Czy dbamy o prywatność w sieci?

Przeczytaj także: Bezpieczeństwo w sieci: 6 najczęstszych błędów

Wyniki badania dowodzą, że internauci w coraz większym stopniu zdają sobie sprawę, że sieć jest miejscem publicznym, w którym o własną prywatność należy zadbać samemu. Jednocześnie jednak oczekują bardziej spersonalizowanych treści i reklam, a temu wyzwaniu nie da się sprostać bez przetwarzania danych. Nasz raport ukazuje również coraz większą irytację z powodu zbyt inwazyjnych komunikatów, zarówno reklamowych, jak i tych które nakłaniają do wyrażania różnego rodzaju zgód. Widać zatem, że kolejne ograniczenia nie pomagają ani przedsiębiorcom, ani też nie sprzyjają tworzeniu przyjaznego dla użytkowników środowiska. Dlatego w budowaniu gospodarki cyfrowej taj dużą rolę odgrywa edukacja przedsiębiorców oraz internautów
– komentuje wyniki badania Włodzimierz Schmidt, prezes zarządu IAB Polska.

Z badania IAB Polska wynika, że internet traktowany jest przez respondentów jako sieć publiczna. Wyjątkiem są tu prywatne strony internetowe. Pozostałe serwisy to zdaniem badanych przestrzeń publiczna albo też częściowo publiczna.

Jeśli porównać bieżące wyniki z obserwacjami z 2013 roku, to okaże się, że prywatność w sieci stała się zagadnieniem, do którego podchodzimy z coraz większą świadomością. Użytkownicy nie tylko deklarują częstsze stosowanie różnego rodzaju zabezpieczeń (np. kasowanie historii przeglądania czy plików cookies), ale również przyznają, że z większym umiarkowaniem podchodzą do umieszczania w sieci swoich zdjęć. umieszczają swoje zdjęcie w sieci. Zarazem jednak – pomimo rosnącej społecznie świadomości prywatności – część użytkowników nadal uważa, że w niedostatecznym stopniu są na jej temat poinformowani. Wymagana jest zatem dalsza edukacja dotycząca cyberbezpieczeństwa.

Istotny odsetek użytkowników sieci woli dopasowane treści i reklamy. Zdecydowana większość ma świadomość zasad funkcjonowania środowiska cyfrowego i – choć fakt zbierania danych może niektórym przeszkadzać – dostrzegają oni benefity płynące z personalizacji treści.

Wyniki badania wskazują także, że stosowanie zakazów, obostrzeń i ograniczeń w przestrzeni cyfrowej jest postrzegane przez internautów negatywnie, a wręcz irytuje ich nadmierny poziom zgód, których muszą udzielać i akceptować różne ustawienia. Wskazane jest wyjście naprzeciw ich oczekiwaniom i minimalizowanie poziomu irytacji i inwazyjności, które mogą zaowocować skutkami ubocznymi w postaci zniechęcenia do korzystania z zasobów cyfrowych.

Poczucie bezpieczeństwa i świadomość kwestii prywatności należy więc zwiększać poprzez działania edukacyjne, które powinny realizować wszystkie podmioty kształtujące środowisko cyfrowe – zarówno po stronie dostawców usług, jak i regulatorów.

SZCZEGÓŁOWE WYNIKI BADANIA
Prywatność w sieci

Internet to przede wszystkim przestrzeń publiczna

W pierwszej edycji badania z roku 2013 zapytano internautów ogólnie, czy internet to przestrzeń prywatna. Zadeklarowało tak wtedy tylko 2% badanych, podczas gdy prawie wszyscy traktowali to medium jako przestrzeń publiczną bądź częściowo publiczną. W roku 2016 postanowiono pogłębić to zagadnienie i dopytać o konkretne typy serwisów online. Spośród wszystkich ocenianych środowisk cyfrowych jedynie w przypadku prywatnych stron internetowych dominowały odpowiedzi określające tę przestrzeń jako prywatną. W pozostałych przypadkach podkreślano jej – przynajmniej częściowo – publiczny charakter.

