Sektor MSP: szanse i zagrożenia rozwoju

Przeczytaj także: Bibby MSP Index XI 2012

Z drugiej strony martwi jednak bardzo duże ciągle niezrozumienie wśród MSP istoty innowacji i ich znaczenia dla rozwoju firmy. W grupie firm nie wdrażających innowacji 41 proc. uważa, że branża w której działają nie potrzebuje innowacji, a ponad 1/3 uznaje, że jest za małą firmą, aby móc wdrażać innowacje. Tymczasem nie ma branży, która innowacji by nie potrzebowała. Także nawet jednoosobowa firma innowacji potrzebuje. W kontekście tak (nie)rozumianych innowacji przyczyny ich nie wdrażania wynikające z braku kapitału, braku popytu na rynku czy podwyższonego ryzyka są znacznie mniej istotne. Dla firm nieinnowacyjnych większe wsparcie ze środków publicznych także nie zmieniłoby ich podejścia do inwestycji w innowacje. Oznacza to, że przedsiębiorstwa, przede wszystkim z sektora MSP, mają jeszcze bardzo dużo do zrobienia na poziomie zrozumienia czynników będących źródłem sukcesu, budujących ich pozycję konkurencyjną na rynku.

Aczkolwiek tu bardzo dużo się zmieniło – jeszcze w 2008 r. ponad 50 proc. MSP budowało swoją pozycję konkurencyjną na cenie. W 2011 r. było to już tylko nieco ponad 15 proc., a w tym roku 18,5 proc. (mimo osłabienia gospodarczego i zmiany struktury popytu na produkty o niższej cenie). Cenę jako czynnik na którym firmy budują swoją pozycję konkurencyjną na rynku jest jakość (41,9 proc. MSP w 2012 r.). I nie ma tu wielkich różnic między przedsiębiorstwami mikro, małymi i średnimi.

Polskie MSP jeszcze mniej chętnie niż na innowacje, otwierają się na świat zewnętrzny. Prawie 70 proc. uznaje za priorytet działanie w regionie, a tylko 7 proc. widzi świat globalnym. Prawie 96 proc. w ogóle nie widzi potencjału rynków BRIC, a tylko 0,1 proc. deklaruje, że już działa na tych rynkach. Prawie 50 proc. uznaje, że nie musi sprzedawać na eksport, bowiem wszystko co wytworzy jest w stanie sprzedać na rynku polskim.

Polskie MSP odrabiają zatem skutecznie swoje lekcje, są zatem biznesowo znacznie bardziej dojrzałe niż jeszcze kilka lat temu, dostrzegają szanse na rozwój także w okresie osłabienia gospodarczego, jakość jest dla nich kluczem do sukcesu. Są także bardzo ostrożne w pozyskiwaniu finansowania na działalność, co w okresie słabszej koniunktury może być wartością. Jednak w okresie wzrostu gospodarki korzystanie z dźwigni finansowej jest potrzebne, ale MSP nie potrafią tym efektywnie zarządzać. To natomiast, co ciągle jest bolączką mikro, małych i średnich firm, to skłonność do inwestowania w innowacje, a przede wszystkim globalne myślenie. Tak, jak jeszcze niedawno MSP nie myślały o konkurowaniu jakości, a dzisiaj dla większej części jest podstawą konkurencji, tak zapewne „dojrzeją” one do innowacji i globalnego myślenia, widzenia świata ogromnego i korzystania z jego możliwości. Na to trzeba czasu. Tym bardziej, że to, co dzisiaj zaprząta głowy przedsiębiorców to, jak wynika z badań PKPP Lewiatan, różnego rodzaju zagrożenia wynikające z regulacji dotyczących gospodarki, w tym rynku pracy, a także bariery administracyjne. Ciągle najważniejsze z nich związane są z wysokością podatków i brakiem przejrzystości systemu podatkowego. Dla prawie ¾ MSP poważnym utrudnieniem jest wysokość podatku VAT, co nie dziwi po jego podniesieniu o 1 pp - do 23 proc., a co ma dodatkowe negatywne znaczenie w okresie osłabienia gospodarczego. Dla 66 proc. (2. miejsce na liście zagrożeń) najpoważniejszą barierą są pozapłacowe koszty pracy, co także nie dziwi po podniesieniu od lutego 2012 r. składki rentowej po stronie pracodawców do poziomu 6,5 proc. Na 3. miejscu na liście barier jest stawka podatku dochodowego od działalności gospodarczej, a na kolejnych dwóch – niejednoznaczność systemu podatku VAT i podatku dochodowego od działalności gospodarczej. W dużej mierze konsekwencją wysokich, w opinii przedsiębiorców, podatków i pozapłacowych kosztów pracy, jest ucieczka w szarą strefę. Osłabienie gospodarcze tę tendencję potęguje. Przedsiębiorcy odczuwają ten proces we własnej działalności gospodarczej – 56,5 proc. MSP mówi, że konkurencja ze strony szarej strefy jest dla nich bardzo poważnym utrudnieniem.