PARP: jak polskie firmy z sektora MŚP radzą sobie z COVID-19?

Przeczytaj także: PARP: cyfryzacja winduje sprzedaż w polskich firmach

„Business Pulse Survey” to badanie realizowane przez Bank Światowy w przeszło 30 krajach całego globu. Jego polska edycja została przygotowana we współpracy z Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości, dzięki czemu jego formuła została dostosowana do naszego kontekstu gospodarczego. Istotna część pytań zadanych polskim przedstawicielom sektora MŚP dotyczyła okresu od wprowadzenia związanych z pandemią obostrzeń, poprzez czas ich stopniowego luzowania, po drugą połowę czerwca, w której rodzima gospodarka została już niemal w pełni otwarta.

Utrzymanie miejsc pracy nadrzędnym celem MŚP

Bezpośrednim efektem pandemii i związanych z nią obostrzeń była gorsza koniunktura gospodarcza oraz pikujące nastroje konsumentów. To w oczywisty sposób znalazło swoje przełożenie na wyniki sektora MŚP.

Ponad dwie trzecie z nich (69 proc.) doświadczyło spadku sprzedaży w ciągu ostatnich 30 dni przed przeprowadzeniem badania wobec analogicznego okresu w 2019 r. Dla około jednej czwartej firm (23 proc.) wynik sprzedażowy nie zmienił się, a mniej niż 10 proc. przedsiębiorstw zanotowało wzrost. Natomiast średni spadek przychodów wyniósł 30 proc.

Pomimo niekorzystnej sytuacji finansowej, polski sektor MŚP nie zwalniał masowo pracowników, poszukując innych sposobów na poprawę wyników. Najpopularniejszym dostosowaniem ze strony firm było zmniejszenie liczby godzin pracy (12 proc. firm) i wykorzystanie płatnych urlopów pracowników (12 proc.). Jedynie 7 proc. firm musiało obniżyć pensje, a tylko 4 proc. zdecydowało się na zwolnienia.

Digitalizacja sposobem na rozwój

W odpowiedzi na wyzwania wynikające z pandemii 32 proc. firm z sektora MŚP zaczęło używać bądź zwiększyło wykorzystanie Internetu, mediów społecznościowych, wyspecjalizowanych aplikacji czy platform cyfrowych w celach biznesowych.

Przedsiębiorstwa, które zaadaptowały się w ten sposób, zrobiły to głównie, by poprawić w swojej organizacji następujące funkcje: sprzedaż (45 proc. z nich), marketing (38 proc.) i zarządzanie (24 proc.). Co piąta firma dostosowała dzięki digitalizacji swoją ofertę produktową lub usługową. Niewiele mniej przedsiębiorstw (18 proc.) zainwestowało w nowy sprzęt lub oprogramowanie, by lepiej zaadaptować się do nowych warunków.

Ogółem 12 proc. całkowitej sprzedaży MŚP pochodziło z działań prowadzonych za pośrednictwem zewnętrznych platform cyfrowych, aplikacji lub firmowej strony internetowej. Odsetek małych i średnich firm, które zaczęły używać bądź zwiększyły użycie platform cyfrowych, jest istotnie wyższy niż wśród firm mikro.

Pomoc publiczna wciąż doceniana

Zmiana w modelach biznesowych to nie jedyne rozwiązanie, po które w ostatnich miesiącach sięgali polscy przedsiębiorcy. Aż dwie trzecie z nich otrzymało już środki ze wsparcia publicznego. Kolejne blisko 10 proc. firm oczekiwało na rozpatrzenie swojego wniosku, a niespełna 15 proc. wskazywało, że w momencie badania, nie kwalifikowało się do wsparcia.

Za najbardziej potrzebną pomoc sektor MŚP uznaje obniżenie lub zwolnienie ze składek ZUS (73 proc.). 61 proc. przedsiębiorstw, które już otrzymały wsparcie, przyznano właśnie tę formę pomocy. Ponad połowa beneficjentów (56 proc.) otrzymała transfer pieniężny – rozumiany jako np. subwencja Polskiego Funduszu Rozwoju lub umarzalna pożyczka. Pomocy w tej formie oczekiwało co drugie przedsiębiorstwo. Co dziewiątej firmie korzystającej z pomocy publicznej przyznano fundusze na dopłaty do wynagrodzeń.

W porównaniu z firmami mikro-, małe i średnie przedsiębiorstwa częściej wyrażały potrzebę dostępu do nowego kredytu. Te, które istnieją dłużej niż 4 lata – w porównaniu do firm młodych – znacznie częściej uznawały za korzystne odroczenie płatności podatków i możliwość kredytowania.

Kluczowe najbliższe miesiące

Sektor MŚP zapytano również o jego oczekiwania względem nadchodzących miesięcy. Firmy wskazały, że w kolejnych trzech miesiącach ich sprzedaż spadnie średnio o 11 proc. r./r. W negatywnym scenariuszu przewidywany jest spadek nawet o 30 proc., w neutralnym o 2 proc. Optymiści oczekują odbicia i wzrostu na poziomie nawet 13 proc.

Ponad dwie trzecie firm (69 proc.) zadeklarowało, że pomimo niekorzystnych warunków gospodarczych jest w stanie działać dłużej niż do końca 2020 r. Co piąte przedsiębiorstwo (22 proc.) wskazało z kolei, że w obecnej sytuacji rynkowej ma perspektywy na funkcjonowanie najwyżej przez kolejne trzy miesiące.

– Badanie „COVID-19 Business Pulse Survey” pokazało nam, z jakimi problemami mierzą się firmy z sektora MŚP. Do kryzysu bardzo szybko dostosował się handel i branża usługowa, słabiej z kolei firmy przemysłowe, które mniej chętnie sięgały po rozwiązania cyfrowe. Przedsiębiorstwa nie oczekują również, że ich sytuacja diametralnie zmieni się w najbliższych miesiącach dlatego w dalszym ciągu poszukują pomocy z zewnątrz. To cenna wskazówka przydatna przy modelowaniu nowych instrumentów wsparcia – mówi Paulina Zadura, dyrektor Departamentu Analiz i Strategii w Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.

Informacja o badaniu:
Badanie zostało przeprowadzone między 25 maja a 1 lipca 2020 r., z wykorzystaniem metod CAWI i CATI. W badaniu wzięły udział 1394 firmy: 1005 firm w ankiecie telefonicznej (CATI) oraz 389 w badaniu internetowym (CAWI). Próbę badawczą stanowiły firmy mikro, małe i średnie z sektorów przemysłu, handlu i usług. Badanie nie objęło firm dużych (czyli zatrudniających powyżej 249 pracowników) oraz sektora rolnego.