Jak polscy przedsiębiorcy widzą lata 2018-2019?

Przeczytaj także: Jak polscy przedsiębiorcy widzą lata 2017-2018?

• analogicznie jak miało to miejsce w ubiegłym roku, niemal 90% spośród polskich przedsiębiorców jest zdania, że rządzącym ponownie nie udało się poprawić warunków prowadzenia działalności gospodarczej
• 3 na 4 badanych jest przekonanych, że w bieżącym roku sytuacja w Polsce w 2019 r. nie będzie sprzyjać prowadzeniu działalności gospodarczej
• co piąty polski przedsiębiorca jest zdania, że rozpoczęty właśnie rok przyniesie poprawę sytuacji finansowej ich przedsiębiorstwa (rok temu takich wskazań dokonało 40% firm), 69% przewiduje, że będzie ona zbliżona do ubiegłorocznej (rok wcześniej odpowiednio 37,5%); a nieco ponad 11% zakłada, że sprawy będą się miały gorzej niż w minionym roku (w poprzednim badaniu – 22,9%)
• znaczny wzrost ogólnych kosztów działalności gospodarczej w przyszłym roku przewiduje ponad 42% firm, tyle samo uważa, że koszty te, w porównaniu z 2018 r., umiarkowanie wzrosną
• umiarkowany wzrost obciążeń podatkowych zakłada w 2019 r. ok. 49% przedsiębiorców, zdaniem 31% będą one zbliżone do tych w kończącym się roku; jedna piąta prognozuje znaczny wzrost podatków w przyszłym roku
• ponad 61% przedsiębiorców zamierza w 2019 r. zwiększyć wynagrodzenia (w 2018 r. planowało tak 79,6%), a 40% planuje wzrost zatrudnienia (43% rok temu); blisko 49% firm deklaruje zatrudnienie na podobnym poziomie jak w 2018 r., a niespełna 39% poziom wynagrodzeń zbliżony do tych w mijającym właśnie roku; żadne przedsiębiorstwo nie zakłada scenariusza zmniejszenia wynagrodzeń
• 60% badanych przedsiębiorstw deklaruje, że planowane wydatki inwestycyjne będą na podobnym poziomie jak w 2018 roku (w poprzednim roku odpowiednio 49%), 20% planuje znaczne zwiększenie nakładów inwestycyjnych (rok temu – 26,5%). Znaczne ograniczenie inwestycji deklaruje ok. 18% badanych podmiotów planuje, a 10,2% nie planuje żadnych nowych inwestycji
• wzrost sprzedaży w 2019 r. w przedziale 5-10% prognozuje 40% ankietowanych firm; 26,7% – wzrost sprzedaży do 5%, a nieco ponad 22% – wzrost powyżej 10%
• 40% ankietowanych ocenia kondycję firmy na koniec 2018 r. jako dobrą, a nieco ponad 33% jako bardzo dobrą

Problemy biznesu w 2018 i 2019 roku

Zdaniem przedsiębiorców, największym problemem w prowadzeniu biznesu w mijającym roku były: trudności z pozyskaniem pracowników o odpowiednich kwalifikacjach (73,3%), częste zmiany przepisów (ok. 69%), zbyt szybko rosnące płace (46,7%), wysoka presja konkurencyjna na ceny i w rezultacie niskie marże zysku (46,7%), wysokie obciążenia podatkowe i para-podatkowe (42,2%), nieuczciwa konkurencja/szara i czarna strefa (35,6%), niesprawność wymiaru sprawiedliwości w sprawach gospodarczych (31,1%), wysokie ceny energii (28,9%).

Zdaniem przedsiębiorców, najbardziej obciążające dla firm w przyszłym roku będą skutki już obowiązujących w 2018 r. regulacji lub wchodzących w życie w nadchodzącym roku, m.in. zmiany w opodatkowaniu samochodów osobowych związane m.in. z ograniczeniem kosztów uzyskania przychodu do kwoty 150 tys. zł (51,2%), RODO (41,9%), ograniczenie liczby i mocy ochronnej interpretacji podatkowych (34,9%), zmiany prawne zwiększające ryzyko utraty własności jak np. konfiskata rozszerzona, zarząd komisaryczny, mechanizm przejmowania banku przez inny bank na podstawie decyzji administracyjnej KNF (34,9%), split payment (34,9%), Pracownicze Plany Kapitałowe (30,2%), danina solidarnościowa (27,9%).

