Jak certyfikaty węglowe pomagają tworzyć zieloną przyszłość?

Przeczytaj także: Chiny do 2060 r. staną się krajem neutralnym węglowo?

Pilna potrzeba walki ze zmianami klimatycznymi spowodowała gwałtowny wzrost zainteresowania przedsiębiorstw uprawnieniami do emisji dwutlenku węgla. Wynika ono zarówno z wpływu coraz bardziej świadomej środowiskowo opinii publicznej i nacisków ze strony klientów, jak również ze stawianych przez Unię Europejską celów potrzebnych do osiągnięcia neutralności węglowej.

Jest to doskonała okazja dla rolników, którzy nie tylko chcieliby przekształcić swoje gospodarstwa na bardziej ekologiczne, ale również uzyskać dofinansowanie takich zmian, a także stały dochód wynikający z ich wprowadzenia.

Czym jest ślad węglowy?

Mianem „śladu węglowego” określa się całkowitą emisję gazów cieplarnianych podczas pełnego cyklu życia produktu lub przedsiębiorstwa. Firmy na całym świecie, również w Polsce, decydują się na obliczanie go z różnych powodów, jednak aktualnie to przede wszystkim rynek czy regulacje prawne wymuszają tego typu działania.

Ślad węglowy organizacji obejmuje emisje będące wynikiem wszystkich jej działań. Mowa tu np. o zużyciu energii przez budynki oraz środki transportu, wydobyciu potrzebnych surowców, z których wytwarzane są produkty czy też produkcję, a także użytkowanie, składowanie oraz recykling, czyli elementy, w których produkt trafia do klienta końcowego.

Ślad węglowy stanowi element śladu środowiskowego. Jest on z kolei niczym innym jak analizą zapotrzebowania człowieka na zasoby naturalne. W tym wypadku konsumpcja zasobów naturalnych porównywana jest ze zdolnością naszej planety do ich regeneracji. Kiedy Ziemia nie ma wystarczająco dużo czasu i zasobów, aby się zregenerować, mamy do czynienia m.in. ze zmianami klimatu.

Rynek pozwoleń na emisję CO2

Aby przeciwdziałać zmianom klimatu, Parlament Europejski przyjął europejskie prawo o klimacie, podnoszące cel redukcji emisji gazów cieplarnianych do co najmniej 55% do 2030 r. (dotąd było to 40%) oraz ustanawiające osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. jako prawnie wiążący cel. Niesie to za sobą wiele pomniejszych regulacji zobowiązujących państwa oraz przedsiębiorstwa działające na terenie UE do wzmożonych działań w tym zakresie.

Przykładem może być inna dyrektywa, Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), która ustanawia, że od 2025 roku firmy, które zatrudniają powyżej 250 osób, będą musiały przygotowywać raport niefinansowy. Jest to dokument, w którym będą się one rozliczać ze swojej strategii ESG przed wszystkimi interesariuszami. Prawo to ma na celu wyeliminowanie zjawiska greenwashingu, kiedy to przedsiębiorstwa w rzeczywistości działają w mniejszym stopniu, niż publicznie deklarują.

Sprzedaż uprawnień do emisji CO2 jest jednym ze sposobów, które pozwalają na kontrolowanie poziomu emisji gazów cieplarnianych na całym świecie. Przedsiębiorstwa, które produkują duże ilości gazów cieplarnianych i nie są w stanie zmniejszyć swoich emisji do poziomu ustalonego limitu, muszą nabyć dodatkowe uprawnienia do emisji od państwa lub przedsiębiorstwa, które wyemitowały mniej CO2 niż ich limit.

Ograniczanie emisji CO2 poprzez rolnictwo regeneratywne

Sposobem na redukcję emisji CO2 są m.in. certyfikaty węglowe pochodzące z rolnictwa. To jeden z sektorów, który jest najbardziej narażony na zmiany klimatyczne. Potęgowane przez efekt cieplarniany sytuacje, takie jak susze, istotnie wpływają na urodzaj plonów. Dzięki regeneratywnym metodom uprawy, rolnicy nie tylko walczą z efektem cieplarnianym, ale także poprawiają zdrowie swojej gleby, dzięki czemu staje się ona bardziej odporna na występujące anomalie pogodowe.

