Tydzień 50/2005 (12-18.12.2005)

Przeczytaj także: Tydzień 49/2005 (05-11.12.2005)

• W ciągu pierwszych 10 miesięcy roku wyeksportowaliśmy za 58,2 mld euro (wzrost o 18,8% r/r), a sprowadziliśmy towary za 73,7 mld euro (wzrost o 11,1%). Jednak wpływy eksporterów w tym okresie były tylko wyższe o 4,7% r/r i jest to skutek obecnego kursu naszej waluty. W wymianie handlowej największe obroty mamy z Niemcami (do nich kierujemy 28,3% całego eksportu i od nich sprowadzamy 24,9% całego importu). Wzrasta eksport do Rosji (wzrost o 41,7%).
• W opinii Banku Światowego ramy ładu korporacyjnego w Polsce spełniają standardy przyjęte w krajach OECD. Jednak zwrócono w raporcie uwagę na utrzymujące się słabości w działaniu rad nadzorczych i niedoskonałości w działaniu nadzoru korporacyjnego w funduszach emerytalnych.
• W ciągu ostatnich 12 miesięcy Polacy wydali na lekarstwa 14,5 mld zł. To wzrost o 6,5% r/r. W ciągu 4 ostatnich lat średnia cena leków innowacyjnych zmalała o 25%, a leków generycznych (kopii leków innowacyjnych po wygaśnięciu ochrony patentowej) o 20%.
• Po publikacji informacji o niskiej inflacji w listopadzie na poziomie 1% (w październiku wyniosła1,6%), nadszedł komunikat o znacznym wzroście płac (6,9%). To redukuje nadzieję na kolejną obniżkę stóp procentowych.
• Na polskim rynku w ciągu miesiąca ceny paliw spadły o 2,2%, znacznie spadły też ceny żywności.
• Listopadowy eksport wyniósł 7,38 mld USD i wzrósł o 18,3% r/r. Import wyniósł 7,33 mld i wzrósł o 14,6% r/r.
• Rząd ustalił listę 15 firm, o szczególnym znaczeniu dla polskiej gospodarki. Są na niej firmy paliwowe i energetyczne (PKN ORLEN, Lotos, PGNiGE, Naftobaza, Przedsiębiorstwo Eksploatacji Rurociągów Naftowych, Naftoport, ale też BOT, Kompania Węglowa, PSE i KGHM). Przewidywane jest w nich wprowadzenie tzw. „złotej akcji”, która umożliwi państwu blokowanie pewnej grupy najważniejszych decyzji, mimo nie posiadania w nich pakietu większościowego. Zakres tego rozwiązania będzie musiał być uzgodniony z Brukselą.
• Polskie Sieci Energetyczne i zespół energetyczno-wydobywczy BOT planują fuzję. Jeśli do niej dojdzie, to nowo powstała firma będzie miała obroty na poziomie 35-37 mld zł. Nie wiadomo, czy uzyskają na to zgodę.
• W 2003 roku w ramach pomocy publicznej wydano 28 mld zł. W roku 2004 nieco mniej, ale i tak na każdego podatnika przypadło rocznie ponad 660 zł. W ubiegłym roku pomoc ta była realizowana przez zwolnienia z podatków lub umorzenia należności budżetowych. Dotacje wyniosły tylko 2,2 mld zł. Na czele listy tych, którzy skorzystali jest PKP (7 mld zł), górnictwo (2,3 mld zł), rolnictwo i stocznie. Na „restrukturyzację” wydano 3,5 mld zł. W tych wydatkach dominuje pomoc dla firm (tzw pomoc sektorowa). Z tych środków jedynie 114 mln zł przeznaczono na wspomaganie prac n-b, a 537 mln zł przeznaczono na tworzenie nowych miejsc pracy.
• Po zmianie inwestora strategicznego dawna Huta Warszawa (dotąd Huta Lucchini) teraz będzie nazywana Arcelor.
• PKN Orlen włączył się do rywalizacji o zakup udziałów Jukosa w litewskiej rafinerii Możejki. W odpowiedzi rosyjska firma dysponująca rurociągami transportującymi ropę poinformowała o zmniejszeniu dostaw rosyjskiej ropy w I kwartale o 42%. Zostało to odczytane jako dodatkowa presja na Wilno, by wybór padł na rosyjskie koncerny TNK-BP lub Łukoil. Obecnie nasz PKN Orlen odbiera 10% rosyjskiego eksportu ropy. Gdyby zakupił Możejki, kupowałby od Rosji 12-15% jej sprzedaży eksportowej.