Zadania dla rządu

Ankietowani przedsiębiorcy wskazali najpilniejsze wyzwania i problemy, którymi powinien zająć się rząd w 2019 roku:

• ułatwić zatrudnianie cudzoziemców i wprowadzić dla nich ułatwienia w pozyskaniu kredytów i zakupie mieszkań – pracodawcy mają duże trudności z pozyskaniem ludzi do pracy
• zmniejszyć koszty pracy
• ustabilizować system podatkowy i ograniczyć wprowadzenie nowych podatków i para-podatków, doprowadzić by ustawy o VAT i CIT były przejrzyste
• ujednolicić podatek CIT i PIT na jednym poziomie np. 9 lub 11 procent jednocześnie likwidując wszelkiego rodzaju zwolnienia od podatku
• identyfikować przepisy, dla których orzecznictwo sądowe uległo zmianie na niekorzyść podatników i dokonać ujednoznacznienia interpretacji
• wprowadzić waloryzację ceny kontraktowej oraz obowiązkowego arbitrażu (przed skierowaniem sprawy do sądu) w zamówieniach publicznych; ograniczyć kryterium ceny w przetargach publicznych
• stworzyć warunki dla rozwoju gospodarki proinnowacyjnej
• zwolnić, przynajmniej mikrofirmy, z obowiązku opłacania pensji przez pierwszych 33 dni zwolnienia lekarskiego pracownika
• uporządkować prawo gospodarcze i zadbać o jednoznaczność przepisów prawa
• przedstawić realistyczną i atrakcyjną strategię dla sektora elektroenergetycznego
• zatorami płatniczymi
• ograniczyć okresy, za które trzeba płacić wstecz odsetki od zobowiązań wobec Skarbu Państwa (ZUS, KAS, PFRON, itd.)
• wspierać polskie firmy w dostępie do rynków Unii Europejskiej, lobbować w istotnych dla polskich przedsiębiorców sprawach, m.in. branży transportowo-logistycznej
• ograniczyć wzrost administracji publicznej i biurokrację
• nie wprowadzać wielu zmian jednocześnie – to zniechęca do inwestowania krajowych przedsiębiorców, ale też inwestorów zagranicznych
• zawrócić z drogi nacjonalizacji przedsiębiorstw

Komentarz do badań:
Marek Goliszewski, prezes i założyciel Business Centre Club

Mijający właśnie rok był rokiem trudnym dla biznesu. Porażająca skala zmian prawnych spowodowała, że – niezależnie od tego czy oceniać je korzystnie czy nie – przedsiębiorcy zamiast skupić się na własnych zadaniach, musieli wiele czasu poświęcić na dostosowanie do nowych regulacji. Dość wymienić rozporządzenie o ochronie danych osobowych, split payment, kolejne nowelizacje przepisów podatkowych, Jednolity Plik Kontrolny. A na horyzoncie AD 2019 już Pracownicze Plany Kapitałowe, zmiany w opodatkowaniu samochodów osobowych, podatkach dochodowych, Ordynacji podatkowej, nowa matryca stawek VAT, ustawa o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych.

Nie dziwi więc, że aż dziewięciu na dziesięciu badanych przedsiębiorców uważa, że rząd nie poprawił w ostatnim roku warunków prowadzenia działalności gospodarczej, a trzy czwarte uważa, że sytuacja w Polsce w 2019 r. nie będzie sprzyjać prowadzeniu biznesu.

Znaczny wzrost ogólnych kosztów działalności gospodarczej w przyszłym roku przewiduje ponad 42% firm, tyle samo uważa, iż koszty te, w porównaniu z 2018 r., umiarkowanie wzrosną. Jedna piąta przedsiębiorców prognozuje znaczny wzrost podatków w przyszłym roku, a 49% umiarkowany wzrost obciążeń podatkowych. Nie tyle jednak wysokość podatków jest problemem dla firm, co ich skomplikowanie, częstość i skala zmian oraz niepewność co do interpretacji.

