Rynek pracy 2020. Jakie prognozy?

Przeczytaj także: Studia wyższe nie przygotowują do pracy

Jeżeli spróbować wskazać dwie najważniejsze kwestie, które zdominowały tegoroczną sytuację na rynku pracy, to mogłyby to być: umacniająca się pozycja pracowników oraz rekordowo niska stopa bezrobocia, która - jak podał GUS - w październiku br. osiągnęła niewidziany od 1990 roku poziom 5 procent. Sytuacja jest zatem całkiem niezła i - jak prognozuje Narodowy Bank Polski - tendencja ta ma doczekać się kontynuacji w kolejnych miesiącach - przewidywana stopa bezrobocia u schyłku 2020 roku to 3,8 proc.

Istotną kwestią jest również nadchodząca ponad 15-procentowa podwyżka płacy minimalnej (od 1 stycznia 2020 roku 2600 złotych brutto) i najniższej stawki godzinowej (17 zł brutto).

Najbardziej poszukiwane zawody

W nadchodzących miesiącach rynek pracy nadal ma borykać się z pogłębiającymi się deficytami kadrowymi, co związane będzie zarówno z demografią, jak i emigracją zarobkową Polaków oraz zmniejszonym zainteresowaniem Polską ze strony pracowników z zagranicy, w tym przede wszystkim z Ukrainy. Według szacunków PwC, do 2025 roku brakować będzie już 1,5 mln pracowników.

Wydłuży się też lista deficytowych zawodów. Już dziś możemy do niej dopisać wykwalifikowanych pracowników fizycznych, branżę budowlaną, finansową (m.in. samodzielne księgowe, pracownicy ds. rachunkowości i księgowości), sektor produkcji (m.in. elektrycy, elektromechanicy, krawcowe, stolarze), branżę medyczno-opiekuńczą (lekarze, pielęgniarki i położne) czy transportową.

Wśród pożądanych na rynku umiejętności niezmiennie znajdą się też kompetencje z obszaru IT, e-commerce, analitycy i graficy. Zaczną też pojawiać się nowe grupy rozchwytywanych specjalistów, związanych z rozwijającymi się trendami m.in. ekspertów w dziedzinie ekologii, nanotechnologii, energetyki czy elektromobilności. Obserwować będziemy dalsze zmiany w modelach współpracy. Jako że w coraz większej liczbie branż do wykonywania obowiązków wystarczy nam tylko laptop i podłączenie do internetu, preferowane będą elastyczne formy zatrudnienia i mniejsze przywiązanie do jednego miejsca pracy - mówi Natalia Bogdan, prezes zarządu agencji rekrutacyjnej Jobhouse.

Cyfrowa transformacja rynku pracy

W wielu branżach duże emocje wywołuje skrót RPA, pod którym kryje się Zrobotyzowana Automatyzacja Procesów (ang. Robotic Process Automation). Dla części pracowników oznacza to strach przed utratą pracy i stanowiska, z kolei dla pracodawców szansę na zniwelowanie braków kadrowych poprzez zastąpienie człowieka w powtarzalnych czynnościach przez zaawansowane oprogramowanie. Powszechnie uważa się, że automatyzacja w największym stopniu wpłynie na nisko opłacane zawody, wykonywane przez nisko wykwalifikowanych pracowników, ale gdy w tym procesie obecna jest sztuczna inteligencja, algorytmy mogą zastąpić człowieka w bardziej zaawansowanych czynnościach jak np. analiza maila czy wyciąganie danych z dokumentów.

Część zawodów z czasem pewnie zaniknie, ale według większości ekspertów cyfrowa transformacja zaowocuje powstaniem nowych specjalizacji. Dobrze przeprowadzona automatyzacja może więc przyspieszyć wiele procesów w firmach, pozwolić ograniczyć koszty, ale przede wszystkim uwolnić ludzkie zasoby w stronę bardziej wymagających i kreatywnych obszarów. Dostarczy też nowych narzędzi wspierających w podejmowaniu kluczowych decyzji np. analiz ogromnych baz danych.

Pozostaje jeszcze pytanie o tempo i zakres tych procesów. Wdrażanie automatyzacji deklaruje 49 proc. firm w Polsce (58 proc. na świecie), ale zaledwie 6 proc. menedżerów przyznaje, że w ich przedsiębiorstwach przeprowadzono ponad 50 automatyzacji, co oznaczałoby działanie na dużą skalę.

Nowe technologie wpłyną też na branżę HR, gdzie coraz więcej zadań będzie można powierzyć algorytmom. Cyfrowa transformacja procesów kadrowych, zautomatyzowanie tworzenia baz danych i raportów, czy inteligentne chatboty uczące się nowych procedur nie będą już innowacją, a standardem. Być może następnym krokiem będzie szersze wykorzystanie wirtualnej rzeczywistości, która umożliwi symulację np. spotkań z klientem lub innych wyzwań czekających na kandydata w nowej pracy.

Deficyt kadr coraz większy

W przyszłym roku rynek pracy w jeszcze większym stopniu będzie musiał zmierzyć się z deficytem kadr. Trudno oczekiwać, że uda się go wypełnić obcokrajowcami, zwłaszcza że Ukraińcy, których jest u nas najwięcej mogą się już rozglądać za nowo otwartymi rynkami lepiej rozwiniętych krajów. W badaniu Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego we współpracy z EWL taką deklarację złożył co trzeci pytany Ukrainiec. Będziemy więc częściej sięgać po pracowników bardziej odległych regionów, takich jak południowa i wschodnia Azja. Wyzwaniem na przyszły rok i kolejne lata będzie więc ułatwienie skomplikowanych procedur administracyjnych i stworzenie zachęt dla firm chcących zatrudnić obcokrajowca.

Kolejnym tematem będzie aktywizacja grup do tej pory nieaktywnych zawodowo - niepełnosprawnych, osób w wieku emerytalnym, czy kobiet wracających do pracy po przerwie na wychowanie dziecka. Do tego potrzebne będą przemyślane programy wsparcia, ponieważ dotychczasowe często bywały nieskuteczne i krótkotrwałe. Podobne projekty, skierowane do młodych, mogłyby zachęcić ich do wcześniejszego rozpoczęcia kariery zawodowej.