Wolny zawód woli etat czy samozatrudnienie?

Przeczytaj także: Wolne zawody w spódnicach, czyli kobiety skaczą na głęboką wodę

Jak dowodzą statystyki prowadzone przez Eurostat, samozatrudnienie w Unii Europejskiej wybiera przeciętnie 13,5 proc. osób. Pomiędzy poszczególnymi krajami widoczne są jednak dość spore dysproporcje. Najczęściej na samozatrudnienie decydują się Grecy i Włosi, odpowiednio 30 i 22 proc.

W Polsce odsetek ten znajduje się na poziomie 17,7 proc. (2,94 mln osób w 2015 roku). Nie jest to może imponujący wynik, ale względem 2010 roku oznacza on wzrost o niema 6,5 proc. Badanie Deutsche Bank dowodzi z kolei, że w naszym kraju na samozatrudnienie decydują się przeważnie osoby wykonujące wolny zawód - aż 72,4 proc. z nich to jednoosobowe działalności gospodarcze.

Przytoczone badanie pokazuje również, że osoby wykonujące wolny zawód, a więc m.in. lekarze, prawnicy, architekci, czy fizjoterapeuci, to grupa, która wyłamuje się spod standardów. Okazuje się bowiem, że z rzadka pracują na etacie, ale jednocześnie trudno też ich zdefiniować jako klasycznych przedsiębiorców. Wyróżnia ich z pewnością to, że częstokroć - na mocy przepisów - są zobligowani do uczestnictwa w samorządach zawodowych. Niejednokrotnie również ponoszą osobistą odpowiedzialność za należyte wykonanie swojej pracy.

– To bardzo specyficzna, ale nie do końca zdefiniowana pod kątem prawnym grupa – mówi prof. Małgorzata Bombol ze Szkoły Głównej Handlowej. – Dla jej przedstawicieli ważny jest komfort niezależności i elastyczność, na które nie mogą liczyć w przypadku umowy o pracę – dodaje. – Postawy te wpisują się doskonale w trend określany terminem „ekonomia wolnych strzelców”, który coraz częściej pojawia się w debacie publicznej jako jeden z prawdopodobnych scenariuszy rozwoju globalnego rynku pracy.

Z odpowiedzi profesjonalistów wynika, że nieco częściej na jednoosobową działalność gospodarczą decydują się mężczyźni (79,3 proc.). W przypadku kobiet jest to 65,3 proc. Pracę w wolnym zawodzie w oparciu o stały etat zadeklarowało jedynie 15,2 proc. badanych (20,3 proc. kobiet i 10,4 proc. mężczyzn).

Elastyczność i work-life balance

Wśród najważniejszych zalet wynikających z wykonywania wolnego zawodu profesjonaliści przebadani przez Deutsche Bank wskazali przede wszystkim elastyczność miejsca i czasu pracy (54,3 proc.), możliwość dbania o równowagę pracy i życia osobistego (14,4 proc.) oraz rozwój i doszkalanie się (9,6 proc.).

Wielu ekspertów z branży HR przewiduje, że taka elastyczna forma pracy będzie nadal zyskiwać na popularności wśród profesjonalistów. Przede wszystkim dlatego, że praca na etacie oznacza zbyt sztywną umowę, która nie daje dostatecznego pola manewru, jeśli chodzi o możliwość rozwoju zawodowego, czy walkę z konkurencją w branży.

- Kontraktowa formuła, oprócz większej dowolności w podejmowanych działaniach i określaniu warunków współpracy, pozwala profesjonalistom na wykonywanie kilku zleceń jednocześnie – zauważa Waldemar Jarek, odpowiedzialny za ofertę kredytową dla klientów indywidualnych i mikroprzedsiębiorstw w Deutsche Bank Polska.

Zdaniem prof. Małgorzaty Bombol ze Szkoły Głównej Handlowej to właśnie osoby wykonujące wolne zawody mają wyjątkowo rozwiniętą umiejętność dostosowania się do zmieniającego się modelu zatrudnienia.

- Decydując się na taką formę działalności, stawiają na własną przedsiębiorczość, funkcjonując w sposób najbardziej racjonalny – mówi. – Są równocześnie wyczuleni na kwestie wolności w obrocie gospodarczym, samostanowienia, własnej sprawczości, życia zgodnie ze swoimi wartościami i dążeniami, odpowiedzialności za siebie i innych oraz prestiżu związanego z wykonywanym zawodem – mówi.

Największe wyzwania: konkurencja i rosnące koszty działalności

W sondażu Deutsche Bank sprawdzono ponadto, jakie są - zdaniem ankietowanych profesjonalistów - największe wyzwania, zagrożenia i bariery na drodze do rozwoju własnego biznesu. Najczęściej, bo w ponad 46,4 proc. przypadków, zaliczali do nich bardzo dużą konkurencję w branży, a jako drugą odpowiedź wybierali rosnące koszty prowadzenia działalności gospodarczej. Możliwości zapewnienia sobie regularnych dochodów i utraty płynności finansowej obawia się odpowiednio 39,1 proc. oraz 38,2 proc. respondentów. Problemem dla profesjonalistów są również rosnące obciążenia podatkowe – twierdzi tak co trzeci z nich (32,9 proc.). Ponadto dużym wyzwaniem dla wykonujących wolny zawód jest zdobywanie nowych zleceń i kontraktów (34,8 proc.), zmaganie się z rosnącą biurokracją w rozliczaniu podatków lub procesach (32,4 proc.) oraz konieczność inwestycji w specjalistyczny sprzęt (30,4 proc.).

- Trudno sprostać większości tych wyzwań bez wystarczających środków na rozwój działalności - komentuje Waldemar Jarek, odpowiedzialny za ofertę kredytową dla Klientów indywidualnych i mikroprzedsiębiorców w Deutsche Bank Polska.

Wydawać się może, że brak umowy o pracę ogranicza możliwość pozyskania wsparcia ze strony sektora bankowego. Jednak do nowych trendów na rynku pracy dostosowują się również instytucje finansowe.

- Według obiegowej opinii, jedynie praca na etacie umożliwia skorzystanie z atrakcyjnej oferty kredytowej – mówi Waldemar Jarek, odpowiedzialny za ofertę kredytową dla klientów indywidualnych i mikroprzedsiębiorstw w Deutsche Bank. – Tymczasem, osoby wykonujące wolne zawody mogą liczyć na preferencyjne warunki kredytowania - zaznacza.

Jak podkreśla, profesjonaliści wykonujący wolne zawody, funkcjonują w dosyć stabilnych branżach, a ponadto w środowisku bankowym mają opinię osób bardzo dobrze obsługujących swoje zobowiązania kredytowe.

Perspektywy dla rynku pracy w Polsce i na całym świecie wydają się być dość jednoznaczne. Zmienia się zapotrzebowanie na pracę, część profesji przestaje być potrzebna, następuje coraz większa automatyzacja wielu procesów, która wymusza zmiany zarówno na pracodawcach, jak i pracownikach.

– Wydaje się, że akurat profesjonaliści wykonujący wolne zawody, będą w stanie dostosować się do wyzwań zmieniającego się świata – komentuje prof. Małgorzata Bombol. – Już teraz widać, że potrafią oni efektywnie funkcjonować na elastycznym rynku pracy, równocześnie pamiętając o dodatkowych działaniach, o które muszą zadbać we własnym zakresie. Wygląda na to, że na razie ta trudna sztuka im się udaje.