Projekty innowacyjne: systemy wsparcia w UE

Przeczytaj także: Innowacje. Klucz do techno-potęgi

Przyjęty przez Radę Europejską w roku 2000 w Lizbonie plan rozwoju Unii Europejskiej do roku 2010, tzw. Strategia Lizbońska, zakłada uczynienie z obszaru zjednoczonej Europy najbardziej konkurencyjnego i dynamicznego regionu gospodarczego na świecie. Jednym z filarów Strategii Lizbońskiej, obok liberalizacji gospodarki, rozwoju przedsiębiorczości oraz spójności społecznej jest innowacyjność, która w założeniach strategii ma być głównym motorem rozwoju gospodarczego Wspólnoty. Szczególnie istotna rola innowacyjności została także potwierdzona w 2005 roku w Odnowionej Strategii Lizbońskiej i Europejskiej Karcie Małych Przedsiębiorstw, czyli dokumencie wytyczającym główne cele wspierania przedsiębiorczości przez UE.

Podręcznik Frascati

Duży nacisk na wdrażanie innowacyjności w przedsiębiorstwach wymusiło powstanie międzynarodowych systemów jej monitorowania. Powszechnie stosowana do porównywania innowacyjności przedsiębiorstw metodologia OECD, która jest rozwijana od ponad 40 lat, definiuje jako innowacyjną działalność badawczo – rozwojową w przedsiębiorstwie, innowacje w przedsiębiorstwach, bilans płatniczy w dziedzinie techniki oraz patenty i personel naukowo – techniczny. Metodologia badania innowacyjności w obszarze badań i rozwoju jest publikowana w podręcznikach zwanych Frascati Family Manuals (obecnie obowiązuje szósta wersja podręcznika z 2002 roku). Głównym wskaźnikiem wykorzystywanym przez podręcznik Frascati do badania działalności badawczo – rozwojowej jest tzw. wskaźnik GERD mierzący krajowe nakłady brutto na działalność B+R (niezależnie od źródła pochodzenia środków). Relacja GERD/PKB jest jednym z najważniejszych wskaźników międzynarodowej statystki porównawczej.

Szczegółowa definicja innowacyjności opublikowana została przez OECD w serii podręczników zwanych Oslo Manual. Istotą innowacji jest tutaj wdrożenie nowości do praktyki, co sprowadza się do zaoferowania na rynku nowego towaru bądź usługi, a w odniesieniu do nowego procesu, organizacji bądź metod marketingowych na ich zastosowaniu w bieżącej działalności przedsiębiorcy. Innowacja może być wynikiem własnej działalności badawczo-rozwojowej, współpracy z innymi przedsiębiorcami i instytucjami lub też wynikiem zakupu know-how.

Najważniejszymi źródłami wiedzy na temat innowacyjność przedsiębiorstw w krajach Zachodniej Europy są:

• Community Innovation Survey (CIS) — międzynarodowy program badań statystycznych innowacji, realizowany z inicjatywy i pod egidą Komisji Europejskiej.
• European Innovation Scoreboard (Europejska Tablica Wyników w dziedzinie Innowacji) - obejmuje 17 wskaźników dotyczących takich zagadnień, jak zasoby ludzkie dla nauki i techniki, nakłady na działalność B+R i na działalność innowacyjną. W oparciu o te wskaźniki Komisja Europejska opracowuje ,,złożony wskaźnik innowacyjności’’, służący do oceny efektywności innowacyjnej krajów członkowskich.
• Europejski Raport nt. Innowacyjności - dokument ten w prosty sposób przedstawia, co każde państwo członkowskie UE musi zrobić, aby poprawić skuteczność innowacji.

Finansowanie w krajach UE

Kraje Unii w różny sposób podchodzą do wspierania innowacyjnych projektów realizowanych przez przedsiębiorców. Do najważniejszych instrumentów należą bezpośrednie współfinansowanie innowacyjnych inwestycji, podatkowe instrumenty wspierania innowacji, wsparcie przedsiębiorstw inwestujących w uboższych regionach kraju, uproszczenie procedur administracyjnych, finansowanie rozwoju sektora przedsiębiorstw. W ramach Unii Europejskiej są państwa, które w sposób bezpośredni wspierają innowacje w przedsiębiorstwach (np. Hiszpania, Francja, Niemcy, nowe państwa członkowskie UE). Istnieją też państwa, które odchodzą od bezpośrednich form wspierania przedsiębiorczości na rzecz form pośrednich. Przykładowo Finlandia, jeden z najbardziej innowacyjnych krajów świata, zakwestionowała skuteczność systemu subsydiów udzielanych przedsiębiorcom. Badania wykazały bowiem, iż w firmach dochodziło do zastępowania środków obrotowych kapitałem z uzyskiwanych dotacji. W szczególności krytykowano również przyznanie wielokrotnych subsydiów tym samym beneficjentom.