Tydzień 49/2008 (01-07.12.2008)

Przeczytaj także: Tydzień 48/2008 (24-30.11.2008)

• Według Prezesa Europejskiego Banku Centralnego (EBC) Jean-Claude Tricheta w przyszłym roku gospodarka strefy euro skurczy się o 0,5%. Jeszcze we wrześniu EBC prognozował ten wzrost w 2009 roku na poziomie 1,2%.
• Europejski Bank Centralny (EBC) obniżył podstawowe stopy procentowe o 0,75 punktu procentowego do 2,5%. Podobną decyzję podjął również Bank Anglii. W tym przypadku nastąpiła obniżka o 1 punkt procentowy do poziomu 2%.
• Spadek cen surowców i kryzys amerykańskich finansów, przyczynił się do stłumienia inflacji w Eurolandzie z 4% w połowie roku do 2,1% w listopadzie. Firmy redukują koszty, ograniczają produkcję, ograniczają zatrudnienie. Według szefa EBC Jean-Claude'a Tricheta w przyszłym roku gospodarki krajów strefy euro mogą się skurczyć nawet o 0,5-1 %.
• Mając na uwadze przyjęcie unijnego Paktu Klimatyczno - Energetycznego Francja zaproponowała stopniowe wprowadzanie pozwoleń na emisję CO2 do 2016 r. i specjalny mechanizm, który ograniczy skokowy wzrost cen. Wygląda na to, że negocjacje są już na finiszu i trudno powiedzieć jaką szansę mają one zakończyć się na unijnym szczycie UE 11 i 12 grudnia. Polska jest żywotnie zainteresowana tym, w jakiej formie wejdzie w życie tzw. ETS, czyli system wolnorynkowego handlu pozwoleniami na emisje CO2. Obawia się, że system spowoduje gwałtowny wzrost cen prądu, bo w ok. 95% nasza energetyka jest oparta na węglu i podtrzymuje swoje stanowisko, że wprowadzenie wolnorynkowej sprzedaży pozwoleń winno być zrealizowane w dłuższej perspektywie czasowej. Proponujemy też wprowadzenie górnego i dolnego limitu cen na nie (ok. 40 euro/tonę).
• Francja przyjęła wart 26 mld euro plan pobudzenia gospodarki, która jest już prawie w recesji. To 1,3% PKB, a więc tyle, ile zaleciła krajom Komisja Europejska, by możliwe było rozruszanie całej europejskiej gospodarki. Jego ideą jest zwiększenie inwestycji przez państwo (m.in. w szybką kolej TGV, energetykę, projekty ekologiczne, badania naukowe, zbrojenia) i władze lokalne (budownictwo socjalne), przyspieszenie przepływu do firm pieniędzy, które winne jest im państwo, a biedni mogą liczyć na nieoprocentowane pożyczki mieszkaniowe. Konsekwencja tego będzie wzrost deficytu budżetowego do 3,9%. Francja jednak nie rezygnuje ze zrównoważenia francuskich finansów, jednak cel ten będzie zrealizowany później.
• Bundestag przyjął przedstawiony przez niemiecki rząd program pobudzenia koniunktury gospodarczej. Zawiera on pakiet działań i kwot dla ożywienia gospodarki szacowany na 12 mld euro. Rząd przewiduje, że w ciągu najbliższych dwóch lat niemiecka gospodarka odnotuje dodatkowe inwestycje na sumę 50 mld euro, co uratuje w Niemczech około miliona miejsc pracy. Ten fundusz będzie przeznaczony na wspieranie inwestycji, wprowadzenie ulg podatkowych dla przedsiębiorstw i ułatwienia w dostępie do kredytów, a także na podwyższenie niektórych świadczeń socjalnych.
• Kanclerz Niemiec Angela Merkel opowiedziała się za utworzeniem światowej unii gospodarczej na wzór Organizacji Narodów Zjednoczonych, mając na uwadze konieczność zacieśnienia współpracy gospodarczej na świecie w obliczu kryzysu. Niemcy popierają pakiet działań antykryzysowych planowany przez Unię Europejską, jednak sprzeciwiają się większemu udziałowi Niemiec w pakiecie, czego oczekują od niej Komisja Europejska i przewodnicząca Unii Francja.
