Aktywność zawodowa niepełnosprawnych

Przeczytaj także: Niepełnosprawni a aktywność zawodowa

Wnioski z badań jako kierunek działań organizacji pomocowych

W sposób najkrótszy rekomendacje zespołu badaczy można sprowadzić do kilku słów-kluczy, a mianowicie:

• ZACZYNAĆ JAK NAJWCZEŚNIEJ - przygotowanie do aktywnego dorosłego życia i budowanie gotowości do pracy – już w okresie dzieciństwa i dorastania, gdy kształtują się zręby tożsamości i systemu przekonań o sobie i świecie;
• UWZGLĘDNIAĆ KONDYCJĘ PSYCHICZNĄ - osoby i jej gotowość do zmian, związaną z momentem w procesie radzenia sobie z utratą sprawności, sam upływ czasu, szczególnie w przypadku nabycia niepełnosprawności w okresie dorastania i dorosłości nie rozwiąże problemu;
• ŁĄCZYĆ, A NIE DZIELIĆ, czyli proponować działania wspólne i uniwersalne, a nie wyselekcjonowane i specjalne, co oznacza, iż osoby z ograniczeniami sprawności powinny być jak najczęściej uczestnikami programów aktywizacyjnych razem z osobami sprawnymi, a kryterium ich wyboru (bądź rekrutacji) powinny być wzmacniane kompetencje i problemy, a nie sam fakt bycia osobą niepełnosprawną;
• WZMACNIAĆ I MODYFIKOWAĆ poprzez zwiększanie różnorodności SIECI I KONTAKTÓW SPOŁECZNYCH, w jakich ludzie w sposób naturalny zaspokajają swoje potrzeby.

Badania pokazują, iż podstawowym czynnikiem przeciwdziałającym wykluczaniu, jak i ułatwiającym inkluzję, także wejście, powrót i utrzymanie się na rynku pracy jest zakres i jakość SIECI SPOŁECZNYCH
tak rodzinnych, sąsiedzkich, przyjacielskich (znajomi), jak lokalnych i regionalnych. Braku lub nadmiernej jednorodności czy ubóstwa sieci społecznych nie jest w stanie zrównoważyć żadna najnowsza technologia informacyjna. Badania K. Smoczyńskiej (2010) pokazują dobitnie, iż aktywność w internecie i wykorzystywanie komputera do zaspokajania swoich różnych potrzeb jest efektywne tylko wtedy, gdy jednostka ma mocne oparcie w relacjach z innymi ludźmi. Komputer i internet nie zastąpią żywych różnorodnych kontaktów społecznych, są tylko narzędziami ułatwiającymi te kontakty.

W ramach sieci społecznych i codziennych interakcji zachodzących zarówno w sposób bezpośredni, jak i przy użyciu nowoczesnych technik kształtują się kompetencje komunikacyjne i społeczne osób z ograniczeniami sprawności. Na podstawie badań J. Iwańskiego wyłania się obraz niższego poziomu umiejętności w tym obszarze, co prowadzi do pogłębiania się bierności i wykluczenia. Są nim zagrożone szczególnie te osoby, które wcześnie nabyły niepełnosprawność i posiadają znaczne ograniczenie sprawności.

Wyniki ogólnopolskich badań sondażowych (etap II Projektu) wskazują na bardzo niską świadomość zdrowotną i prawną przebadanej grupy osób:

1. niektórzy respondenci mieli problemy z określeniem rodzaju i przyczyny swoich dolegliwości;
2. część osób nie potrafiła, bądź robiła to w sposób bardzo nieprecyzyjny, określić rodzaju dokumentu stwierdzającego niepełnosprawność.

Zatem wg ekspertów konieczne byłoby:

• podnoszenie formalnego poziomu wykształcenia;
• podnoszenie świadomości obywatelskiej, w tym prawnej;
• podnoszenie świadomości zdrowotnej, także w ramach tzw. patent education.

Grupy, które powinny być objęte działaniami ze względu na swoją szczególnie trudną sytuację to:

• Osoby, które doświadczają ograniczeń w funkcjonowaniu psychicznym;
• Osoby ze znacznymi trudnościami w komunikowaniu się – są to osoby mające ograniczenia w obrębie słuchu i mowy;
• Osoby z ograniczeniami w funkcjonowaniu intelektualnym;
• Osoby posiadające ograniczenia sprawności jednocześnie w kilku obszarach czyli tzw. niepełnosprawność sprzężona / wieloraka (multiple) np. osoby głuchoniewidome.

Co składa się na tę trudną sytuację?

• niska jakość życia, w tym ograniczone albo nadmiernie jednorodne kontakty społeczne;
• wysoki poziom nie zaspokojonych potrzeb związanych z rehabilitacją (np. dostępność sprzętu, dostosowanie mieszkania, pomoc tłumaczy i przewodników);
• częste korzystanie ze wsparcia materialnego i interwencyjnego np. pomoc w formie finansowej (zapomogi, zasiłki), pomoc w formie materialnej (rzeczowej), posiłki, niezbędne ubranie, pomoc w formie opieki bytowej (pomoc w codziennym życiu).