Komentarz do wydarzeń gospodarczych

---

Z każdym dniem zbliżamy się do końca starego roku, ale i do początku nowego. Z dnia na dzień pojawia się coraz więcej ocen przeszłych miesięcy, mnożą się też prognozy przyszłości. Trudno jest zakwestionować tezę, że to, co było wczoraj i jest dzisiaj to baza i fundament pod naszą dalszą przyszłość. Nikt też nie ma patentu na to, aby trafnie przewidywać w jakim kierunku będą zmierzać zmiany w gospodarce światowej i dokąd zmierza wszystko to, co nas otacza.

Dziś jednak można powiedzieć, że przewidywania sprzed lat sprawdzają się i era społeczeństwa postindustrialnego to już teraźniejszość. Jednak analitycy światowych procesów gospodarczych nie zatrzymują się na teraźniejszości i prognozach najbliższej przyszłości, oni dalej ścigają się w kolejnych przepowiedniach. Snują domysły jakie zmiany nastąpią w wyniku dalszego rozwoju obecnych procesów, jakie branże rozwiną się, a których dziedzin rola będzie zanikać, jak będzie w przyszłości działał światowy rynek i jak ukształtują się stosunki społeczne.

Jednak już teraz widać w jakim kierunku zmieniają się przedsiębiorstwa, są bowiem wyraźne symptomy wskazujące kierunek, w którym będzie w przyszłości ewoluować ich formuła. Autorzy prognoz przedstawiają różne scenariusze rozwoju gospodarczego i wizje nowych przedsiębiorstw. Uważam, że warto zwrócić uwagę na kilka czynników, które będą miały znaczenie decydujące:

• dalej będzie wzrastało znaczenie kapitału intelektualnego, który w coraz większym stopniu będzie stawał się strategicz­nym zasobem przyszłych przedsiębiorstw,
• firmy będą potrzebowały wysokiej klasy pracowników, powstanie specyficzny rynek wybitnych specjalistów i oni będą odgrywać coraz większą rolę. W kontaktach z firmami będą oni akceptować tylko pozycję partnerską,
• zmieniać się będzie struktura organizacyjna firm, będzie postępowało spłaszczenie się tych struktur,
• rozwijać się będą alianse pomiędzy instytucjami tworzącymi wiedzę w dziedzinie techniki, technologii i organizacji, szkołami wyższymi i przedsiębiorstwami.

Zmieniać się będzie stopień i sposób wykorzystywania możliwości ludzi. Należy założyć, że coraz większa ilość stanowisk pracy w firmach będzie stanowiskami bazującymi na zaawansowanej wiedzy i doświadczeniu. Problemem podstawowym firm będzie: pozyskiwanie, tworzenie, wykorzystywanie i obrót kapitałem intelektualnym.

Przyszłość należeć będzie do przedsiębiorstw o znaczącej wartości ich potencjału intelektualnego. Wiedza przedsiębiorstwa stanie się jego podstawowym zasobem i atutem decydującym o rezultacie uczestnictwa w konkurowaniu z innymi, a główną rolę w rozwoju świata odegrają firmy inteligentne.

O przyszłości i skuteczności firm zdecyduje zdolność do restrukturyzacji portfela zamówień, reengenering i zdolność do utrzymania na wysokim poziomie procesów innowacyjnych we wszystkich obszarach firmy.

Świat w którym zmierzamy będzie miał wiele nowych problemów. Już dziś bez odpowiedzi pozostają pytania:

- jak pogodzić mówienie o strategii zarządzania przy tak wysokim tempie zmian w otoczeniu,

- jak pogodzić konieczność głębokich restrukturyzacji z usuwaniem i pozbawianiem pracy tysięcy osób?

Osobiście mam też wątpliwości co do popularnego dziś hasła: przyszłości nie przewiduje się. Ją się tworzy!

