Tydzień 42/2009 (12-18.10.2009)

Przeczytaj także: Tydzień 41/2009 (05-11.10.2009)

• Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju to kolejna prestiżowa instytucja, która zmieniła prognozy wzrostu gospodarczego dla krajów Europy Centralnej i krajów bałtyckich. W tym roku ich PKB ma się skurczyć o 3,4%, w przyszłym urosnąć średnio o 1,2%. Według banku liderami wyjścia z kryzysu w 2010 r. będą w naszym regionie Słowacja (wzrost PKB o 3,5%) oraz Słowenia (2,6%). Na Słowacji w tym roku spadek PKB sięgnie zdaniem EBOiR 6%, a na Słowenii aż 7,8%.
• Komisja Europejska ostrzega kraje UE przed niebezpieczeństwem wpadnięcia w spiralę zadłużenia. Twierdzi, że jeśli nie zostaną wdrożone reformy finansów publicznych, to rosnące wydatki mogą spowodować spiralę zadłużenia (np. dług publiczny Wielkiej Brytanii w 2030 r. przekroczyłby 270% PKB, w 2060 r. nawet 759% PKB co oznacza, że cały brytyjski budżet szedłby na obsługę zadłużenia.
• Według World Economic Forum w wyniku kryzysu na światowych rynkach finansowych Stany Zjednoczone spadły na trzecie miejsce pod względem rozwoju finansowego na świecie. Wyprzedziły je Wielka Brytania i Australia. Kolejne miejsce zajmuje Singapur. Polska jest obecnie na 39. miejscu przed Rosją, Węgrami czy Meksykiem, ale wyprzedziły nas m.in. Czechy, Słowacja i Indie. Na finalną ocenę w tym zakresie składa się 120 różnych wskaźników dotyczących m.in. stabilności finansowej, poziomu usług bankowych czy wielkości rynku kapitałowego.
• Spadek PKB na Litwie wyniesie w tym roku 18,4%, na Łotwie 16,4% i w Estonii 13,2%. Natomiast w przyszłym roku ujemny wzrost zanotują Węgry (-0,9%), Łotwa (-1,2%), Litwa (-3 %) oraz Bułgaria (-1,5%).
• Wygląda na to, że Rosja, Białoruś i Kazachstan porzuciły starania o przyłączenie do Światowej Organizacji Handlu. Wycofały indywidualne wnioski o przyjęcie do WTO, a rozpoczęły swoje starania w ramach wspólnej unii celnej. Oznacza to, że takie bezprecedensowe posunięcie może o całe lata przedłużyć negocjacje.
• KazMunaiGaz Exploration Production (to przedsiębiorstwo kontrolowane przez KazMunaiGaz - narodowy koncern paliwowy Kazachstanu) zamierza kupić spółki wydobywające ropę naftową i gaz na Morzu Północnym i w tym celu podpisało porozumienie o współpracy z brytyjską firmą BG. Zamierza też zakupić udziały w złożach w Turkmenistanie, Rosji i w Afryce Północnej. Niedawno chiński rządowy fundusz inwestycyjny China Investment Corp. za 939 mln USD kupił na światowych rynkach 11% akcji KazMunaiGaz EP.
• Sierpniowe bezrobocie w Wielkiej Brytanii wyniosło 7,9% (bez pracy było 2,469 tys. Brytyjczyków) i było niższe, niż spodziewali się tego niektórzy analitycy.
• Według ekspertów Łotewska gospodarka w tym roku może skurczyć się nawet o ok. 18%. Już w grudniu 2008 r. Łotwa dostała wartą 7,5 mld euro pożyczkę (od Unii Europejskiej, Międzynarodowego Funduszu Walutowego i krajów skandynawskich). Wypłaty kolejnych transz kredytu uzależniane są od dokonanych cięć budżetowych.
• Tylko nadzwyczajny rozwój sytuacji może stworzyć warunki dla realizacji dostaw gazu do Europy gazociągiem Nabucco. Szanse na realizację tej inwestycji zmalały po normalizacji stosunków pomiędzy Armenią i Turcją. Architektami była Rosja i USA.

Komentarz do wydarzeń gospodarczych

---

CZY ROSJA OSTATECZNIE ZABLOKUJE UNIJNĄ KONCEPCJĘ BUDOWY GAZOCIĄGU NABUCCO?

