Polski konsument nie jest pesymistą

Przeczytaj także: Expander: indeks koniunktury X 2010

Analitycy Expandera zbadali wpływ podstawowych wskaźników makroekonomicznych (Produktu Krajowego Brutto (PKB), PKB per capita oraz kondycji finansów państwa) na nastroje konsumenckie. Z przeprowadzonej analizy wynika, ze nie ma wyraźnych powiązań pomiędzy wskaźnikiem nastrojów konsumenckich (WNK), a dynamiką PKB i PKB per capita. Potwierdza to chociażby bardzo niski współczynnik korelacji WNK ze zmianami PKB. Wynosi on około 0,08, czyli nie jest istotnie różny od zera.

W ciągu ostatnich 18 lat, PKB per capita w badanej grupie krajów wzrósł średnio o 156%. Powyżej średniej znalazła się: Dania (199%), Grecja (157%), Cypr (170%) oraz Polska (201%!), a więc kraje z różnych części tabeli rankingowej dot. WNK. Przeliczając zmiany PKB per capita na wielkości średnioroczne możemy zauważyć, że zarówno kraje o wysokich, jak i niskich wartościach WNK, charakteryzują się zbliżonym tempem wzrostu. Dla przykładu średnia dla państw z pierwszej trójki rankingu wynosi 2,6%, i również tyle samo wynosi dla przegranej trójki (Węgier, Grecji, Cypru).
Co więc powoduje tak wysoką pozycję państw skandynawskich w rankingu WNK, jeżeli nie są to procentowe zmiany PKB oraz PKB per capita? Być może przyczyna tkwi w wielkościach nominalnych? Otóż, okazuje się, że wskaźnik, który może reprezentować ogólny poziom życia, czyli nominalna wielkość PKB per capita, w Skandynawii jest ponad 2,5 – krotnie wyższy w porównaniu do trójki z końca rankingu (Węgier, Grecji, Cypru). W porównaniu do Rumunii jest on ponad 13, a w przypadku Bułgarii ponad 14 - krotnie wyższy. Z tego tez względu możemy przypuszczać, iż nominalny PKB per capita jest czynnikiem, który w dużym stopniu wpływa na nastroje konsumenckie

Zmienne, które trafnie obrazują kondycję finansową państwa to wielkość deficytu budżetowego oraz długu publicznego. Analizując te dane możemy zaobserwować dosyć spore zależności między nimi a WNK. Otóż, wśród 10 krajów o niskim WNK, wszystkie z nich nie spełniły unijnego kryterium maksymalnego bezpiecznego poziomu deficytu budżetowego, czyli 3% PKB. Co więcej, zdecydowana większość przekroczyła ten poziom kilkukrotnie. Najbliżej spełnienia tego kryterium była: Bułgaria (-3.9%, aczkolwiek wykazuje on tendencję rosnącą i jest obecnie najwyższy od 2000 r.), Malta (- 3.8%) i Węgry (– 4%, gdy jeszcze w 2006 wynosił - 9,3%).

Podobnych wniosków dostarcza nam analiza długu publicznego. W tym przypadku na 10 państw o niskim WNK, w 5 z nich dług publiczny przekroczył poziom 60% (kryterium konwergencji), z czego w Grecji i Włoszech poziom ten został przekroczony niemal dwukrotnie! Na Malcie, Węgrzech i w Portugalii dług waha się w przedziale 69-79% PKB. Z tej grupy wyłamuje się Łotwa, Rumunia, Polska oraz Hiszpania. Warto jednak zauważyć, że są to kraje, które w tym samym czasie charakteryzowały się wysokim deficytem budżetowym, a więc są na „dobrej drodze” do zwiększania zadłużenia.
Z powyższych obserwacji wynika, że w krajach, w których chociażby jedna z wielkości (dług/deficyt) jest wysoka, konsumenci zdecydowanie nie należą do optymistów. Co więcej - plasują się w czołówce najbardziej pesymistycznych krajów w Europie. Wiele z nich w ostatnich latach mocno zadłużyło się, jak również mocno ucierpiało na skutek kryzysu i obecnie boryka się z trudną sytuacją gospodarczą i finansową. Niektóre z nich (Węgry i Grecja) nie były w stanie same „podnieść się” po kryzysie bez pomocy zewnętrznej. Wsparte zostały pożyczkami od rządów innych krajów wspólnotowych, MFW czy też Banku Światowego (Węgry w listopadzie 2008 – około 20 mld €, Grecja w maju 2010 – ok. 30 mld €), Rumunia w 2009 (ok. 20 mld €). Warunkiem skorzystania z takiej pomocy przez dane państwo jest oczywiście zobowiązanie się do spełnienia często twardych wymogów dotyczących polityki budżetowej i monetarnej.