E-społeczeństwo: zagrożenia

Przeczytaj także: Co to jest społeczeństwo informacyjne?

Bomba 3 — brak adaptacji schematów myślowych do nowej rzeczywistości

Budowa gospodarki opartej na wiedzy wymaga stopniowego, ale ciągłego nasycania organizacji ekonomicznych, branż, przemysłów i działów gospodarki wiedzą — w różnej postaci, także coraz wyżej wykwalifikowanej siły roboczej. Sama gospodarka oparta na wiedzy to jeszcze za mało, aby społeczeństwo z nią związane nazywać także opartym na wiedzy. Znacznie ważniejsza jest sfera pozaekonomiczna społeczeństwa: sfera publiczna, administracja rządowa, wojsko, edukacja, kultura, sztuka, sfera organizacji pozarządowych.

Ludzie zawsze produkowali wiedzę i ich działania opierały się na wiedzy (w tym sensie społeczeństwa były zawsze oparte na wiedzy). Nastąpiło unaukowienie wiedzy, zwiększenie do niej dostępu (m.in. przez powszechną edukację), powstał tryb produkcji wiedzy wykraczający poza ośrodki akademickie, wiedza stała się źródłem systematycznego tworzenia innowacji (nie tylko technicznych, ale i organizacyjnych, politycznych, społecznych itp.), zaczęto stosować wiedzę systemowo we wszystkich dziedzinach praktycznego życia ludzi. Ale wciąż wiedza była tak samo sparadygmatyzowana (osadzona w kontekście), pozyskiwana w ten sam sposób (choć technologie się zmieniły), inaczej stosowana.

Tradycyjny paradygmat myślenia naukowego oraz myślenia w ogóle opierał się w czasach nowożytnych na teoriach Kartezjusza, Newtona i Bacona. Jest to widzenie przestarzałe. Współczesny paradygmat nazywany jest holistycznym, systemowym, ekologicznym. Rozumienie rzeczywistości i tworzenie wiedzy współcześnie charakteryzuje się następującymi cechami:

• inaczej interpretuje się stosunek pojęć części i całości; obecnie uważa się obecnie, iż w złożonych systemach cechy części wynikają z charakterystyk i dynamiki całości, że są funkcjonalnym fragmentem nierozerwalnej sieci relacji — stąd płyną określone rekomendacje dla badania społeczeństwa informacyjnego (sieciowego),
• odejście od pierwotnego pojęcia struktury na rzecz pojęcia procesu; uważa się współcześnie, iż struktura jest przejawem czy efektem procesów w niej ukrytych, natomiast znacznie ważniejsza jest sieć relacji, która z natury rzeczy jest dynamiczna,
• odejście od pojęcia nauki obiektywnej ku pojęciu nauki epistemicznej, z czego wynika postulat, by rozumienie procesu poznawczego było włączone w opis badanych zjawisk (choć pierwotnie dotyczyło to zjawisk naturalnych, to wydaje się pasować i do zjawisk społecznych),