Gospodarka Rosji: ostrożnie optymistyczne prognozy

Przeczytaj także: Sankcje nałożone na Rosję spowodują spadek jej PKB o 15-20 proc.

Zdaniem ekspertów Euler Hermes, gospodarka Rosji ma szanse odcinać kupony od ulegającej poprawie globalnej sytuacji makroekonomicznej, która w 2017 i 2018 roku ma zaowocować wzrostem gospodarczym na poziomie 3% r/r, po osiągnięciu w latach 2015 i 2016 odpowiednio 2,9% i 2,6%. Ta poprawa ma wywierać pozytywny wpływ na 3 kwestie:

1. lepszą synchronizację krajowych cykli gospodarczych,
2. ożywienie światowego handlu oraz
3. politykę pieniężną i warunki finansowania.

Te trzy czynniki mają z kolei zaowocować umiarkowanym wzrostem cen surowców (baryłka ropy w nadchodzącym roku ma kosztować średnio 56 dolarów) oraz równie umiarkowanym umocnieniem się rubla w stosunku do amerykańskiej waluty. Prognozy zakładają również, że w nadchodzącym roku ponownie będziemy obserwować ożywienie rosyjskiego eksportu, chociaż ma ono być znacznie skromniejsze niż w bieżącym roku (+60 mld USD vs +26 mld USD).

Analitycy Euler Hermes opracowali wskaźnik niewypłacalności eksportu (IDEX) w celu regularnego monitorowania i analizy globalnego handlu i tendencji w zakresie niewypłacalności. Oczekuje się, że w 2018 r. wskaźnik ten w odniesieniu do Rosji wzrośnie do -3%. Wartość ujemna oznacza, że ryzyko niewypłacalności głównych partnerów handlowych Rosji będzie średnio ulegać zmniejszeniu, chociaż utrzymuje się wiele punktów zapalnych. W 2018 r. poprawi się (zmniejszy się) również liczba przypadków niewypłacalności w Rosji, podczas gdy w skali światowej liczba takich przypadków wzrasta.

W tej sytuacji krajowe, rosyjskie czynniki takie jak: przyspieszenie akcji kredytowej, złagodzenie polityki monetarnej i wzmocnienie zaufania zarówno w sektorze konsumenckim, jak i korporacyjnym będą dodatkowym wiatrem w żagle. Te pozytywne czynniki zrekompensują negatywne skutki międzynarodowych sankcji gospodarczych, które będą coraz mniej skuteczne w powstrzymywaniu napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Rosyjski PKB powinien wzrosnąć o 1,5% r/r w 2017 r. i 1,9% r/r w 2018 r., po jego spadku o -0,2% r/r w 2016 r. Jednak wciąż pozostaje wiele obszarów ryzyka.

„Liczba niewypłacalności w sektorze chemicznym i usług będzie w 2018r. rosnąć, a niedawne bankructwa banków i utrzymujące się zagrożenia sankcjami gospodarczymi mogą mieć negatywny wpływ na rosyjski biznes" – mówi Ludovic Subran, Główny Ekonomista Euler Hermes.

Z drugiej strony – rolnictwo korzysta na polityce zastępowania importu, więc obok produkcji wyrobów z metalu także sektor spożywczy odczuje poprawę, zmniejszenie liczby niewypłacalności.

Analitycy Euler Hermes szacują, że co czwarte bankructwo na świecie jest związane z opóźnieniami w płatnościach klientów. W 2016 r. co czwarta firma na świecie musiała czekać przez co najmniej 88 dni na zapłatę za wysłane towary i świadczone usługi. Średnio wskaźnik ten wynosi 64 dni na całym świecie. W Rosji wskaźnik ten wynosi 58 dni.

Oznacza to, że wskaźnik Days Sales Outstanding (DSO – obiegu należności) dla Rosji jest o sześć dni niższy od średniej światowej, co plasuje Rosję w tej samej grupie krajów co Wielka Brytania i Niemcy (53 dni), Kanada (54 dni), Norwegia (56 dni) Polska (60 dni) i Brazylia (61 dni). Wskaźnik ten jest jednak nadal bardzo nierównomierny w poszczególnych sektorach przemysłu – na świecie jak i w Rosji.

