Gospodarka światowa: banki wciąż w dołku

Przeczytaj także: Polska gospodarka coraz słabsza

Rozszerzające się spready pomiędzy obligacjami skarbowymi wskazują, że inwestorzy dostrzegają istotną różnice pomiędzy krajami z dużymi oszczędnościami, np. Niemcami, a krajami ze znacznymi deficytami na rachunkach obrotów bieżących oraz/lub deficytami budżetowymi. Rosnące spready kredytowe mogą także odzwierciedlać zaplanowaną na ten rok potężną falę emisji obligacji, nawet wyłączając fundusze niezbędne do ewentualnych wykupów udziałów kolejnych banków.

Eksperci uważają, że gwałtowne pogorszenie kondycji finansowej szeregu krajów potwierdza, że obecna sytuacja to poważny test dla wspólnej waluty; w związku z powyższym, pojawiły się głosy mówiące o konieczności większej integracji politycznej i budżetowej w Europie, jako konsekwencji działań w kierunku unii walutowej i wolnego handlu z dekad ubiegłych. Wzmożona aktywność w tym kierunku dostrzegalna jest na co najmniej trzech frontach. Po pierwsze, pojawiły się nawoływania do przyspieszenia rozszerzenia strefy euro o kraje Europy Środkowej (szybko skontrowane jednak przez członków Komisji Europejskiej); po drugie, na sile nabrały działania promujące wprowadzenie wspólnego nadzoru sektora finansowego w Europie; po trzecie, rozważane są różne propozycje wsparcia dla bardziej wrażliwych krajów Europy Zachodniej.
Spośród krajów Europy Środkowo-Wschodniej, które wstąpiły do UE w 2004 i 2007 roku, dotychczas tylko Słowacja i Słowenia przyjęły walutę euro. Waluty czterech innych krajów – Estonii, Łotwy, Litwy i Bułgarii – mają kursy stałe wobec euro. Waluty czterech pozostałych krajów, czyli Polski, Czech, Rumunii i Węgier, mają kursy zmienne wobec euro. Wskutek spadku wartości walut krajowych, przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe we wszystkich tych krajach znacząco odczuły negatywne skutki narażenia na ryzyko związane z zadłużeniem w obcych walutach.

Przyjmując wspólną walutę, takie kraje, jak Polska utraciłyby przewagę eksportu wynikającą ze słabej waluty (co prawdopodobnie próbuje wykorzystywać Wielka Brytania), jednak wyraźne sygnały zapewniające o nadchodzącym rozszerzeniu strefy euro o kraje Europy Środkowej mogą złagodzić skutki kryzysu bilansów płatniczych w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Oprócz planowanego rozszerzenia strefy euro, Europa Zachodnia szuka innych sposobów poprawy sytuacji w regionie: trzy państwa członkowskie UE, tj. Łotwa, Rumunia i Węgry, już otrzymują pomoc z Międzynarodowego Funduszu Walutowego.

Wachlarz instrumentów pozostających do dyspozycji strefy euro na potrzeby ratowania takich państw członkowskich, jak Grecja czy Irlandia, jest ograniczony dwoma zasadami ujętymi w Traktacie o Unii Europejskiej. Pierwsza z nich zabrania Europejskiemu Bankowi Centralnemu bezpośredniego wykupu obligacji skarbowych państw członkowskich UE, a druga zabrania spłacania przez wspólnotę zadłużenia zaciągniętego przez pojedynczy kraj członkowski UE. Niemniej, Joaquín Almunia, komisarz UE do spraw ekonomicznych i walutowych, zapewnił, że twórcy wspólnotowej polityki gospodarczej nie tylko nie pozostaną obojętni na kryzys w jakimkolwiek z państw strefy euro, ale także podejmą odpowiednie działania zanim wykup stanie się konieczny.

Pojawił się pomysł obligacji gwarantowanych przez 16 krajów członkowskich, pomimo sprzeciwu Niemiec, które obawiają się, że na takiej emisji skorzystałyby kraje o słabszych ratingach kredytowych, a duże kraje o mocnej pozycji, jak Niemcy, straciłyby na wzroście rentowności z własnych obligacji skarbowych. Niemniej, niemiecka kanclerz Angela Merkel zauważyła, że można opracować takie sposoby skoordynowania emisji obligacji, które zapobiegną podnoszeniu kosztów zaciągania zadłużenia wskutek konkurencji pomiędzy poszczególnymi krajami.