Członkostwo w UE a zróżnicowanie dochodów w Polsce

Przeczytaj także: Polskie gminy z najbogatszymi mieszkańcami

"Wzrost premii za kwalifikacje – a tym samym postępujące zróżnicowanie wynagrodzeń i dochodów – współwystępował w badanym okresie także z napływem bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Związek ten okazał się najsilniejszy w przypadku tych rodzajów działalności, w których obserwowano największą dynamikę wzrostu BIZ. Szczególną rolę w oddziaływaniu BIZ na zwiększanie się zróżnicowania wynagrodzeń mogły odgrywać: outsourcing, znaczna różnica płac między przedsiębiorstwami zagranicznymi i krajowymi oraz zwiększone nakłady na B+R i innowacje w tych rodzajach działalności, w których lokowano najwięcej bezpośrednich inwestycji zagranicznych" – tłumaczy w pracy doktorskiej napisanej pod opieką naukową prof. dr hab. Ryszarda Rapackiego.

Do zmniejszenia się zróżnicowania dochodów w Polsce przyczyniały się środki przekazywane przez polskich emigrantów rodzinom w kraju. Dr Graca-Gelert zastrzega też, że wśród innych czynników związanych z emigracją Polaków zmniejszenie się bezrobocia mogło prowadzić do zmniejszania się nierówności dochodów, aczkolwiek generalnie, „oddziaływanie emigracji na zróżnicowanie dochodów poprzez rynek pracy było raczej ograniczone”.
Autorka badań wskazuje też na wpływ funduszy unijnych na nierówności dochodów w Polsce. "Chociaż jednym z głównych celów polityki UE jest ograniczanie międzyregionalnych i wewnątrzregionalnych dysproporcji rozwojowych i dochodowych w krajach członkowskich, to wiele wskazuje na to, iż celu tego w przypadku Polski nie udało się osiągnąć" – przekonuje. Szczegółowe badania nad wpływem napływu dwóch rodzajów funduszy unijnych – dopłat bezpośrednich dla rolników oraz rent strukturalnych – ujawniły, że „oba te źródła dochodów łącznie powodowały większe zróżnicowanie dochodów w porównaniu ze scenariuszem, w którym te kategorie zostałyby pominięte. Bardziej szczegółowa analiza pokazuje jednak, że wzrost rozpiętości dochodów był jedynie efektem dopłat bezpośrednich, co wynikało prawdopodobnie stąd, że ich beneficjentami byli przeważnie wielkoobszarowi rolnicy. Renty natomiast oddziaływały ograniczająco na zróżnicowanie dochodów”. Dr Graca-Gelert dodaje, że ocena wpływu pozostałych rodzajów funduszy unijnych na nierówności dochodów budzi pewne wątpliwości i „na podstawie przeprowadzonego badania nie da się jednak jednoznacznie rozstrzygnąć kwestii siły i kierunku wpływu całości środków pomocowych z UE na nierówności dochodów w Polsce”.

O ile przeprowadzone w pracy badania wykazały, że członkostwo w Unii Europejskiej – zarówno antycypowane, jak i faktyczne – a w szczególności cztery jego efekty, które stanowią przedmiot analizy w pracy doktorskiej dr Gracy-Gelert miały wpływ na rozkład dochodów, o tyle nie udało się stwierdzić ponad wszelką wątpliwość, że w konsekwencji członkostwa doszło do zahamowania wzrostu (a tym bardziej – zmniejszenia) rozpiętości dochodów w Polsce. Dodatkowo, autorka badań poddaje w wątpliwość, czy rzeczywiście można bezkrytycznie wnioskować o tym, że po 2004 r. zróżnicowanie dochodów w Polsce zmniejszało się, co potwierdza przeprowadzona przez nią analiza.

Dr Patrycja Graca-Gelert zwraca uwagę, że konieczne są dalsze badania nad wpływem członkostwa w Unii Europejskiej na zróżnicowanie dochodów w Polsce. Tłumaczy, że jej praca stanowi jedynie przyczynek do wyjaśnienia przebiegu procesów zmian rozpiętości dochodów, jakie zaszły na skutek przystąpienia i członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Praca została poświęcona jedynie czterem wybranym determinantom zróżnicowania dochodów związanych z członkostwem w UE i warto by rozszerzyć analizę o kolejne czynniki.