W okresie od stycznia do września 2017 r. sądy w Rosji ogłosiły upadłość 9 702 spółek, czyli o 5% więcej niż przed rokiem (1). Gdy przedsiębiorstwa ogłaszają bankructwo, najbardziej dotknięci są tym faktem ich wierzyciele: około 70 % spośród przedsiębiorców, którzy stają się niewypłacalni, nie spłaca swoich wierzycieli.

Moskwa jest liderem wśród innych regionów Rosji pod względem liczby bankructw z udziałem 19% (1 800 firm) wszystkich zgłoszonych upadłości; Sankt Petersburg podążą w ślad za Moskwą z udziałem 5% (529) firm ogłaszających upadłość. Region Moskwy i Tatarstan zajmują trzecie i czwarte miejsce z udziałem odpowiednio 5% (499 spółek) i 4% (359 firm) w statystyce upadłości. Euler Hermes przewiduje zatem, że nawet jeśli w 2018 r. nastąpi niewielki spadek liczby bankructw w Rosji, to ryzyko dla działalności gospodarczej nadal występuje.

„Po okresie spadku koniunktury rosyjska gospodarka jest obecnie bardziej stabilna, a wiele przedsiębiorstw rozważa teraz nowe inwestycje i ekspansję. Jednak nawet w okresie wzrostu i występowania pozytywnych wskaźników ekonomicznych w kluczowych sektorach gospodarki rosyjskiej właściciele przedsiębiorstw powinni być ostrożni. Należności handlowe są często największym aktywem przedsiębiorstwa, tak więc opóźnienie w ich spływie lub całkowity ich brak może narazić firmę na poważne ryzyko finansowe oraz wywołać problemy w całym łańcuchu dostaw" – powiedział Fabrice Desnos, CEO Regionu Europy Północnej Euler Hermes.

Popyt na ubezpieczenia należności handlowych w Rosji rośnie, gdyż rośnie udział aktywów skumulowanych w postaci należności od rosyjskich przedsiębiorstw. Od 2013 r. rosyjski rynek ubezpieczeń należności handlowych wzrósł o około 30%. Wysokość składki ubezpieczeniowej na całym rosyjskim rynku wyniosła z tego tytułu w pierwszym półroczu 2017 roku 2,5 mld rubli. Jest to najlepszy wynik dla pierwszego półrocza w ciągu ostatnich pięciu lat (2). Dla porównania, odszkodowania wypłacone przez ubezpieczycieli działających na rosyjskim rynek ubezpieczeń należności handlowych w pierwszej połowie 2017 roku wyniosły 1,1 mld rubli.

Niska penetracja rynku jest jedną z cech rosyjskiego rynku ubezpieczeń należności handlowych. Stosunek składki ubezpieczeniowej od transakcji z odroczonym terminem płatności do PKB wynosi średnio na świecie 0,018%; w Europie Zachodniej wskaźnik ten wynosi 0,034%, podczas gdy w Rosji tylko 0,002%. Ponadto rosyjskie przedsiębiorstwa nadal dosyć zachowawczo, konserwatywnie zarządzają ryzykiem handlowym, a ubezpieczyciele ustalają wysokie standardy jakości i dokładności informacji.

Daria Yakovleva, Prezes Zarządu Euler Hermes w Rosji stwierdziła:

"Rosyjski rynek ubezpieczeń należności handlowych rozwija się w skomplikowanej sytuacji gospodarczej, na którą mają też wpływ czynniki takie jak np. nieprzejrzystość sprawozdań finansowych, wysokie ryzyko podatkowe, częste zmiany prawnych form prowadzonej działalności dokonywane przez rosyjskie firmy oraz brak zagwarantowania bezpieczeństwa (skuteczności) wierzycieli w sądach".

„Ubezpieczyciele systematycznie kształcą rynek i swoich klientów. Coraz więcej przedsiębiorstw wymienia się informacjami w celu badania sprawozdań finansowych i przejścia na międzynarodowe standardy sprawozdawczości finansowej. Rosyjskie firmy stopniowo dostrzegają rolę ubezpieczycieli i ich wpływ na biznes, takie jak poprawa interakcji z klientami i ich dyscyplinę płatniczą. Mamy wieloletnie pozytywne doświadczenia z naszymi rosyjskimi klientami i jesteśmy optymistami co do przyszłości", powiedziała Daria Yakovleva.