Rok temu, w poprzedniej edycji badania, poprawę sytuacji finansowej firmy w 2018 deklarowało 40 proc. ankietowanych. Obecnie tylko jedna piąta przedsiębiorców uważa, że w 2019 r. ich sytuacja finansowa będzie lepsza. Tyle samo planuje wzrost nakładów inwestycyjnych. Pozostaje 80% firm, które nie będą inwestować więcej niż w 2018 r. albo planują ograniczenie inwestycji.

Podobnie jak w ubiegłorocznym badaniu, 9 na 10 firm zamierza finansować swój rozwój w przyszłym roku ze środków własnych, ponad połowa będzie posiłkować się kredytami, a mniej niż jedna czwarta – środkami z Unii Europejskiej. Od kilku lat, w prowadzonym badaniu, obserwowana jest marginalizacja znaczenia rynku kapitałowego jako źródła pozyskania kapitału – w tegorocznej edycji badania nie została wskazana ani jedna taka odpowiedź [rok temu było to 4,3%, a dwa lata wcześniej 7,1%]. Największe trudności prowadzących biznes w mijającym roku to przede wszystkim problemy z pozyskaniem pracowników o odpowiednich kwalifikacjach (blisko trzy czwarte firm), zbyt częste zmiany przepisów, za szybko rosnące płace, wysokie obciążenia podatkowe i para-podatkowe.

Choć brakuje rąk do pracy, co ogranicza zawieranie nowych kontraktów i realizację bieżących, przedsiębiorcy próbują pozyskać pracowników. Ponad 60% deklaruje wzrost wynagrodzeń pracowników w przyszłym roku, a 40% wzrost zatrudnienia. Utrzymanie dotychczasowych pracowników i pozyskanie nowych jest dzisiaj na wagę złota.

Z naszego badania wynika, że w przyszłym roku, najbardziej obciążające dla przedsiębiorstw będą zmiany w opodatkowaniu samochodów osobowych (niekorzystne zmiany prawne dot. leasingu i wynajmu długoterminowego), RODO, ograniczenie liczby i mocy ochronnej interpretacji podatkowych, skutki wdrożenia split payment, PPK, daniny solidarnościowej.

Jako istotne zagrożenie przedsiębiorcy wskazują również zmiany prawne zwiększające ryzyko utraty własności (konfiskata rozszerzona, zarząd komisaryczny, mechanizm przejmowania banku przez inny bank na podstawie decyzji administracyjnej KNF).

Tyle „szklanka do połowy pusta”. Ale przedsiębiorcy to twardzi ludzie. Nikt z badanych nie widzi swojej sytuacji jako złej. Dwa razy więcej jest zdeklarowanych optymistów niż pesymistów (pyt. 2). Trudno zaprzeczyć, że jest to w dużej mierze rezultat polityki gospodarczej rządu, która choć mogłaby być bardzo przyjazna biznesowi, to jednak nie rzucała przedsiębiorców na kolana.

Inwestycje prywatne w Polsce pozostają na bardzo niskim poziomie, ale tylko niecałe 18% badanych deklaruje ich dalszy regres. Mimo niskiego zaufania do rządu. Rynek pracy też może spać spokojnie. Biznes ciągle szuka pracowników. Rząd powinien więc być zadowolony. Mimo rosnących kosztów firm i zatorów płatniczych między przedsiębiorstwami, biznesmeni – na ogół wierząc we własny potencjał – deklarują w większości wzrost sprzedaży swoich produktów i usług. Precyzują przy tym bardzo wyraźnie określone zadania dla rządu, niejako potwierdzając dobre rozeznanie w polityce gospodarczej prowadzonej przez premiera Morawieckiego. Można założyć wzrost świadomości społecznej tej warstwy zawodowej. Tyle „szklanka do połowy pełna”.

* INFORMACJE O BADANIU
Badanie ankietowe zostało przeprowadzone w grudniu 2018 roku wśród ponad 600 firm i 1000 menadżerów i właścicieli firm – członków BCC. W internetowym badaniu udział wzięło: 47% dużych przedsiębiorstw, 36% – średnich firm oraz 17% małych przedsiębiorstw i mikrofirm. Wśród ankietowanych przez BCC firm większość zajmuje się działalnością usługową (34,9%), przemysłowo-produkcyjną (27,9%), handlową (16,3%), budowlaną (11,6%), usługami finansowymi (4,7%) lub reprezentuje inne, niewymienione branże (4,6%).