Głównym problemem europejskich gospodarek jest dziś pokonanie kryzysu gospodarczego i zminimalizowanie jego skutków. Na plan dalszy przesunięto inne sprawy. Można też odnieść wrażenie, że dziś UE nieco mniejszą uwagę przykłada nawet takim sprawom, jak realizacja koncepcji uniezależnienia się od Rosji w dostawach surowców energetycznych, co jest też jednym z ważniejszych elementów polskiej polityki energetycznej. Wydaje się, że do końca zmierza proces przygotowania budowy rosyjsko-niemieckiej koncepcji gazociągu Nord Streem po dnie Bałtyku. W tej dziedzinie czeka polski rząd wypracowanie nowych decyzji. Być może będziemy tą sytuacją zmuszeni do podłączenia się do niego... Postępują też prace związane z przygotowaniem South Streem-u, który jest wspólna inicjatywą rosyjsko-włoską. Rosja (przeciwna budowie Nabucco) zawarła już w tym zakresie wszystkie porozumienia międzypaństwowe. Ostatnią szansą dla realności koncepcji gazociągu Nabucco jest dziś zagwarantowanie sobie dostaw gazu do tego gazociągu z Azerbejdżanu. Wydaje się, że obecnie jesteśmy świadkami ostatniego etapu tej rozgrywki...

W ostatnich dniach stworzono podstawy pod normalizację stosunków politycznych i gospodarczych między Armenią i Turcją. Historycznie są one złe od czasu tragicznych wydarzeń na początku XX wieku, a które zostały zerwane przez Turcję, gdy 16 lat temu, kiedy Ormianie zajęli Górny Karabach po wojnie z Azerami. Architektami obecnego porozumienia byli Amerykanie (wspierający Turcję) i Rosjanie (związani gospodarczo i wojskowo z Armenią). Wrogo ustosunkował się do tego porozumienia Azerbejdżan (chcący odzyskać Górny Karabach), z którego Gazprom też chce kupować gaz. Jeśli Rosji uda się rola rozjemcy w sporze armeńsko-azerskim, to zapewni ona sobie pełną kontrolę nad złożami gazu i ropy nad Morzem Kaspijskim (kilka miesięcy temu prezydent Rosji uczestniczył w ceremonii podpisania umowy o zakupie azerskiego gazu). Jeśli tak się stanie, Rosja będzie także miała kontrolę nad transportem gazu do Europy także z Turkmenii. Tym samym projekt Nabucco ostatecznie upadnie, a Rosja będzie głównym dostawcą gazu ze Wschodu.

Analitycy sygnalizują także dalsze konsekwencje prognozowanych wyżej zmian. Dziś rosyjski kapitał dominuje w wielu kluczowych działach ormieńskiej gospodarki, w tym w energetyce i teraz przewiduje się zwiększenie eksportu do Turcji energii z elektrowni w Armenii, w których udziały ma rosyjski koncern Inter RAO JES. Spadnie też wówczas znaczenie Gruzji, jako głównego państwa tranzytowego. Ostatnim etapem w tej rozgrywce jest przewidywane w dalszej kolejności zapewnienie dostaw do Rosji z bogatego w złoża gazu Iranu. Taki wariant rozwoju sytuacji jest prawdopodobny, a wówczas Rosja mogłaby zmonopolizować dostawy do Europy gazu ze Wschodu. Przypuszczalnie Bruksela ocenia realność wystąpienia takiego wariantu rozwoju sytuacji, stąd nie zawsze rozumiane są w Polsce szczególne stosunki czołowych krajów europejskich z Rosją w sprawach energetycznych (np. Niemiec, Francji i Wielkiej Brytanii np. w sprawie Nord Streem oraz Włoch w sprawie South Streem...). Analitycy zajmujący się rozwojem sytuacji w tym regionie uważają, że także pogorszenie się stosunków Azerbejdżanu z Turcją (brak korzystnego dla Azerów rozwiązania sprawy Górnego Karabachu) będzie korzystne dla Rosji, to konsekwencją tego będzie ograniczenie azerskich dostaw ropy i gazu dla Turcji, co także zablokuje Nabucco. A więc...