A na koniec problem, który trudno mi rozstrzygnąć. Skoro wiedza, inteligencja firmy staje się jej podstawowym zasobem, to jak ją mierzyć, ale też jak nią skutecznie zarządzać ?...

A teraz, zajmijmy się naszymi baranami, a będzie o sporze podatkowym w Wielkiej Brytanii z Polską w dalszym tle.

Stało się. Brytyjski urząd podatkowy przegrał, a strach padł na urzędy innych unijnych krajów. Mimo, że nie jest to porażka przez KO, to jednak każdego cieszy taki rezultat. Jakiś miesiąc temu sygnalizowaliśmy coś, co mogło w przyszłości wywołać prawdziwą rewolucję w finansach czołowych, europejskich państw. Wszystko zaczęło się od precedensowej sprawy – sporu o 44 mln euro podatku, pomiędzy znaną brytyjską firmą Marks & Spencer, która działa na międzynarodowym rynku, a brytyjskim fiskusem. Firma uważała, że zgodne z zasadami wolnego rynku jest odliczanie sobie strat poniesionych w jednym kraju unijnym od podatku płaconego w kraju, w którym firma ma siedzibę.

Firma-matka ma centralę w Wielkiej Brytanii, gdzie też płaci podatki, jednak w swoim rocznym rozliczeniu podatkowym postanowiła uwzględnić straty, jakie poniosła we Francji. Brytyjski urząd skarbowy sprzeciwił się takiej postawie podatnika i spór prawny z brytyjskim urzędem podatkowym na wniosek podatnika przeniósł się do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

Przed ogłoszeniem wyroku spekulowano, że gdyby ETS uznał bez zastrzeżeń rację firmy Marks&Spencer mogłoby dojść do prawdziwej rewolucji w rozliczeniach firm z urzędami podatkowymi w unijnych krajach. Brytyjczycy jeszcze przed wyrokiem wyliczyli, że wprowadzenie takiej reguły w życie kosztowałoby ich 5,8 mld funtów. Nieco trudniejszą sytuację mieliby Niemcy, którzy wycenili to zagrożenie na 50 mld euro, a w najtrudniejszej sytuacji znaleźliby się Włosi, z zagrożeniem na poziomie 120 mld euro. Włochy byłyby w najgorszej sytuacji, bo w 1997 roku wprowadzili podatek obrotowy (IRAP), inny niż europejski VAT, a na dodatek zrobili to w sprzeczności z dyrektywą unijną. Polski budżet też jest zagrożony, bo w ETS czeka na rozstrzygnięcie polska akcyza od sprowadzanych używanych samochodów, która bez wątpienia jest niezgodna z unijnym prawem.

Pierwsza myśl, jaka mi się kojarzy z tym wydarzeniem to problem sposobu sprawowania władzy, jej odpowiedzialności, a także rachunków, jakie trzeba zapłacić w przypadku decyzji niezgodnych z prawem.

Przed wyrokiem ETS trwały też rozważania, jak wyjść z tego zagrożenia. Sugerowano, że ratunkiem byłaby koncepcja, aby wyroki ETS obowiązywały dopiero od chwili ich uprawomocnienia się. Jednak prawnicy stali na stanowisku, że takie same reguły muszą obowiązywać tak podatników, jak i władzę. Zasadą jest bowiem to, że obydwie strony powinny ponosić konsekwencje swoich decyzji.

Dla porządku informuję, że w połowie ubiegłego tygodnia ETS sprawę rozstrzygnął w sporym stopniu na niekorzyść brytyjskiego fiskusa i wygląda na to, że budżety unijnych krajów będą miały kłopoty. Wyrok jest jednak nie do końca niebezpieczny dla finansów unijnych krajów. Przyznaje on rację firmie Marks&Spencer, ale rację tę ogranicza tylko do szczególnych przypadków. Bez odpowiedzi pozostawiam dziś pytanie, czy decyzja europejskiego trybunału sprawiedliwości będzie kulą śnieżną, która wywoła lawinę? Teraz pracują prawnicy, którzy muszą przetworzyć wyrok ETS na klarowne, jednoznaczne przepisy.