• Europejski Bank Centralny obniżył cenę kredytu o 0,75 pkt proc. (najbardziej od powstania strefy euro w 1999 r.) - do 2,5%. O 1 pkt proc. obniżył stopy Bank Anglii do 2% (najniższy ich poziom od 50 lat). Bank Szwecji ogłosił obnizkę stóp aż o 1,75 pkt proc., do 2%, a Dania obniżyła stopy procentowe o 0,75 pkt proc. W Polsce RPP ostatnio obniżyła stopy procentowe o 0,25 pkt proc. Do poziomu 5,75%... Tańszy kredyt wspiera gospodarkę, zwiększa to szanse na uniknięcie długiej recesji.
• Według prognoz Bundesbanku największa w Europie gospodarka niemiecka skurczy się w przyszłym roku o 0,8% (po wzroście PKB w 2008 o 1,6%). Z tej projekcji wynika, że eksport spadnie w przyszłym roku o 0,5% (po wzroście w 2008 o 4,4%). Bundesbank prognozuje, że ożywienie gospodarcze nastąpi w 2010 r., a wówczas niemiecki PKB wzrośnie o 1,2%.
• Zjawiska kryzysowe w Wielkiej Brytanii wpływają na coraz częstsze wypowiedzi osób liczących się w tym kraju, na temat zamiany brytyjskiego funta przez europejską walutę.
• Fiaskiem zakończyły się rozmowy Rosji i Ukrainy w sprawie dostaw gazu. W tej sytuacji Rosja zagroziła ograniczeniem tranzytu gazu przez Ukrainę do Europy Zachodniej, jeśli Kijów nie spłaci gazowych długów i nie zgodzi się na podwyżki cen rosyjskiego surowca. Ukraińsjkie długi wobec Gazpromu są szacowane na 2,4 mld USD.
• Znane szwedzkie marki w przemyśle mororyzacyjnycm Volvo i Saab mogą zmienić właściciela. Kupcem Volvo może się okazać Renault albo VW, a Saab może byc zakupiony przez inwestorów z Chin, Korei czy Rosji.
• Według analityków BNP Paribas załamanie wzrostu gospodarczego w UE już nastąpiło i spodziewają się "głębokiej recesji" w Niemczech w 2009 r., a także w innych krajach będących głównymi partnerami handlowymi w Polsce. Przewidują, że wzrost gospodarczy spadnie w 2009 roku do 0,4% wobec 3,7% przyjęte przez rząd w budżecie na 2009 r.
• Łotwa i Estonia już się znalazły w recesji. Łotewski PKB może w 2005 roku spaść nawet o 5%. już oficjalnie prowadzi rozmowy o międzynarodowej pomocy (potrzebuje ok. 5 mld euro). Litwa (jej gospodarka poważnie spowalnia i w 2009 r. może wpaść w recesję) rozpoczęła już rozmowy z MFW w sprawie pomocy finansowej.
• Rosja zdecydowała o budowie ropociągu i terminalu paliwowego, który zostanie doprowadzony do portu Ust-Ługa nad Zatoką Fińską, w pobliżu Sankt Petersburga, a tym ropociągiem o długości ponad 1 tys. km rosyjskie kompanie będą mogły eksportować ropę naftową, ograniczając tranzyt surowca systemem rur "Przyjaźń" przez Polskę, Białoruś i Ukrainę. Jego przepustowość wyniesie 30 mln ton ropy rocznie (tyle obecnie jest transportowane tranzytem przez Polskę), a inwestycja ma być zakończona w trzecim kwartale 2012 r. i będzie kosztować 4,5 do 5 mld USD. W drugim etapie budowy zdolność transportowa ropociągu będzie zwiększona do 50 mln ton rocznie.
• Rosyjski potentat gazowy Gazprom wystapił do rządu o pomoc w wysokości 3,6 mld USD na inwestycje w firmy elektroenergetyczne (chodzi tu o budowę nowych mocy w elektrowniach firm TGC-1, Mosenergo, OGK-2 i OGK-6). Mimo kryzysu koncern zamierza w przeszłym roku zainwestować rekordową sumę 34 mld USD.
• W listopadzie sprzedaż nowych aut w Niemczech była aż o 18% mniejsza niż przed rokiem, we Francji sprzedaż nowych samochodów spadła o 14% r/r, w Belgii - o 16,4% r/r, a we Włoszech niemal o jedną trzecią. Najgorsza sytuacja jest w Hiszpanii, gdzie w listopadzie sprzedaż nowych aut była o połowę mniejsza niż przed rokiem.

