Relacje inwestorskie: zarządzanie poprzez raportowanie o kapitale intelektualnym

Przeczytaj także: Decyzje inwestycyjne na rynku giełdowym a raport kapitału intelektualnego

Okazuje się bowiem, że określenie obszarów wartości i grup interesariuszy zainteresowanych wartością wypracowaną przez spółkę jest złożone i niejednokrotnie to co jest wartością dla jednej grupy nie musi być wartością dla innych. Uszczegóławiając i określając składowe wpływające na obszar kreowania wartości, to są one uzależnione również od specyfiki przedsiębiorstwa, przyjętej strategii jego rozwoju, posiadanych zasobów materialnych i niematerialnych (w tym kapitału intelektualnego), kluczowych kompetencji, zdolności do kreowania innowacyjnych rozwiązań, umiejętności adaptacji do zmieniających się warunków otoczenia, a przede wszystkim potrzeb i oczekiwań rynkowych.

Wartość przedsiębiorstwa wg E. Fragouli to wartość obecnych aktywów firmy oraz suma wartości szans przyszłego wzrostu z obecnych i nowych aktywów przedsiębiorstwa . W oparciu o wieloletnie doświadczenie audytorskie z obszaru pomiaru kapitału intelektualnego przedsiębiorstw autora, wydaje się uzasadnione wskazanie dwóch typów wartości: wartość wewnętrzną i zewnętrzną firmy. Wartość wewnętrzna przedsiębiorstwa odnosi się do wewnętrznych potrzeb organizacji, zarządów, menadżerów i pracowników firmy i nie podlega komercjalizacji. Są to wszelkie procesy wewnętrzne zachodzące w czasie, angażujące zasoby firmy i zewnętrzne w wyniku, których powstała wartość związana z utrzymaniem, regeneracją, działaniami zapobiegającymi dewaluacji potencjału kapitału intelektualnego, ochroną i również rozwojem poprzez np. projekty badawcze, które nie są obliczone na sprzedaż, a jedynie na rozwój i wytworzenie wartości, która będzie stanowić fundament dla wartości zewnętrznej. Wartość zewnętrzna jest komercjalizowana, obliczona na stworzenie, utrzymanie i rozwój rozwiązań wpisujących się w potrzeby rynku docelowego i rozwiązujące dane problemy klienta w horyzoncie średnio i długoterminowym (horyzont średnioterminowy obejmuje perspektywę 2 – 3 lat, horyzont długookresowy obejmuje perspektywę 5 lat i więcej) . Proporcja pomiędzy wartością wewnętrzną i zewnętrzną firmy może stanowić parametr /wskaźnik/ definiujący pojęcie efektywności zarządzania kapitałem intelektualnym przedsiębiorstwa, gdzie istotą staje się jednoczesna maksymalizacja wartości zewnętrznej firmy - wytworzenie innowacji, którą kupi rynek i minimalizacja wartości wewnętrznej - tworzenie i utrzymanie w pełnej gotowości potencjału kapitału intelektualnego, za którą klient nie jest gotowy zapłacić, ale bez której nie było by możliwe powstanie rozwój i utrzymanie, sprzedawalnego produktu bądź usługi. Tym samym można wskazać jeszcze jeden trzeci typ wartości firmy, wynikający z odpowiedniej proporcji pomiędzy wartością wewnętrzną i zewnętrzną, zdefiniowany jako strategiczna kwintesencja zarządzania kapitałem intelektualnym, a mianowicie wartość dla akcjonariuszy wpływająca bezpośrednio na zaufanie, lojalność i przeradzająca się w decyzje o inwestycji w spółkę i wzrost prawdopodobieństwa zwrotu z inwestycji, wygenerowanie dodatniego wyniku finansowego, wypłaty dywidendy oraz wzrost ceny akcji na giełdzie mieszczącego się w racjonalnym oczekiwaniu iż proporcja wartości zewnętrznej do wewnętrznej pozwoli na wzrost konkurencyjności firmy co w konsekwencji przełoży się dodatnio na cyfry w sprawozdaniach finansowych. Jest to niejako dyskontowanie w obecnych cenach akcji przyszłościowych wyników finansowych spółki wiedzy ukrytej, którą jest w dużej mierze kapitał intelektualny.

Czym zatem jest wartość firmy dla poszczególnych interesariuszy przedsiębiorstwa? Dla właścicieli firmy oraz potencjalnych inwestorów wartość firmy postrzegana jest przez pryzmat przyrostu jej wartości rynkowej. Ważnym odniesieniem w takim ujęciu jest zwrot z zainwestowanego kapitału dla akcjonariuszy, zapewniający im pokrycie poniesionych kosztów. Właściciele oceniający wartość firmy przez pryzmat swoich interesów zwracają szczególną uwagę na mierniki finansowe i ekonomiczne, zapewniające pomiar efektywności wykorzystywanych w firmie aktywów materialnych. Dla kierownictwa firmy i jej pracowników natomiast wartość, zawiera się w wartości ekonomicznej, opartej na zyskach oraz przepływach pieniężnych, zapewniających zwrot kosztów kapitału obcego oraz kapitału własnego powierzonego przez akcjonariuszy. Istotne przy tym jest, wspomniane wcześniej twierdzenie , że często to, co będzie wartością dla jednej grupy interesariuszy, wcale nie musi być wartością dla drugiej. Inaczej będzie bowiem rozumiana wartość przez pracowników, inaczej przez akcjonariuszy a jeszcze inaczej przez klientów i otoczenie biznesowe.