Tydzień 24/2004 (07-13.06.2004)

Przeczytaj także: Tydzień 25/2004 (14-20.06.2004)

• Amerykański Senat przyznał Chinom stałą klauzulę najwyższego uprzywilejowania w handlu z USA.
• W Chinach jest boom motoryzacyjny, w 2003 roku sprzedano tam ok. 2 mln nowych aut (wzrost o 80% w stosunku do roku 2002).
• W ciągu najbliższych trzech lat amerykański gigant motoryzacyjny General Motors zainwestuje 3mld USD w rozbudowę swoich fabryk aut w Chinach. Jego moce produkcyjne wyniosą w 2007 roku 1,3 mln aut (obecnie 530 tys.). W ramach tych inwestycji powstanie nowa fabryka silników i spółka zajmująca się sprzedażą aut na kredyt. W roku 2003 działalność GM w Chinach przyniosła koncernowi ok. 0,44mld USD zysku, co stanowi ok. 11,5% całego zysku koncernu. GM ma na rynku chińskim tylko 9,5% udział w sprzedaży aut ( liderem jest Volkswagen z 38% udziałem).
• Kajmany to jeden z rajów podatkowych na brytyjskich Karaibach. Majątek banków tam zainstalowanych wynosi ponad 1 bilion USD. To dziś piąte, co do wielkości centrum finansowego świata. Banki nie wymagają tam podawania danych osobowych, a podatki są śladowe.
• Po okresie nadzwyczajnej koniunktury obecnie spadają ceny na surowce, metale kolorowe i wyroby stalowe. Wynika to ze zmniejszonego zapotrzebowania na rynku chińskim. Jest to skutek zapowiedzi chińskiego rządu o schładzaniu zbytnio rozpędzonej gospodarki (obecne tempo wzrostu ok. 10%).

Komentarz do wydarzeń gospodarczych

---

O CZYM MÓWIONO W SEA ISLAND NA SPOTKANIU WIELKICH Z G8

W amerykańskim kurorcie Sea Island odbyło się spotkanie przywódców państw należących do G-8. Przedstawiciele najbogatszych i najbardziej wpływowych krajów świata rozmawiali o pomocy dla krajów najuboższych. Zastanawiano się nad dwoma ogólnoświatowymi problemami:

• przedłużenia na dalsze lata tzw. inicjatywy HIPC (Heavily Indebted Poor Countries). Jest to mechanizm działający w ramach MFW, zgodnie z którym kraje najbiedniejsze regularnie obsługujące swoje długi mogą liczyć na częściowe ich umorzenie. Z końcem tego roku kończy się jego obowiązywanie i problemem jest przedłużenie obowiązywania tego mechanizmu i określenie wielkości środków na ten cel. Koncepcję przedłużenia popierają Wielka Brytania, Kanada i USA z rezerwą odnoszą się do niej Niemcy.
• ożywienia obecnej rundy negocjacji w sprawie liberalizacji handlu światowego w ramach WTO, zahamowanej fiaskiem szczytu WTO w Cancun.

Jednak głównym tematem rozmów uczestników szczytu G8 była sprawa pokoju na Bliskim Wschodzie. Przygotowując to spotkanie Biały Dom powrócił do koncepcji sprzed roku, proponując uczestnikom przyjęcie planu promowania demokracji w tym niebezpiecznym od lat regionie. W realizacji tej koncepcji USA widzą od pewnego czasu sposób na uporządkowanie i stabilizację bliskowschodnich problemów politycznych, społecznych i gospodarczych, które są przyczyną napięć i licznych międzynarodowych konfliktów.

Jeszcze przed spotkaniem w Sea Island propozycja ta została chłodno przyjęta przez większość krajów Bliskiego Wschodu. Rządy tego regionu jednoznacznie odczytały ją jako zagrożenie dla reżimów, które nie spełniają amerykańskich kryteriów demokracji. Zdano też sobie sprawę z tego, że jej realizacja (być może słuszna w dłuższym horyzoncie czasowym) stwarzałaby w najbliższym czasie niebezpieczeństwo destabilizacji w kolejnych krajach. Koncepcja ta w pewnym sensie mieściłaby w sobie także interwencje w Afganistanie i w Iraku, dodatkowo uzasadniając je.

Na spotkanie zaproszono przedstawicieli rządów bliskowschodnich krajów, ale zaproszenie przyjęły tylko Turcja, Tunezja, Jemen, Jordania, Bahrajn, Irak i Afganistan. Zdecydowanie odmówili przywódcy Arabii Saudyjskiej, Maroka i Egiptu. Stanowisko zaproszonych krajów Bliskiego Wschodu jasno przedstawiła Turcja - bliski sojusznik USA mówiąc, że w pierwszej kolejności należy zająć się rozwiązaniem konfliktu izraelsko-palestyńskiego oraz dokończyć proces stabilizacji Iraku.

Spotkanie w Sea Island poprzedziła dyskusja w Radzie Bezpieczeństwa ONZ i przyjęta przez nią rezolucja w sprawie Iraku. Stany Zjednoczone zaangażowały się w Irak i trudno dziś mówić o sukcesie tej misji. Są świadome, że podstawą długofalowej stabilności każdego kraju jest jego stabilna gospodarka. Nie można nawet marzyć o skutecznym wprowadzeniu innego modelu państwa bez ustabilizowania sytuacji gospodarczej, a w przypadku Iraku bez zdjęcia z niego zobowiązań trudnych do spłacenia długów. Dlatego obecnie dla USA najważniejszym ekonomicznym tematem rozmów grupy G8 jest redukcja zadłużenia zagranicznego Iraku. Jego długi to ponad 120mld USD, a dodatkowe zobowiązanie to 100mld USD reparacji wojennych za inwazję na Kuwejt w 1991 roku. Ze 120mld USD długu aż 41,2mld to zobowiązania wobec państw-pożyczkodawców zrzeszonych w Klubie Paryskim.

Biały dom przedstawił koncepcję umorzenia znacznej części (80%-90%) irackiego zadłużenia zagranicznego, MFW przekazał ośmiu delegacjom konkretne propozycje dotyczące tej kwestii, połączone ze szczegółową analizą sytuacji finansowej Iraku.

Dziś roczna wartość PKB Iraku szacuje się na 16mld USD. W ubiegłym roku Irak sprzedał ropę za ok. 2mld USD. Jedynym, realnym źródłem dochodów Iraku jest eksport ropy i roczny zysk z niego nie będzie większy niż 20mld USD. To wszystko za mało nie tylko na spłatę zadłużenia, ale i na odbudowę oraz rozwój kraju. Zdaniem USA anulowanie irackiego długu w decydującym stopniu przyczyni się do stabilizacji sytuacji w Iraku, a w dalszej perspektywie do rozwoju gospodarczego kraju.

Koncepcję Białego Domu w pewnym zakresie poparły Niemcy i Kanada, jednak Francja i Rosja opowiedziały się za dużo mniejszą redukcją należności irackich. Uważają, że mimo dużego zadłużenia Irak jest krajem posiadającym znaczne zasoby bogactw naturalnych, stąd też w przeciwieństwie do innych zadłużonych państw nierozwiniętych jest to kraj bogaty. Istnieje obawa, że ta decyzja może być precedensem i inne zadłużone kraje (np. Nigeria, Indonezja, Czad czy Mali) także wystąpią z podobnymi wnioskami.