Polskie górnictwo musi sprostać wymaganiom rynku

Przeczytaj także: Polskie górnictwo węgla kamiennego coraz mniej konkurencyjne

W czasach rosnących deficytów budżetowych i większego zadłużenia państw zyski generowane przez sektor wydobywczy stanowią atrakcyjne źródło potencjalnych przychodów podatkowych. Jest to trend występujący w wielu regionach świata, niezależnie od kraju. Opłaty z tytułu górniczej eksploatacji terenu podniesiono w Australii, Chile, Peru, RPA, Ghanie, Tanzanii oraz Burkina Faso. W wielu krajach wprowadza się dodatkowe opodatkowanie zysku, opłaty licencyjne od nowo odkrytych złóż i od wydobycia. Sytuacja w Polsce jest pochodną światowych trendów. W naszym kraju mamy do czynienia z dwojakim pochodzeniem regulacji fiskalnych. Po pierwsze są to rozwiązania prawne wynikające z implementowania prawa międzynarodowego w tym unijnego, czego przykładem są ograniczenia emisji dwutlenku węgla czy akcyza na węgiel. Z drugiej strony, wprowadzane są dodatkowe regulacje krajowe. W okresie styczeń – wrzesień 2011 r. podmioty w górnictwie węgla kamiennego wpłaciły prawie 7 miliardów zł należnych opłat z tytułu zobowiązań publicznoprawnych. W porównaniu z zyskiem brutto spółek wydobywczych za ten okres stanowi to prawie 260% zarobionych przez nich pieniędzy. Na przestrzeni ostatnich kilku lat kopalnie obciążone były podatkiem od wyrobisk górniczych, który teraz po korzystnym wyroku Trybunału Konstytucyjnego mogą odzyskać od samorządów. Oznacza to uwolnienie dużych rezerw finansowych gromadzonych przez spółki węglowe.

„Dodatkowym obciążeniem dla firm wydobywczych będzie projektowany właśnie w Polsce podatek od kopalin. Tego typu przepisy występują w innych krajach, podstawą ich wyliczenia są zyski lub dochody uzyskiwane ze sprzedaży surowca. W myśl polskiego projektu, podatek ma być odprowadzany od wartości surowca. Taka konstrukcja podatku jest restrykcyjna w porównaniu z regulacjami występującymi w innych krajach. Obciążenia publicznoprawne polskiego górnictwa już teraz są znaczne a ich zwiększenie może wpłynąć negatywnie na możliwości inwestycyjne oraz konkurencyjność branży.”– zaznacza Agnieszka Walter, Starszy Menedżer w Dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte.

Zdaniem ekspertów firmy doradczej Deloitte, jednym z najważniejszych wyzwań, z którymi będzie musiał zmierzyć się sektor wydobywczy, nie tylko w Polsce, ale na całym świecie, jest niedobór odpowiednio wykwalifikowanych pracowników. Luka kadrowa systematycznie zwiększa się i obejmuje coraz więcej specjalistycznych stanowisk. Część firm wydobywczych na świecie stara się kompensować te braki technologią. W Polsce problem niedoborów wykwalifikowanej kadry wiąże się przede wszystkim z masowym odchodzeniem doświadczonych osób na emeryturę. Jest to także negatywna konsekwencja likwidacji szkół górniczych, a także blokady przyjęć w latach 90. Obecnie w branży zatrudnionych jest ponad 100 tys. osób, podczas gdy na początku lat 90. było to ok. 250 tys.

”Problem niedoboru wykwalifikowanych pracowników wymaga rozwiązań systemowych. Poza planowaniem zatrudnienia uwzględniającym m.in. zapotrzebowanie i źródła „dopływu” pracowników potrzebna jest współpracy z uczelniami i szkołami a także zmiany regulacyjne i przede wszystkim wprowadzenie systemu motywowania pracowników”. – dodaje Aleksandra Obońska, Menedżer w Dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte.