NBP: rynek pracy w Polsce w III kw. 2015

Przeczytaj także: NBP: rynek pracy w Polsce w II kw. 2015

Historię dyskusji związanej z rozwojem krzywej Philipsa przedstawił np. Grabia (2014). Szczególnie okres stagflacji (jednocześnie wysokiej inflacji i bezrobocia spowodowanej gwałtownym wzrostem cen paliw w latach 1970-tych) pokazał, że zależność opisywana krzywą Philipsa jest możliwa do obserwacji w przypadku występowania w gospodarce jedynie szoków popytowych, a sama zależność zanika, jeśli gospodarka dotknięta jest innymi rodzajami zaburzeń.. W ostatnich dekadach zawracano także uwagę, że proces globalizacji może wypłaszczać krzywą Philipsa (Iakowa, 2007). Z powyższych powodów obserwacja zależności postulowanych przez krzywą Philipsa jest także dyskutowana w kontekście następstw kryzysu ekonomiczno- finansowego w 2009 roku (Gordon, 2013)

Analizy krzywej Philipsa w przypadku Polski są utrudnione ze względu na proces dezinflacji trwający od początków transformacji. W tym materiale za koniec okresu dezinflacji, a jednocześnie początek próby uznajemy rok 2002, kiedy inflacja spełniła warunek zakończenia okresu dezinflacji sformułowany przez NBP w 1998 roku (Grostal et al., 2015). W początkowym okresie próby (lata 2002-2005) Polska doświadczyła silnych wahań inflacji związanych z wejściem do UE, które jednak nie były związane z poważniejszymi zmianami bardzo wysokiego w tym okresie bezrobocia. W rezultacie krzywą Philipsa w tym okresie trudno odróżnić od pionowej linii skupionej wokół stopy bezrobocia na poziomie ok. 19%.

W latach 2006-2009 miał miejsce silny spadek stopy bezrobocia związany z popytem na pracę wynikającym z dobrej koniunktury. W rezultacie zarówno płace jak i inflacja silnie wzrosły i można uznać, że był to podręcznikowy przykład krzywej Philipsa wynikającej z dominującej roli czynników popytowych w gospodarce.

W okresie po 2008 r. stopa bezrobocia BAEL wzrosła do ok. 10% i pozostała w pobliżu tego poziomu przez ok. 4 lata, w których ponownie następowały stosunkowo duże ruchy inflacji, niewywołujące większych zmian w poziomie stopy bezrobocia. Bardzo ciekawy jest okres 2014-2015, kiedy spadkowi inflacji towarzyszy spadek bezrobocia. Tego typu zmiany są manifestacją reakcji gospodarki na pozytywny szok podażowy - gwałtowny spadek cen surowców, silniejszy niż zmiany cen produktów finalnych, który prowadzi do obserwowanego na rysunku przesunięcia krzywej Phillipsa.

Analiza tej samej zależności uwzględniającej jednak zmiany stopy bezrobocia równowagi (kiedy jako miara realnej pozycji cyklicznej używane jest odchylenie stopy bezrobocia od NAWRU, czyli innymi słowy przyjmując, że stopa bezrobocia związana z równowagą długookresową jest zmienna w czasie, por. Wykres 2) potwierdza wcześniejsze obserwacje. Krzywa Philipsa była wyraźnie obserwowana w okresie poprawy koniunktury i szybkiego spadku bezrobocia spowodowanego szokiem popytowym, natomiast zależność wyraźnie słabła w okresach recesji, czyli bezrobocia przekraczającego NAWRU.

Obecnie obserwowane zmiany można określić jako dokładnie odwrotną sytuację w stosunku do nazywanej w literaturze jako stagflacja (np. po szokowym wzroście cen ropy w latach 1970-tych). W poszczególnych kwartałach 2014 r. i na samym początku 2015 r. obserwowaliśmy wyraźne przesunięcie się krzywej Phillipsa wywołane pozytywnym szokiem podażowym. W II i III kw. 2015 r. można natomiast zauważyć ponownie zarysowującą się ujemnie nachyloną krzywą Phillipsa, występującą jednak przy wyraźnie niższym dynamikach inflacji, niż było to obserwowane w okresie 2005-2009.