Polska: wydarzenia tygodnia 14/2010

Przeczytaj także: Polska: wydarzenia tygodnia 13/2010

• Ministerstwo Finansów szacuje, że po trzech miesiącach 2010 roku deficyt budżetu wyniósł 22,5-23,5 mld zł i jest niższy od planu o 2-3 mld zł. W ustawie budżetowej na 2010 r. zaplanowano aż 52,2 mld zł deficytu. Systematyczna poprawa sytuacji gospodarczej i wpłata zysku NBP do budżetu spowoduje, że tegoroczny deficyt budżetowy może być niższy od zaplanowanego nawet o 10-15 mld zł.
• Trwa spór między rządem i NBP o podział zysku NBP i o przedłużenie o rok linii kredytowej MFW.
• Według Eurostat-u w lutym stopa bezrobocia w Polsce wyniosła 9,0% (według danych GUS w lutym bezrobocie w Polsce wyniosło 13,0%). Różnica w danych wynika z odmiennych metodologii liczenia stopy bezrobocia.
• Wg Ministerstwa Finansów państwowy dług publiczny (zadłużenie sektora finansów publicznych) na koniec 2009 r. wyniosło prawie 670 mld zł, co odpowiada 49,9% PKB. W ciągu 2009 roku dług publiczny urósł o 72,2 mld zł, czyli o 12,1% (najszybciej wzrosło zadłużenie sektora ubezpieczeń społecznych - o 4,2 mld zł, czyli o 150,8%, do blisko 7 mld zł oraz samorządów -o 11,2 mld zł, czyli o 39,9%, do 39,3 mld zł).. Na koniec 2008 r. wynosił 597,7 mld zł. W tym roku to zadłużenie jeszcze mocno wzrośnie. Dług publiczny ma osiągnąć prawie 740 mld zł.
• RPP pozostawiła stopy procentowe na dotychczasowym poziomie.
• Obecnie rating agencji Fitch dla Polski dla zadłużenia w złotych to "A", a dla długu zagranicznego "A minus". Oceniani jesteśmy podobnie jak Izrael, Chile, Malezja. Fitch podkreśla jednak, że stan naszych finansów publicznych jest obecnie gorszy niż w państwach, z którymi nas porównuje. Prognozuje, że deficyt sektora finansów publicznych spadnie z ubiegłorocznego poziomu 7,2% PKB do 6,5% w przyszłym i 5,4% w 2011 roku. Fitch ocenia, że Polska może przyjąć euro w 2015 roku. Wtedy rating dla długu krajowego zrównałby się z ratingiem dla długu zagranicznego Polski.
• Na rynku walutowym umacnia się złoty. Kurs euro spadł do 3,84 zł, a szwajcarski frank zanotował rekordowo niski poziom 2,71 zł. To skutek poprawy sytuacji na światowych rynkach finansowych oraz dobre wyniki gospodarki. Według ekspertów na dalsze umocnienie złotego będzie też miał wpływ kurs euro do dolara, a utrzymanie się kursu euro/dolar na wyższych poziomach byłoby wsparciem dla złotego.
• W Warszawie przebywał szef Międzynarodowego Funduszu Walutowego Dominique Strauss-Kahn. Wezwał Europę do ściślejszej współpracy i lepszej koordynacji polityki gospodarczej (jego zdaniem wspólna waluta bez koordynacji prowadzi do nierównowagi). To jego zdaniem warunek liczenia się Europy w przyszłości. Wysoko ocenił reformy w Polsce i sposób radzenia sobie z kryzysem.
• Maleją szanse na wykorzystanie ropociągu Odessa - Brody dla transportu kaspijskiej ropy do Polski. Teraz chce go wykorzystywać Białoruś do transportu wenezuelskiej ropy do swojej rafinerii w Mozyrzu.

Komentarz do wydarzeń gospodarczych

---

OSTRY SPÓR MIĘDZY RZĄDEM I NBP

Przedświąteczną atmosferę zmącił kolejny spór na szczytach władzy. Zaangażowały się w niego rząd, RPP i zarząd NBP. Dotyczy on następujących kwestii: sposobu wyliczania zysku NBP, wielkości zysku NBP wpłacanego do budżetu, przedłużenia o rok elastycznej linii kredytowej z MFW oraz udziału NBP w czasowym zwiększeniu zasobów finansowych MFW. Jeśli do tego dodać jeszcze dużą różnicę zdań pomiędzy członkami RPP i próbę wmontowania w nasze krajowe spory, w spór między RPP i zarządem NBP władz Europejskiego Banku Centralnego, to mamy w zarysie zaprezentowaną sytuację pomiędzy instytucjami, które odpowiadają za politykę finansową i za stabilność tego tak ważnego obszaru naszej gospodarki. Ale po kolei...

