Budżet domowy 2004

Przeczytaj także: Budżet domowy 2012

Czynnikiem istotnie różnicującym poziom i strukturę wydatków gospodarstw domowych jest ich sytuacja dochodowa. Wyraża się to m.in. w większym obciążeniu budżetów rodzin najuboższych wydatkami na zaspokojenie kluczowych potrzeb, czyli wydatkami na żywność oraz stałe opłaty mieszkaniowe. W 2004 r. w budżetach 20% osób o najniższych dochodach w gospodarstwach domowych ogółem wydatki te stanowiły łącznie 54,0% (w gospodarstwach pracowników – 57,9%, a w gospodarstwach emerytów i rencistów – 58,8%). Natomiast u 20% osób o najwyższych dochodach wydatki podstawowe nie sięgały połowy ogółu wydatków (w gospodarstwach ogółem – 35,7%, pracowników – 31,4%, emerytów i rencistów – 42,4%).

W 2004 r. poziom przeciętnych miesięcznych wydatków 20% osób o najwyższych dochodach w gospodarstwach ogółem wynosił 1318 zł na osobę i był 4,2-krotnie wyższy od poziomu wydatków 20% osób o najniższych dochodach. W gospodarstwach pracowników 20% osób najzamożniejszych wydawało przeciętnie miesięcznie 1419 zł na osobę, tj. 4,6 krotnie więcej niż 20% osób najbiedniejszych, a w gospodarstwach emerytów i rencistów - 1288 zł na osobę, tj. 3,7 krotnie więcej. W porównaniu z rokiem poprzednim w relacjach między poziomami wydatków osób najbogatszych i najbiedniejszych w gospodarstwach domowych ogółem, jak i w dwu wymienionych grupach społeczno-ekonomicznych gospodarstw nie odnotowano istotnych zmian.

W obydwu porównywanych latach między osobami najzamożniejszymi i najbiedniejszymi najmniej zróżnicowane były wydatki na żywność i napoje bezalkoholowe (2-krotna przewaga wydatków osób o najwyższych dochodach nad wydatkami osób najbiedniejszych). Znacznie bardziej różniły się między porównywanymi grupami osób wydatki na towary nieżywnościowe i usługi, przy czym skala różnic zależała od grupy potrzeb i grupy społeczno-ekonomicznej gospodarstw (w gospodarstwach ogółem, w tym u pracowników przewaga była przeciętnie ok. 6-krotna, a u emerytów i rencistów
- ok. 5-krotna).

SPOŻYCIE ILOŚCIOWE ŻYWNOŚCI

Z badań budżetów gospodarstw domowych wynika, że w 2004 r. nastąpił spadek, w porównaniu z rokiem poprzednim, spożycia większości podstawowych grup artykułów żywnościowych. Fakt ten pozostaje w ścisłej korelacji z wyraźnym wzrostem cen żywności obserwowanym od maja 2004 r. Nie we wszystkich jednak grupach artykułów korelacja ta była równie silna. Wyraźny związek obserwowano w przypadku artykułów pozostających poza „koszykiem pierwszej potrzeby”. I tak np. w wyniku znacznego wzrostu cen owoców południowych, w tym głównie bananów gospodarstwa domowe wyraźnie ograniczyły ich spożycie. W przypadku artykułów, których spożycie trudno ograniczyć wzrost cen nie był już tak ważący. Nie odnotowano bowiem wyraźnego przełożenia wzrostu cen na poziom konsumpcji takich artykułów jak pieczywo, cukier, czy też mięso i niektóre jego przetwory. Zauważono jednak, że często artykuły droższe zastępowano tańszymi. Zjawisko to było szczególnie widoczne w przypadku spożycia tłuszczów. Wysoki wzrost cen tłuszczów zwierzęcych przy równoczesnym relatywnie mniejszym wzroście cen tłuszczów roślinnych spowodował, że - niezależnie od zmieniających się w ostatnich latach preferencji konsumenckich - gospodarstwa domowe znacznie ograniczyły w 2004 r. spożycie tych pierwszych, a wśród nich szczególnie masła, na rzecz margaryny i innych tłuszczów roślinnych.

WYPOSAŻENIE W PRZEDMIOTY TRWAŁEGO UŻYTKOWANIA

Wyniki badań budżetów gospodarstw domowych wykazały, że w 2004 r., w porównaniu z 2003 r., nastąpiła dalsza poprawa wyposażenia gospodarstw domowych w wiele dóbr trwałego użytku. Dobrami, w przypadku których odnotowano najwyższe dynamiki wzrostu były : komputer osobisty, w tym z dostępem do Internetu, drukarka, telefon komórkowy, a spośród sprzętu gospodarstwa domowego – zmywarka do naczyń oraz kuchenka mikrofalowa.

W 2004 r. komputer osobisty znajdował się w co trzecim gospodarstwie domowym, w tym z dostępem do Internetu – w prawie co piątym. Najlepiej w sprzęt ten wyposażone były gospodarstwa pracujących na własny rachunek oraz pracowników (ponad połowa gospodarstw każdej z wymienionych grup), przy czym najwidoczniejszą poprawę wyposażenia, w stosunku do roku poprzedniego, odnotowano w gospodarstwach domowych powiązanych z rolnictwem, w tym szczególnie u rolników (w 2004 r. co czwarte gospodarstwo rolników posiadało komputer osobisty, przy czym dostęp do Internetu był sporadyczny).

W ścisłym związku z komputerem pozostaje drukarka. W 2004 r. posiadało ją przeciętnie blisko co czwarte gospodarstwo, przy czym najczęściej obecność jej rejestrowano w gospodarstwach pracujących na własny rachunek (w co drugim gospodarstwie).