jak wpływa na rolników, pracowników, producentów. Oszacowanie wpływu systemu Fairtrade na producentów z globalnego Południa to sprawa złożona. Pod uwagę należy bowiem wziąć nie tylko bezpośrednie stawki w skupie (czyli cenę za produkt), ale również takie czynniki, jak zwiększenie efektywności biznesowej, rozwój lokalnej społeczności, edukacja, ochrona środowiska naturalnego w kontekście uwarunkowań lokalnych i krajowych.

Fairtrade International co roku przygotowuje raport o wpływie systemu Fairtrade na drobnych rolników oraz pracowników najemnych. W 2013 roku ukazała się jego czwarta edycja.

INFORMACJE OGÓLNE

Producenci Fairtrade

Według danych FLO-CERT, organizacji zajmującej się certyfikacją producentów Fairtrade, w 2012 roku w systemie Fairtrade zarejestrowanych było 1,24 mln producentów, z czego 1,07 mln to drobni rolnicy a 168 tys. to pracownicy najemni. 59% z nich mieszka w Afryce, 24% w Ameryce Łacińskiej, a 17% w Azji i Oceanii. Niemal połowa certyfikowanych organizacji Fairtrade znajduje się w Ameryce Łacińskiej. Krajem, w którym występuje największa liczba rolników zrzeszonych w spółdzielniach Fairtrade, jest Kenia (14% wszystkich rolników).

Produkty Fairtrade

W 2010 roku organizacje producenckie Fairtrade z globalnego Południa sprzedały produkty za łączną kwotę 664,5 mln euro. Cztery produkty, które wygenerowały 87% wartości sprzedaży wszystkich produktów Fairtrade to kawa, banany, kakao i kwiaty. Oprócz środków ze sprzedaży produktów organizacje, które działają w ramach systemu Fairtrade, otrzymały 61,1 mln euro premii Fairtrade (średnio na rolnika przypadło około 50 euro). To wzrost o 19% względem poprzedniego okresu. 80% tej kwoty trafiło do spółdzielni zrzeszających drobnych wytwórców.

Podział premii Fairtrade

Ameryka Łacińska – 41 409 000 euro
Afryka i Bliski Wschód – 12 982 000 euro
Azja – 6 733 000 euro

Z powyższych danych wynika, że choć organizacje Fairtrade w Ameryce Łacińskiej mają mniej członków, są efektywniejsze w swoich działaniach.

Wykorzystanie premii Fairtrade

Z danych przekazanych przez producentów wynika, że aż 53% środków z premii Fairtrade przeznaczyli oni na poprawę jakości i efektywności produkcji. Dzięki temu zyskują przewagę ekonomiczną na coraz bardziej konkurencyjnym rynku, co przekłada się na zwiększoną niezależność. Tendencja ta jest szczególnie widoczna w małych spółdzielniach. W ramach systemu Fairtrade od 2011 roku 25% premii Fairtrade jest rezerwowane na działania podnoszące jakość uprawianej kawy. To model, który może być przyszłości rozszerzony na inne produkty Fairtrade.

Pozostałe priorytety przy wykorzystaniu premii Fairtrade:

• inwestycje, z których korzysta lokalna społeczność (kanalizacja, elektryczność, itp.)
• edukacja dzieci, ale również dorosłych
• szkolenia
• ochrona środowiska (certyfikacja ekologiczna)
• wypłata gotówki członkom spółdzielni (zwłaszcza w przypadku rosnących kosztów utrzymania)
• równouprawnienie płci

Warto również zaznaczyć, że 80% wszystkich spółdzielni działających w ramach systemu Fairtrade inwestuje w inne certyfikaty, na przykład w certyfikaty ekologiczne, aby zwiększyć swoją konkurencyjność na rynku.

W przypadku pracowników najemnych (na przykład pracujących na plantacjach bananów) premia jest wykorzystywana głównie do bezpośredniego wspierania pracowników. Ale nie zawsze jest to regułą. Na przykład najważniejszym problemem producentów bananów w Kolumbii jest zwiększenie wydajności z uwagi na rosnącą konkurencję. Z tego względu właśnie na ten cel przeznaczono 1/3 premii Fairtrade. Z tych funduszy opłacono m.in. badania gleby, modernizację systemu nawodnienia i pakowania bananów.