Rynek farmaceutyczny: nowe trendy w dystrybucji

Przeczytaj także: Dystrybucja farmaceutyczna 2009

Nowy trend w konsolidacji na rynku dystrybutorów

Według najnowszego raportu firmy badawczej PMR „Dystrybucja na rynku farmaceutycznym w Polsce 2010. Prognozy rozwoju na lata 2010-2012”, w latach 2008-2009 miała miejsce dalsza konsolidacja sektora dystrybucji farmaceutycznej w Polsce, zarówno wśród dystrybutorów, jak i wśród placówek detalicznych. Najważniejszym wydarzeniem w segmencie dystrybucji hurtowej był zakup, w kwietniu 2009 r., Prospera przez innego czołowego dystrybutora na rynku polskim – Torfarm. Obie spółki po połączeniu kontrolują ponad 30% rynku dystrybucji do aptek w Polsce.

Przejęcia Prospera przez Torfarm było przykładem nowego zjawiska, jaki można zaobserwować na rynku dystrybucji hurtowej w Polsce – konsolidacji wśród największych graczy na rynku. Wcześniej, przedmiotami przejęć były zwykle mniejsze, regionalne podmioty. Przykładowo, w lutym 2008 r. PGF przejął 57,3% udziałów w hurtowni Aptekarz z siedzibą w Rzeszowie za 26 mln zł. W lipcu 2008 r. Torfarm kupił 100% udziałów w dystrybutorze Promedic za 700 tys. zł.

„Po przejęciach, jakie miały miejsce w ostatnich latach na rynku polskim pozostało już niewiele podmiotów, które mogą stać się celem potencjalnej akwizycji. Jedną z takich firm jest legnicka hurtownia Legfarm, ostatnia ze spółek grupy Apofarm. Dlatego też niewykluczone, że w najbliższych latach procesy akwizycyjne będą miały miejsce pomiędzy największymi graczami na rynku” ocenia Agnieszka Stawarska, analityk rynku farmaceutycznego PMR i współautorka raportu.

Państwo sprzedaje swoje hurtownie

W kwietniu 2008 r. Skarb Państw ogłosił listę dystrybutorów farmaceutycznych, którzy mają być sprywatyzowani w najbliższych latach. W lipcu 2008 r. dokonano prywatyzacji Cefarmu Kraków (udziały objął PGF). W grudniu 2008 r. państwo wycofało się z udziału w Cefarmie Wrocław (36,31% akcji nabył Farmacol, jeden z czołowych dystrybutorów do aptek). W lipcu 2009 r. Farmacol przejął również innego hurtownika – Cefarm Białystok za 71,5 mln zł. Cefarm, który jest aktywny w północno-wschodniej Polsce, posiada również sieć aptek liczącą blisko 50 placówek. W listopadzie 2009 r. Skarb Państwa ogłosił, że zamierza sprzedać akcje Cefarmu Rzeszów, które są w jego posiadaniu. Jednym z prawdopodobnych nabywców akcji jest ACP Pharma, która posiada już ponad połowę udziałów w rzeszowskiej spółce.

W 2010 r. zakończy się dystrybucja ostatniego państwowego dystrybutora – CF Cefarm. W połowie stycznia Farmacol, Eko-Berry i Polfarmex, po przeprowadzeniu due dilligence złożyły wiążącą ofertę na zakup 85% akcji spółki.

Wzrost znaczenia dystrybucji bezpośredniej

PMR podaje, iż w ostatnich latach na polskim rynku dystrybucji farmaceutycznej rozwijały się nowe formy dystrybucji. W marcu 2009 r. firma Sanofi-Aventis uruchomiła Usługę Detalicznego Zaopatrzenia Aptek. Obejmuje ona dostawy leków działających na układ sercowo-naczyniowy Clexane i Plavix oraz leku Rilutek, stosowanego u pacjentów ze stwardnieniem zanikowym bocznym. Usługa ma mieć wyłącznie charakter interwencyjny (w przypadku problemów z zakupem towarów u stałego dostawcy apteki). Jako partnerów Sanofi-Aventis wybrał ACP Pharmę, Farmacol i Prosper (obecnie wchodzący w skład Torfarmu), ale sprzedaż do wszystkich współpracujących z producentem hurtowni jest prowadzona na dotychczasowych, niezmienionych zasadach.

W maju 2009 r. AstraZeneca wdrożyła na rynku polskim System Sprzedaży Bezpośredniej dla całego portfolio swoich leków. Jako partnerów w systemie AstraZeneca w listopadzie 2008 r. wybrała hurtownie PGF, Torfarm i Prosper (w późniejszym terminie Prosper został przejęty przez Torfarm).

„Jak wynika z badania przeprowadzonego przez PMR wśród największych firm farmaceutycznych w Polsce, około jedna trzecia firm farmaceutycznych obecnych na rynku polskim stosuje obecnie, w większym lub mniejszym zakresie, system dystrybucji bezpośredniej” mówi Monika Stefańczyk, główny analityk rynku farmaceutycznego PMR i współautorka raportu. W pytaniu zdefiniowano dystrybucję bezpośrednią jako dostarczanie leków przez producenta do aptek lub szpitali bezpośrednio, z pominięciem hurtowni, choć hurtownia często włącza się i oferuje usługi producentowi.

Informacje o raporcie
Zgodnie z definicją przyjętą na potrzeby raportu, w modelu dystrybucji DTP producent dostarcza produkty do aptek przy pomocy operatora logistycznego. W modelu sprzedaży bezpośredniej, producent sprzedaje swoje produkty bezpośrednio do aptek (przy pomocy własnych zasobów ale także np. operatora logistycznego), jako uzupełnienie tradycyjnego kanału dystrybucji poprzez hurtownie.