Przyszłość polskiego e-Urzędu

Przeczytaj także: E-administracja w Polsce: korzyści i koszty

Proces informatyzacji polskich urzędów nabrał dynamizmu po wprowadzeniu w życie ustawy o dostępie do informacji publicznej, która weszła w życie z początkiem 2002 r. Mimo nowych uwarunkowań prawnych sam proces informatyzacji przebiega w Polsce bardzo nierównomiernie. Wyniki badań prowadzonych przez Ministerstwo Nauki i Informatyzacji ujawniają wyraźne dysproporcje w kilku obszarach.

Pierwszą różnicę, widać, gdy porównamy zaawansowanie rozwiązań informatycznych w administracji centralnej i terenowej. Niewiele ponad 30 proc. gmin wiejskich i niespełna 50 proc. gmin wiejsko-miejskich wykorzystuje własne serwisy internetowe do zamieszczania informacji na temat usług publicznych. Za to niemal wszystkie miasta wojewódzkie oraz urzędy administracji centralnej charakteryzuje wysoki poziom dostępności stron internetowych oraz ich wyższa funkcjonalność. Podobnie jest w dziedzinie dostępu do e-usług, czyli umożliwiania ludności wypełnienia za pośrednictwem Internetu druków i formularzy – im większe miasto lub urząd, tym większa szansa na możliwość kontaktu z nim również przez sieć. W obrębie gmin wiejskich takie usługi mają charakter znikomy. Obywatele raczej nie mogą liczyć na wnoszenie spraw do urzędu przez Internet.

Jeśli przyjmiemy, że liczba urzędów terenowych jest wielokrotnie większa od jednostek administracji centralnej, to z powyższych liczb wyłania się prawdziwy obraz rzeczywistości, w której egzystują tysiące urzędów wciąż nieprzygotowanych do szybciej zmieniających się przepisów i wymogów informatyzacji, a także do stale rosnącego zapotrzebowania społeczeństwa i podmiotów gospodarczych na e-usługi urzędów.

Kolejną dysproporcję widać pomiędzy jakością e-usług oferowanych osobom prawnym i fizycznym. Urzędy częściej rozwijają e-usługi ukierunkowane na podmioty gospodarcze niż na ludność. Co więcej, różnica ta wciąż się pogłębia.
Badania ministerstwa uwidaczniają także różnice w poziomie informatyzacji w kontekście geograficznym. Według ministerstwa najlepiej rozwiniętymi województwami w zakresie świadczenia publicznych e-usług są województwa pomorskie, świętokrzyskie, kujawsko–pomorskie i lubuskie.

Badania wskazują na posiadaną infrastrukturę oraz jej funkcjonalność. Zwróćmy jednak uwagę, że nawet jeśli dany Urząd wdrożył przynajmniej rozwiązania umożliwiające mu publikowanie Biuletynu Informacji Publicznej, jakże często jest tak, że informacje dostępne w sieci nie są aktualne lub są niekompletne. Zatem często, pomimo posiadania właściwych narzędzi, sfera zarządzania informacją i komunikacją w sieci bywa zaniedbywana.

Mówi Beata Duch-Kosiorek, Sekretarz Miasta i Gminy Łomianki, jednego z najlepiej zinformatyzowanych Urzędów w Polsce: "W ostatnim okresie coraz bardziej uwidacznia się zaangażowanie administracji rządowej i samorządowej w realizację planu e-goverment, którego jednym z założeń jest wdrożenie informatycznego systemu zarządzania gminą, a co za tym idzie elektronicznego przepływu informacji Urząd – Obywatel (mieszkaniec). Ogromny wpływ na przyspieszenie tych działań miała akcesja Polski do Unii Europejskiej. Niestety mimo wysiłków stan zaawansowania polskich urzędów w procesie informatyzacji jest wciąż znikomy i jest to jeden z najsłabiej rozwiniętych obszarów. Przyspieszenie prac widoczne jest jedynie w obszarze elektronicznej wymiany informacji wymuszonej ustawą o dostępie do informacji publicznej. Analizy i badania przeprowadzane na potrzeby Ministerstwa Nauki i Informatyzacji pokazały, iż dostępność stron WWW. w jednostkach administracji publicznej wzrosła z 74% w 2003r. do 95% w roku 2004. Te optymistyczne dane dotyczą jednak jedynie urzędów miejskich miast wojewódzkich. Dostępność stron, a w konsekwencji informacji i usług on-line na poziomie powiatów i gmin jest już zdecydowanie niższa. Patrząc globalnie wszystkie województwa w Polsce osiągnęły poziom 25% rozwoju usług e-goverment, żadne natomiast nie zaoferowało jeszcze 50% poziomu rozwoju usług publicznych on-line. Bazując na danych przedstawianych na stronach Ministerstwa nauki i Informatyzacji rozwój e-usług publicznych w Polsce w latach 2002-2004 podniósł się o 15%. Jednak według nowej skali Komisji Europejskiej polski e-goverment ma poziom rozwoju równy 2%. Jedynie 2% usług publicznych jest w pełni dostępnych on-line."

Polskie urzędy muszą dostosować standardy współpracy z obywatelami i organizacjami do tych, które obowiązują w Unii Europejskiej. Na szczycie europejskim w Sewilli przyjęto nowy plan e-Europe 2005, który zakłada szybki rozwój rządowych usług elektronicznych i stworzenie stabilnych ram prawnych dla zbudowania społeczeństwa informacyjnego w Europie. Zgodnie z postanowieniami unijnymi do końca 2004r. kraje członkowskie, w tym oczywiście Polska, powinny zapewnić elektroniczny dostęp do podstawowych usług administracji publicznej i samorządowej. Co to oznacza? Osoby z zewnątrz mają mieć możliwość zgłaszania do urzędu spraw, podań, zażaleń i pytań oraz powinny mieć udostępnione narzędzia, które przez Internet pozwalają im śledzić, jaki jest stan sprawy wniesionej przez nich do urzędu. Spełnienie tych postulatów musi wiązać się z modernizacją narzędzi informatycznych urzędów lub nawet z koniecznością wdrożenia infrastruktury informatycznej od podstaw.