Relacje inwestorskie: zarządzanie poprzez raportowanie o kapitale intelektualnym

Przeczytaj także: Decyzje inwestycyjne na rynku giełdowym a raport kapitału intelektualnego

Patrząc na strukturę kapitału intelektualnego, można wyodrębnić w nim kapitał ludzki - rozumiany w uproszczeniu jako wiedza, doświadczenie, charyzma i umiejętności pracowników, którzy nie stanowią własności przedsiębiorstwa, a są przez nie jedynie „wypożyczeni” na określony czas i tzw. kapitał strukturalny, będący - o ile oczywiście w firmie wdrożona jest polityka ochrony własności intelektualnej - własnością przedsiębiorstwa, budowaną w oparciu o kapitał ludzki . Kapitał strukturalny z kolei dzieli się na kapitał organizacyjny i kapitał relacyjny. Kapitał organizacyjny obejmuje patenty, systemy informatyczne, technologię, certyfikaty, znaki towarowe, etc., natomiast kapitał relacyjny to relacje z klientami i dostawcami firmy. Można tym samym mówić o potencjale kapitału intelektualnego danego przedsiębiorstwa /pomiar statyczny/ i o efektywności jego wykorzystania w procesie pracy i tworzenia wartości firmy /dynamiczne zarządzanie kapitałem intelektualnym/.
Kapitał intelektualny w ujęciu dynamicznym ukazuje skuteczność zarządzania, w wyniku czego powstaje wartość, zaszyta w przyszłych wynikach ekonomiczno – finansowych przedsiębiorstwa. Istotą dobrego zarządzania jest stworzenie przyjaznych warunków i monitorowanie procesu biznesowego przedsiębiorstwa, np. sprzedaży i rozwoju której efektywność zależy od jakości kapitału ludzkiego i strukturalnego, jak również dwukierunkowej wymiany informacji, pozyskania przez kapitał ludzki wiedzy, informacji potrzebnej do efektywnej pracy oraz zaszywania wiedzy i doświadczenia pracownika w kapitale strukturalnym. Powyższy proces powinien być monitorowany nie tylko w kontekście efektywności, ale i jej ochrony tak, aby prawa do własności intelektualnej i jej wytworów były przeniesione na przedsiębiorstwo i nie zostały utracone w przypadku odejścia pracownika.

Kapitał intelektualny to również w znaczącej części jak nie przede wszystkim wiedza ukryta, która decyduje o przewadze konkurencyjnej przedsiębiorstwa. Dla N. Bontisa kapitał intelektualny to użyteczne wykorzystanie wiedzy . Inni autorzy traktują kapitał intelektualny jako łączne umiejętności, wiedzę, kulturę organizacyjną, strategię, proces, własność intelektualną, sieć relacji przedsiębiorstwa, które to tworzą wartość lub przewagę konkurencyjną i pomagają osiągnąć cele organizacji .

2. ZNACZENIE KAPITAŁU INTELEKTUALNEGO

Kapitał intelektualny występuje we wszystkich kategoriach przedsiębiorstw. Jest ukrytym potencjałem, który tkwi, zarówno w nowoczesnych formach organizacji, jak i w przedsiębiorstwach tradycyjnych o rożnych wielkościach i sektorach działalności.

W ostatnich latach znaczenie kapitału intelektualnego w budowaniu wartości przedsiębiorstwa znacząco wzrosło, podobnie jak wzrosła rola aktywów niematerialnych w budowaniu konkurencyjności przedsiębiorstwa i jego wyceny na rynku.
W latach 70. wycena spółek giełdowych opierała się w głównej mierze na wartościach materialnych. Obecnie, jak wynika z diagramu 2, 80% wartości przedsiębiorstwa stanowi wycena jego wartości niematerialnych, czyli kapitału intelektualnego firmy. Podobne wartości zestawiła w swoim artykule R.Dzinkowski, wskazując, że zarządzanie kapitałem intelektualnym stanowi od 50% do 90% łącznej wartości firmy . W obecnym turbulentnym otoczeniu biznesowym przedsiębiorstwa muszą być elastyczne, wysoce innowacyjne i przyjmować proaktywne podejście do strategii .

3. TWORZENIE WARTOŚCI DLA INTERESARIUSZY

Budowanie wartości jest podstawowym celem strategicznym każdego przedsiębiorstwa. Wymaga to jednak właściwego zdefiniowania zarówno samego pojęcia wartości, które będzie odmiennie rozumiane przez poszczególne grupy interesariuszy, jak i określenia obszarów kreowania wartości, które są istotne dla wszystkich grup zainteresowanych funkcjonowaniem firmy na rynku (mowa tu o interesariuszach takich jak właścicielach, inwestorach, menadżerach i pracownikach firmy, klientach i dostawcach, etc.). Powyższe obszary kreowania wartości wpływają na wzrost konkurencyjności, przychodów i zyskowności, kultury organizacyjnej zaufania i innych indywidualnych dla danej grupy jak również uwspólnionych wśród właścicieli obszarów wartości.