Budżet domowy 2004

Przeczytaj także: Budżet domowy 2012

W 2004 r., w porównaniu z rokiem poprzednim, nie stwierdzono istotnych zmian – poza gospodarstwami domowymi rolników - w strukturze nominalnego dochodu rozporządzalnego wg źródeł jego pozyskania. O ile w dochodzie rozporządzalnym gospodarstw domowych rolników udział dochodów z głównego źródła (z użytkowania gospodarstwa rolnego) wzrósł o 4,2 pkt procentowego (do 72,8%), to w pozostałych grupach społeczno-ekonomicznych gospodarstw zmiany nie przekraczały 1 pkt procentowego.

Prezentacja przeciętnych poziomów dochodu rozporządzalnego poszczególnych grup społeczno-ekonomicznych gospodarstw domowych nie odzwierciedla różnic w sytuacji dochodowej wewnątrz poszczególnych grup tych gospodarstw. Z badania budżetów gospodarstw domowych wynika, że w 2004 r. w gospodarstwach ogółem przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny 20% osób o najwyższych dochodach (V grupa kwintylowa) wynosił 1536 zł na osobę i był ponad 7-krotnie wyższy od analogicznego dochodu 20% osób uzyskujących najniższe dochody (I grupa kwintylowa). W porównaniu z rokiem poprzednim odnotowano wzrost zróżnicowania dochodów gospodarstw domowych ogółem (w 2003 r. przewaga 6,5-krotna).

W najliczniej występujących w Polsce grupach społeczno-ekonomicznych gospodarstw domowych, tj. w gospodarstwach pracowników oraz ujętych łącznie gospodarstwach emerytów i rencistów przewaga poziomu dochodu rozporządzalnego osób najzamożniejszych nad najbiedniejszymi była w tym samym czasie odpowiednio 5,8 krotna oraz 4,4-krotna (w 2003 r. – 5,5-krotna i 4,4-krotna). W gospodarstwach pracowników przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na osobę 20% osób najzamożniejszych wyniósł w 2004 r. 1653 zł, a u emerytów i rencistów – 1375 zł.

W 2004 r. w gospodarstwach ogółem 20% osób znajdujących się w najlepszej sytuacji dochodowej dysponowało, podobnie jak przed rokiem, ok. 44% dochodów całej badanej zbiorowości gospodarstw domowych, podczas gdy 20% osób pozostających w sytuacji najgorszej – ok. 6%.

WYDATKI

Poziom przeciętnych miesięcznych nominalnych wydatków w gospodarstwach domowych ogółem w 2004 r. wyniósł ok. 695 zł w przeliczeniu na osobę, w tym na towary i usługi konsumpcyjne – ok. 666 zł. Różnice w poziomie przeciętnych miesięcznych wydatków na osobę między poszczególnymi grupami społeczno-ekonomicznymi gospodarstw domowych były stosunkowo duże. Jeśli za punkt odniesienia przyjmie się przeciętne miesięczne wydatki gospodarstw ogółem, to poziom wydatków wyższy od przeciętnego osiągnęły gospodarstwa pracujących na własny rachunek (o 23,0%), emerytów (o 20,6%) oraz pracowników (o 3,3%), a poziom niższy – gospodarstwa domowe rolników (o 27,0%), pracowników użytkujących gospodarstwo rolne (o 25,8%) oraz rencistów (o 10,9%).

W 2004 r. w gospodarstwach ogółem realne wydatki na towary i usługi konsumpcyjne były niższe niż przed rokiem - o 0,9%. Relatywnie większe zmiany odnotowano w gospodarstwach rencistów - w ujęciu realnym spadek wartości wydatków o 2,7% oraz rolników – wzrost o 3,1%. Oprócz gospodarstw rencistów obniżenie realnej wartości wydatków odnotowano w gospodarstwach pracujących na własny rachunek (o 1,5%), emerytów (o 1,4%) i pracowników (o 1,1%). Realny wzrost wydatków nastąpił, oprócz gospodarstw domowych rolników, również u pracowników użytkujących gospodarstwo rolne (o 1,2%).

W strukturze wydatków ogółu badanych gospodarstw domowych nie odnotowano znaczących różnic w porównaniu z 2003 r. Zmiany udziału wydatków na podstawowe dla funkcjonowania gospodarstwa grupy potrzeb, takie jak żywność i napoje bezalkoholowe, użytkowanie mieszkania oraz transport zawierały się w granicach 0,3-0,7 pkt procentowego. Wzrost lub spadek udziału wydatków na każdą z pozostałych grup potrzeb nie przekraczał 0,2 pkt.

W odniesieniu do poszczególnych grup społeczno-ekonomicznych gospodarstw domowych różnice w udziale wydatków na kluczowe, z punktu widzenia warunków życia, grupy potrzeb były jednak w porównywanych latach zdecydowanie wyraźniejsze. Największe zmiany wystąpiły w udziale wydatków na żywność i napoje bezalkoholowe oraz na transport w gospodarstwach domowych rolników (odpowiednio: spadek o 2,3 pkt – do 38,0% i wzrost o 2,2 pkt – do 10,8%), a w przypadku wydatków na transport także i w gospodarstwach pracujących na własny rachunek (wzrost udziału o 1,3 pkt – do 13,5%). Relatywnie większe zmiany odnotowano również w przypadku wydatków związanych z użytkowaniem mieszkania w gospodarstwach domowych pracowników użytkujących gospodarstwo rolne, pracowników oraz emerytów (spadek odpowiednio o: 1,0 pkt – do 15,0%; 0,8 pkt – do19,3%; 0,8 pkt – do 23,8%).