Tydzień 49/2007 (03-09.12.2007)

Przeczytaj także: Tydzień 48/2007 (26.11-02.12.2007)

• Inflacja w strefie euro wzrosła w listopadzie do 3%, co ogranicza wydatki konsumenckie. Argumenty związane z kwestią inflacji przemawiają przeciw cięciu stóp procentowych przez EBC.
• Według Eurostat-u stopa bezrobocia w strefie euro wyniosła w październiku (po uwzględnieniu czynników sezonowych) 7,2% wobec 7,3% we wrześniu, a w całej Unii wyniosła 7% (tak jak we wrześniu).
• W listopadzie inflacja w Estonii wzrosła do 9,1% (w październiku wynosiła z 8,5%). W połączeniu z pogłębiającym się deficytem obrotów bieżących to największe dziś zagrożenia dla estońskiej gospodarki.
• W I kw. węgierski PKB wzrósł o 2,7% r/r, w II kw. był on już na poziomie 1,2% r/r, a w III kw. wzrost ten wyniósł już tylko 0,9% r/r.
• W III kw. czeski PKB wzrósł o 6% (w II kw wzrost ten wyniósł 6,3%). Czeska gospodarka rozwijała się w tempie nie mniejszym niż 6% przez 10 kolejnych kwartałów.
• W październiku produkcja przemysłowa Słowacji wzrosła o 17,3% (we wrześniu wzrost ten wyniósł 15,3%), a w ciągu 10 pierwszych miesięcy 2007 roku wzrosła o 14,4% r/r.
• Potrzeba wzmocnienia europejskich struktur nadzoru rynków finansowych jest oczywista. Chodzi o transparentność rynków, wyznaczenie wyższych standardów dotyczących wyceny skomplikowanych instrumentów finansowych i zaostrzenie zasad zarządzania ryzykiem. Włosi zgłosili propozycję dotyczącą ustanowienia wspólnych standardów dla instytucji nadzoru finansowego w całej Unii Europejskiej (poparły ją Francja i Holandia). Jednak unijni ministrowie finansów na wniosek Niemiec i Wielkiej Brytanii, wspólnie przyjęli "mapę drogową" zakładającą stopniowe i ostrożne podejście do tego problemu. Wszystkie propozycje w tym zakresie będą rozpatrywane na nieformalnym spotkaniu ministrów w kwietniu przyszłego roku. Decyzje mają być podjęte w nieprzekraczalnym terminie do połowy 2008 roku.
• Euro w 49 tygodniu 2007 roku osłabło w stosunku do amerykańskiego dolara i japońskiego jena. Eksperci łączą to z niebezpieczeństwem spowolnienia wzrostu gospodarczego na Starym Kontynencie. Taka opinia wynika z analizy wskaźników sprzedaży w strefie euro (spadek o 0,7% m/m, chociaż był wzrost o 0,2% r/r). Oznaki spowolnienia gospodarki zwiększają naciski na EBC, by obniżyć stopy procentowe (zwłaszcza stopy terminowe trzymiesięczne). Silne euro w ostatnich miesiącach zahamowało wzrost gospodarczy.
• Bruksela już wcześniej oskarżała Hiszpanię o złamanie unijnego prawa, gdy rząd zablokował przejęcie Endesy przez niemiecki E.ON. Teraz zobowiązała Madryt do unieważnienia wszystkich niekorzystnych warunków narzuconych nabywcom Endessy (nabywcami są włoski Enel oraz hiszpańska firma budowlana Acciona). KE uznała, że są one w sprzeczności z podstawowymi zasadami z unijnych traktatów, czyli z zasadą swobody przepływu kapitału, prowadzenia działalności gospodarczej oraz handlu.
• Ukraina zaakceptowała wzrost cen gazu z Rosji o 38% (z 130 USD do prawie 180 USD/1000 m³. Mówi się, że nowy ukraiński rząd za zamrożenie cen gazu przekaże Gazpromowi część udziałów w ukraińskim systemie jego transportowania. J. Tymoszenko zaprzeczyła tym informacjom.W ocenie ukraińskiej w ciągu dwóch ostatnich lat cena gazu dla Ukrainy wzrosła prawie o 350%, a cena tranzytu (przez Ukrainę) jest poniżej ceny rynkowej i wzrosła tylko o 6%, natomiast zbiorniki do przechowywania gazu są wynajmowane Rosjanom za cenę o 25% niższą niż ceny światowe.
• Według premiera przyjęcie euro na Litwie jest realne w 2010-2011 r. Obecnie Litwa spełnia wszystkie kryteria z Maastricht poza kryterium inflacyjnym (inflacja na Litwie wzrośnie do 6,5% do połowy 2008 r., a potem ma spadać). Traktat z Maastricht zakłada m.in., że deficyt nie może przekroczyć 3%PKB, dług – 60%PKB, a inflacja nie może być wyższa niż o 1,5 pkt. proc. od średniej stopy inflacji w trzech krajach UE, gdzie była ona najniższa. Spełniając te kryteria kraj musi przez dwa lata być w europejskim systemie walutowym ERM2 i „zdać egzamin” na stabilność własnej waluty wobec euro.