Gleba ma ogromny potencjał do przechowywania dużych ilości węgla, który można wykorzystać poprzez stosowanie praktyk takich jak: rolnictwo bezorkowe, uprawa roślin okrywowych czy też agroleśnictwo. Według Instytutu Rodale [1] przejście na organiczne rolnictwo regeneracyjne może pochłonąć ponad 100 proc. obecnej rocznej emisji CO2 przez glebę, skutecznie odwracając skutki zmian klimatycznych. Dzięki podejmowanym przez gospodarstwa rolne zrównoważonym praktykom zarządzania gruntami możliwe jest zmniejszenie m.in. emisji zanieczyszczeń pochodzących ze spalania paliw kopalnych przez maszyny, a także, poprzez cykle biogeochemiczne roślin, usuwanie dwutlenku węgla z atmosfery.

Korzyści dla rolników z generowania certyfikatów węglowych

Rolnicy, którzy chcieliby wprowadzić zrównoważone praktyki zarządzania gruntami, mogą skorzystać z finansowania, które pomoże im wprowadzić zmiany. Każda tona usuniętego CO2 generuje jeden certyfikat węglowy, czyli instrument, który może zostać zakupiony przez firmy oraz organizacje w celu redukcji wytworzonego śladu węglowego. Warto zaznaczyć, że pomimo iż redukcja emisji powinna być głównym celem przedsiębiorstw, to osiągnięcie celów związanych z neutralnością klimatyczną możliwe jest wyłącznie właśnie poprzez wykorzystanie wspomnianych certyfikatów węglowych.

Firmy mogą więc „wykupić” u rolników certyfikaty węglowe za to, że ci za pomocą nowoczesnych metod rolnictwa usuwają tony CO2 z atmosfery. Certyfikaty stanowią dodatkowe źródło dochodu dla gospodarstw, a firmy zmniejszają w ten sposób swój ślad węglowy.

Skuteczny pomiar i weryfikacja kredytów węglowych wymaga regularnego pobierania próbek gleby, naukowego podejścia do zarządzania glebą i badania poziomu węgla. Dzięki temu można uzyskać pewność, że wygenerowane kredyty są odpowiednio przyznane i spełniają standardy jakości.

Aby osiągnąć zerową emisję netto i dążyć do usunięcia CO2 z atmosfery, należy wdrożyć szereg mechanizmów. Rolnictwo odgrywa kluczową rolę w tym procesie. Gwałtowny rozwój rynku dobrowolnych uprawnień do emisji dwutlenku węgla zapewnia korporacjom istotne narzędzie do kompensacji pozostałych emisji.

Wsparcie dla rolników

Nastroje w polskim rolnictwie w ostatnim czasie nie są optymistyczne. W II półroczu 2022 r. pogorszenie koniunktury sygnalizowało 43,6% kierujących gospodarstwami rolnymi, a poprawę jedynie około 6% [2]. Dodatkowo tylko 27,8% rolników w 2022 r. przeznaczyło posiadane środki finansowe na inwestycje, które mogłyby poprawić wydajność ich działalności, a zdecydowana większość użytkowników gospodarstw rolnych w 2022 r., przeznaczyła posiadane środki na wydatki związane z prowadzeniem bieżącej działalności rolniczej.

Rozwój rolnictwa węglowego i inwestycje w „zielone” rozwiązania mogą być doskonałym sposobem na poprawę koniunktury – jest kluczowy dla dążenia do usunięcia CO2 z atmosfery, zachowania bioróżnorodności i utrzymania ekosystemów oraz zapewnienia odporności i stabilności łańcucha dostaw żywności. Jednocześnie, sprzedaż certyfikatów węglowych uzyskiwanych dzięki wdrożeniu działań w ramach zrównoważonego rolnictwa może wpłynąć na realne polepszenie sytuacji finansowej rolników.

Porady i wsparcie dla rolników, które są dla nich dostępne przy okazji pozyskiwania finansowania, mogą pomóc im w poprawie stanu gleby i sprawić, że będzie ona w stanie pochłaniać większe ilości węgla. W rezultacie nie tylko generują oni kredyty węglowe, ale także wspierają zrównoważone praktyki rolnicze i zapewniają długoterminowe korzyści dla lokalnych społeczności.

[1] https://rodaleinstitute.org/wp-content/uploads/rodale-white-paper.pdf
[2] https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rolnictwo-lesnictwo/rolnictwo/koniunktura-w-gospodarstwach-rolnych-w-drugim-polroczu-2022-roku,10,21.html

Eryk Frontczak, Carbon Product Manager w