Pracownicy i pracodawcy wolą zlecenie od umowy o pracę

Przeczytaj także: Rodzaje umów pracy i współpracy

Państwowa Inspekcja Pracy w okresie ostatnich dwóch lat zanotowała znaczny wzrost zażaleń o ustalenie stosunku pracy. W 2007 roku liczba skarg wzrosła o 39% w porównaniu z rokiem 2006, a w zestawieniu z 2004 rokiem aż o 268%.

Wynikiem pracy inspektorów PIP w 2006 roku było skierowanie do sądu 375 powództw o ustalenie istnienia stosunku pracy 400 pracowników (w tym dotyczących osób samozatrudnionych było 305, pracujących na podstawie umowy zlecenia – 63, a bez umowy o pracę, czyli na czarno pracowało 24 pracowników).

Państwowa Inspekcji Pracy wykazała, że ze świadomością postępowania bezprawnego, pracodawcy w zastępstwie umowy o pracę zawierali z pracownikami umowy cywilnoprawne. Umowy takie są bowiem dla pracodawcy dużo bardziej atrakcyjne gdyż np. odciążają pracodawcę z dodatkowych kosztów i odpowiedzialności związanej z zatrudnieniem kadry pracowniczej.

Także pracownicy zatrudnieni na podstawie umów cywilnoprawnych byli świadomi swojej sytuacji i wyrażali aprobatę na bezprawną działalność pracodawcy. Podstawowym priorytetem części pracowników jest bowiem samo podjęcie pracy i otrzymywanie za nie wynagrodzenia, a nie podstawa zatrudnienia. Potwierdza to także raport z 2006 roku Państwowej Inspekcji Pracy. Wynika z niego, że podczas rozpraw sądowych pracownicy oświadczali, że nie są zainteresowani podjęciem zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, a umowy cywilnoprawne jak najbardziej im odpowiadają. Wyrażenie aprobaty pracownika na ową formę zatrudnienia jest zgodne z prawem i sąd mając takie argumenty bardzo często umarza postępowanie.

Pracownicy godzący się pracować na podstawie samozatrudnienia powinni jednak pamiętać, że prawo pracy właściwie ich nie chroni przed nieuczciwymi praktykami pracodawców w porównaniu z pracownikami, którzy pracują na podstawie umowy o pracę. Tym samym dochodzenie swoich praw przed sądem czy otrzymanie pomocy z innych organizacji (jak np. związki zawodowe) mają małe szanse powodzenia, gdyż w przypadku tych umów zgodnie z prawem są oni pracodawcami, a nie pracownikami.

Pamiętać także należy, iż w przypadku umowy zlecenia pracownik pozbawiony jest przywilejów przysługujących pracownikom pracującym na podstawie umowy o pracę (nie tylko w trakcie świadczenia pracy ale także podczas zwalniania pracownika). Mają tutaj bowiem zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego a nie kodeksu pracy.