Komentarz do wydarzeń gospodarczych

---

O BOGATYCH I BIEDNYCH W DOBIE ŚWIATOWEGO KRYZYSU

Kryzys w światowej gospodarce jest faktem. Nie ulega wątpliwości, że jak to zwykle bywa bogatych taki kryzys niepokoi, bo coś tracą z tego co dotąd posiadali, ale równocześnie taka sytuacja skłania ich do intensywnego myślenia z nadzieją, że znajdą sposób, aby się szybko odegrać. W tym samym czasie biedni stają się biedniejsi, wpadają w długi, często staczając się poniżej granicy nędzy, w beznadziejność...

Dotychczasowa reakcja rządzących na kryzysową sytuację jest już znana. Instytucje finansowe, które popełniły szereg błędów bez specjalnych zabiegów dostały i dalej dostają wielomiliardową pomoc, a obecnie także wielkie koncerny produkcyjne coraz skuteczniej zabiegają o gigantyczne dotacje. Biedni nie mają takich możliwości... Jeden z komentatorów nazwał takie działanie rządzących oferowaniem socjalistycznej pomocy dla bogatych (i w dużym stopniu winnych obecnej sytuacji), a stosowaniem zasad liberalnych wobec biednych...

ONZ alarmuje, że kryzys gospodarczy w świecie spowodował wycofywanie się z wcześniej podjętych zobowiązań pomocowych dla najbiedniejszych krajów. Według ekspertów UN Millenium Campaign (to organizacja powołana w celu rozliczania rządów z ich obietnic pomocy biednym, głównie w Afryce i Azji) gospodarki krajów rozwijających się mogą stracić do 2010 r. co najmniej 300 mld USD. Powodem jest globalne spowolnienie i duża wrażliwość biednych gospodarek na globalne zawirowania. W tej sytuacji należy liczyć się z próbami wywierania presji na bogate kraje, aby utworzyć nowy pakiet pomocowy o wartości 300 mld USD przeznaczony dla najbiedniejszych państw.

Brak takiej pomocy dla najbiedniejszych krajów to radykalne załamanie się programów na rzecz pomocy żywnościowej, zdrowotnej i edukacyjnej.
Obecnie roczna pomoc sięga 100-150 mld USD, ale jest znacznie poniżej zobowiązań poczynionych podczas szczytu Grupy Ośmiu w Gleneagles w 2005 r., jest pomijalną kwotą w stosunku do tego, co wydaje się rocznie na zbrojenia, a ostatnio też na ratowanie zachodnich systemów finansowych. Musimy sobie zdawać sprawę z tego, że skutki ograniczenia tej pomocy uderzą także w bogate kraje zwiększoną imigracją, rozprzestrzenianiem się chorób i nasileniem się działań terrorystycznych...

Uroczyste „obiecanki” bogatych nie zostały dotąd zrealizowane. Zobowiązały sie one zwiększyć poziom pomocy do 0,7% swojego PKB, ale bardzo niewiele krajów osiągnęło ten poziom, a średnia jest na poziomie zaledwie 0,25%.

W związku z Milenijnymi Celami Rozwojowymi (Millennium Development Goals – MDG), zakładano zmniejszenie do 2015 r. ilości ludzi żyjących w biedzie o połowę. Teraz te nadzieje są pod dużym znakiem zapytania...

W okresie kryzysu jest możliwość poprawy sytuacji w tym zakresie. UN Millenium Campaign wskazuje na duże rezerwy w działaniach na rzecz poprawy jakości udzielanej pomocy i w przełamaniu impasu w negocjacjach toczonych w ramach WTO, a dotyczących liberalizacji światowego handlu (runda katarska, lub runda Doha). Ten drugi problem mógłby okazać się bardzo korzystny w obecnej sytuacji, bo gospodarki biednych krajów opierają się na rolnictwie, a runda katarska dotyczy znacznego ograniczenia subsydiów rolniczych wypłacanych swoim rolnikom przez kraje rozwinięte.