Aby zwiększyć swoją prywatność w sieci, internauci korzystają z wielu zabezpieczeń i robią to coraz częściej Jedynie 4% badanych użytkowników sieci zadeklarowało, że nie korzysta z żadnych zabezpieczeń prywatności. Najczęściej – podobnie jak w roku 2013 – zabezpieczenia dotyczą ochrony przed wirusami, jednak w ciągu ostatnich 3 lat zaobserwowano bardzo widoczny wzrost użytkowania form zabezpieczeń związanych z historią przeglądania: częściej jest ona czyszczona, częściej kasowane są ciasteczka, częściej też internauci korzystają z przeglądarek w trybie prywatnym (incognito). Trendy te mogą świadczyć o tym, że rośnie społeczna świadomość prywatności, jak również sposobów jej ochrony. Warto zwrócić uwagę, że znacznie wzrósł odsetek osób, które deklarują, że nie umieszczają w sieci swojego zdjęcia. To największy wzrost w deklaracjach dotyczących zabezpieczeń prywatności, jaki zanotowano od poprzedniej edycji badania (+26 p.p).

Biorąc pod uwagę sumę wszystkich odpowiedzi związanych ze stosowaniem zabezpieczeń opartych na cookies (czyszczenie historii przeglądania, kasowanie cookies i korzystanie z przeglądarek w trybie prywatnym) – w roku 2016 odsetek internautów stosujących tego typu rozwiązania wyniósł 67%, podczas gdy w roku 2013 stanowił 16 p.p. mniej (51%). Zwiększył się także odsetek internautów troszczących się o swój wizerunek w sieci (brak zdjęcia, korzystanie z pseudonimów) z 49% w roku 2013 do 62% w roku 2016.

II. Wiedza

Coraz więcej internautów wie, czym są ciasteczka

W skali 3 lat zdecydowanie wzrósł odsetek osób deklarujących, że wiedzą czym są ciasteczka (cookies). W roku 2013 wyniósł on 38%. Do końca 2016 roku wzrósł do 56%. Wyniki te – podobnie jak wspomniane powyżej trendy w stosowaniu zabezpieczeń– wskazują na rosnącą, że prywatność w sieci jest kwestią, której jesteśmy coraz bardziej świadomi.

Warto w tym miejscu przypomnieć szczegółowe wyniki badania z roku 2013, w którym dopytano szczegółowo o informacje dotyczące cookies, pojawiające się na stronach internetowych. Według badanych nie były one dla internautów ani zbyt ważne, ani przydatne, podczas gdy największy odsetek badanych (ponad 50%) zadeklarował, że były one irytujące. Niechęć do inwazyjności komunikatów potwierdziła się także w wynikach drugiej edycji badania, co zostało omówione w dalszej części niniejszego opracowania.

Coraz więcej internautów zdobywa wiedzę na temat prywatności w sieci

Warto zwrócić szczególną uwagę na fakt, że regulaminy i polityka prywatności na stronach www – choć wciąż cieszą się umiarkowanym zainteresowaniem na tle innych dokumentów związanych ze świadczeniem usług – są coraz częściej czytane przez internautów. Odsetek takich osób wzrósł w skali 3 lat o 17 p.p. do poziomu 64%. Dużą popularnością cieszą się także wyjaśnienia w formularzach internetowych, w których użytkownicy muszą podać swoje dane (np. podczas zakupów w sieci).

Konieczność dalszej edukacji dotyczącej cyber-bezpieczeństwa

Porównując wyniki obydwu badań zrealizowanych w skali 3 lat zaobserwowano, że – pomimo rosnącego poziomu wiedzy na temat prywatności – wciąż podobny odsetek internautów deklaruje, że nie są oni wystarczająco poinformowani na temat bezpieczeństwa w sieci.

Wyniki te świadczą o tym, że niezbędna jest dalsza edukacja internautów. Należy jednak podkreślić, że działania takie powinny być realizowane w sposób przyjazny dla użytkowników – obostrzenia, zakazy czy inwazyjne komunikaty mogą zaowocować skutkami ubocznymi w postaci zniechęcenia do korzystania z zasobów cyfrowych. Przykładem może być niechęć do akceptacji różnych ustawień w internecie – dwie trzecie badanych uważa, że już teraz zbyt często jest to od nich wymagane – podobnie jak wobec częstej konieczności podawania danych.