Komentarz do wydarzeń gospodarczych

---

EUROPEJSKA ENERGETYKA I ŁĄCZY I DZIELI

Unia Europejska nieustannie zmienia się. Przez wiele lat Wspólnota podlegała ewolucji, a wiele procesów zmieniało się w sposób na ogół przewidywalny. Można nawet powiedzieć, że w gronie unijnej „15” wytworzona została specyficzna kultura dotycząca wzajemnych stosunków w tym i poszukiwania rozwiązań kompromisowych w przypadku konfliktu interesów. Każdy z tych krajów znał też swoje miejsce w szeregu i ta hierarchia była na ogół przestrzegana. Unia miała też ustabilizowane stosunki z innymi krajami, potrafiła skutecznie realizować swoje cele bez zbędnego hałasu.

Sytuacja nabrała dynamiki, gdy przyjęto do niej „10” nowych krajów, do których dołączyła Bułgaria i Rumunia. Dystans, jaki dzieli do dziś gospodarkę i stopę życiową kraje „Starej Unii” od nowej „12” jest duży i niewiele na to wskazuje, by w najbliższych dziesięcioleciach sytuacja ta uległa radykalnej zmianie. Kraje te wniosły do Wspólnoty tak swoje atuty, jak i słabości, ale przede wszystkim ambicję szybkiego dorównania „wielkim”. Są też one bardzo wyczulone na podmiotowe ich traktowanie, często naruszając latami wypracowaną, nieoficjalną hierarchię ważności.

Nie można powiedzieć, że Unia z tymi problemami już się uporała. Przykładem jest polityka energetyczna i związana z tym ochrona środowiska naturalnego. Dziś poglądy krajów w tych dziedzinach (szczególnie w energetyce) dzielą unijne kraje i trudno znaleźć kompromisowe rozwiązanie. Oto kilka przykładów: niemiecko-rosyjski, a obecnie i z holenderskim udziałem projekt gazociągu Nord Streem wywołuje gwałtowny sprzeciw Polski i republik nadbałtyckich. Brak postępu w przygotowaniu formalnych podstaw pod most energetyczny Polska-Litwa i pod nową elektrownię atomową na Litwie spowodował zainteresowanie połączeniem sieci energetycznych tych republik ze Szwecją, a Estonia zainteresowała się współpracą z Finlandią w sprawie współudziału w budowie elektrowni atomowej i w dostawach energii z tego kraju. Polska odrzucając skorzystanie z dostaw gazu z Gazociągu Północnego zamierza uczestniczyć w sprowadzaniu gazu ze Skandynawii

Ostatnie kilkadziesiąt lat to dynamiczny rozwój energetyki gazowej. Unia zapewniła sobie dostawy gazu z różnych kierunków. Głównym jego dostawcą dla Unii jest dziś Rosja. Wydaje się, że rozwój tej współpracy okazał się korzystny dla obu stron. Kraje unijne obniżyły zużycie węgla, zadbały też o ochronę środowiska zmniejszając poziom emisji CO2 do atmosfery. Dla Rosji dochody z handlu gazem stały się drugim co do wielkości źródłem wpływów z eksportu. Można nawet powiedzieć, że eksport surowców energetycznych jest dziś fundamentem stabilności finansów Rosji, daje niezbędne środki na modernizację kraju i zapewnia utrzymanie wysokiego tempa wzrostu gospodarczego (na poziomie ponad 7%).

Z początkiem ostatniej dekady XX wieku przyspieszyły przemiany w światowym porządku, poważne zmiany zaszły też w Europie. Jednym z obszarów poważnych różnic poglądów okazał się być handel gazem. Wystarczy przypomnieć przerwy w dostawie rosyjskiego gazu, ostre spory o ceny, drogi tranzytowe, miejsca lokalizacji nowych magazynów strategicznych, czy też o inwestycje w sieci dystrybucyjne. Wydaje się dziś, że głównym problemem jest dziś uspokojenie nastrojów, rozwiązanie sporów i zmniejszenie poziomu wzajemnych podejrzeń. Ważne jest, by w tej dziedzinie głównym problemem stało się zatrzymanie procesu dalszego pogarszania się wzajemnych stosunków, by stworzony został bezpieczny system służący obu stronom, gwarantujący stabilne warunki dostaw w długim okresie. Nie będzie to łatwe, bo wśród „12” są kraje silnie uzależnione od rosyjskiego gazu, źle znoszące tę zależność, a dodatkowo ich stosunki z Rosją są obarczone historycznymi doświadczeniami. Nie będzie to łatwe także z rosyjskiej strony, bo Unia oczekiwałaby zmian strukturalnych (w tym i własnościowych) na rynku rosyjskich producentów i dostawców gazu. Słowem nowe czasy wymagać będą wypracowania nowych reguł. Bez odpowiedzi zostawiam pytanie, czy obie strony są już dziś do tego gotowe...