Co czeka polskie firmy w 2010 r.?

Przeczytaj także: Sytuacja finansowa sektora przedsiębiorstw II kw. 2016

Lewiatan we wrześniu 2008 r., czyli w tym samym czasie, gdy upadał Lehman Brothers, przeprowadzał badanie „Monitoring kondycji sektora małych i średnich firm”. Polskie przedsiębiorstwa patrzyły wtedy na 2009 r. bardzo optymistycznie – 75 proc. firm oczekiwało wyższych przychodów ze sprzedaży i wyższych zysków, ponad 40 proc. planowało inwestycje, prawie 40 proc. - wprowadzenie na rynek nowych produktów i usług. Co ważniejsze, tym optymistycznym oczekiwaniom towarzyszyły także wyraźne zmiany w tendencjach charakteryzujących działania polskich przedsiębiorstw. Badania pokazały, że:

1) przedsiębiorstwa zaczęły silniej dostrzegać, że konkurowanie ceną nie daje szans na osiągnięcie długotrwałej przewagi na rynku i wyraźnie deklarowały budowanie pozycji konkurencyjnej także w oparciu o pozacenowe czynniki, przede wszystkim o jakość produktów i usług. Nadchodził zatem okres kluczowych zmian w polskim sektorze przedsiębiorstw, których efektem byłby wzrost innowacyjności firm.

Załamanie na światowych rynkach finansowych i osłabienie gospodarcze, które dotknęło Polskę, zmiany te zatrzymało. Czy tylko na czas kryzysu, czy na znacznie dłużej?

2) przedsiębiorstwa zaczęły w większym stopniu uwzględniać dłuższy horyzont swojej działalności – na większą skalę niż w latach poprzednich deklarowały posiadanie planów inwestycyjnych, w tym planów inwestycji w innowacje.

Osłabienie gospodarcze wpłynęło na ograniczenie inwestycji przez przedsiębiorstwa. Oznacza to, że większość firm skoncentrowała się na celach krótkookresowych. Jak długo będzie trwała ta niska akceptacja dla działań o wyższym poziomie ryzyka i czy wpłynie ona na zdolność do konkurowania firm?

3) przedsiębiorstwa otwierały się (nieśmiało) na zewnętrzne finansowanie, na korzystanie w nieco większym stopniu z dźwigni finansowej.

Osłabienie gospodarcze wpłynęło na ograniczenie dostępu przedsiębiorstw do zewnętrznego finansowania. Jak długo utrzyma się ta sytuacja i jaki będzie miała ona wpływ na działalność firm?

4) przedsiębiorstwa zaczęły w znacznie większym stopniu doceniać znaczenie kapitału ludzkiego w ich działalności, inwestować w kapitał ludzki (korzystając także z funduszy unijnych).

Osłabienie gospodarcze potwierdziło, że tendencja ta ma trwały charakter, bowiem w 2009 r. firmy małe, średnie i duże (10+) zwalniały – jak na okres osłabienia gospodarczego – bardzo ostrożnie. Poziom zatrudnienia w firmach 10+ był w 2009 r. nieznacznie wyższy niż w 2007 r., a o ponad 12 proc, wyższy niż w 2004 r. i niespełna 3% niższy niż w 2008 r.).

Jednak, jak wskazują eksperci, zwolnienia w firmach, a także zwolnienia w sektorze publicznym oraz kryzys w krajach europejskich, który skłonił do powrotu do Polski dużą części osób, które w krajach tych pracowały, spowodowały wzrost bezrobocia (aczkolwiek nieznaczny w stosunku do sytuacji z okresu poprzedniego osłabienia gospodarczego). Czy przedsiębiorstwa w okresie ożywienia gospodarczego będą ponownie zatrudniać, czy też restrukturyzacja zatrudnienia, która się dokonała, będzie trwała. Jeżeli tak, to czy spowoduje to utrzymanie się bezrobocia na podwyższonym, ponad 10 proc. poziomie, czy też wpłynie to na wzrost przedsiębiorczości, wzrost liczby firm?

Zdaniem PKPP Lewiatan odpowiedzi na te pytania powinien przynieść 2010 rok.