1. Według szacunków NBP ma około 200 mld zł rezerw walutowych. Składają się na nie obligacje i inne bezpieczne papiery denominowane w dolarach, euro, jenach oraz w innych walutach. Spadająca wartość złotego czyni, że wycena złotówkowa rośnie i powstają niezrealizowane różnice kursowe. Gdy złoty umacnia się, to wycena spada – tworzy to pozycję strat w bilansie NBP. By umacnianie złotówki nie miało niekorzystnych skutków, NBP tworzy rezerwę na tzw. przyszłe ryzyko kursowe. Obecny spór między zarządem NBP, a RPP dotyczy sposobu liczenia tej rezerwy. Według RPP rezerwa na ryzyko może być niższa mniej więcej o tyle, ile wcześniej wirtualnie zarobiliśmy na osłabieniu złotego. Zarząd NBP chce stworzyć większą rezerwę, co w efekcie zmniejszy zysk NBP i mniej pieniędzy trafi do budżetu państwa.

Spór jest podpierany różnymi sposobami interpretacji przepisów o tworzeniu rezerwy, a różnica w tej interpretacji przekłada się na wielkość zysku, który wg RPP wynosi 8 mld zł, a wg zarządu NBP tylko 4,2 mld zł, bo chce on zwiększyć rezerwy o prawie 4 mld zł. Argumentuje przy tym, że sytuacja tak światowej jak i polskiej gospodarki jest daleka od stabilności, więc większe rezerwy są niezbędne.

Ponieważ formalny spór dotyczy przepisów z 2006 roku o tworzeniu rezerw, więc RPP postanowiła je doprecyzować, zrobiła to i wprowadziła w życie obejmując swoją decyzją także rozliczenie za 2009 rok. W odpowiedzi zarząd NBP skierował tę decyzję do Europejskiego Banku Centralnego z prośbą o zajęcie stanowiska.

2. W gorącym, kryzysowym okresie otrzymaliśmy tzw. elastyczną linię kredytową, czyli dostęp do kredytu o wartości 20 mld USD. Wynegocjowanie tej umowy było sukcesem, bo pozwoliło na ustabilizowanie sytuacji na naszym rynku. Roczny koszt to 180 mln zł. Zarząd NBP (w przeciwieństwie do rządu) uważa, że Polska jest wystarczająco silna ekonomicznie, aby zrezygnować z elastycznej

linii kredytowej MFW. Rząd uważa, że obecna sytuacja mimo że jest inna niż przed rokiem, to jednak nie mamy jeszcze do czynienia ze zrównoważonym wzrostem w światowej gospodarce. Stąd jest sens przedłużenia tej umowy jeszcze o rok. Nie bez znaczenia dla oceny tego sporu jest to, że to NBP płaci za utrzymanie tej linii kredytowej. W tej sprawie nie ma jednoznacznej opinii w środowisku eksperckim, chociaż wielu specjalistów popiera stanowisko rządu.

3. Kryzys znacznie uszczuplił zasoby finansowe MFW i państwa członkowskie UE zgodziły się wesprzeć Fundusz dodatkową składką, o wartości 175 mld USD (na Polskę przypada 4,06 mld USD). To zobowiązanie ma jednak dziś tylko charakter potencjalny, bo kraje członkowskie mogą być wezwane do dostarczenia tych pieniędzy jedynie wówczas, gdy MFW wyczerpie swoje zasoby. Praktycznie taka sytuacja ma niewielkie szanse wystąpienia, wobec poprawiającej się sytuacji w światowej gospodarce. Gdyby jednak wystąpiła, to podwyższenie zasobów finansowych MFW będzie miało charakter czasowy, a Fundusz zwróci udostępnione pieniądze, gdy jego potrzeby finansowe się zmniejszą. Jednak NBP uzależnia swój udział w czasowym zwiększeniu składki do MFW od zawarcia porozumienia w tej sprawie banku z Ministerstwem Finansów (chodzi o przeniesienie kosztów pożyczki na budżet).