Rozwój przedsiębiorczości: przeszkadza nie tylko biurokracja

Przeczytaj także: Podatki i ZUS. To one nie dają spać polskim przedsiębiorcom

Nierówność podmiotów wobec prawa oraz warunków konkurowania

Nierówności wynikające z istniejących przepisów prawa powodują, że przedsiębiorcy działający na tym samym rynku, lub prowadzący tego samego rodzaju działalność, w różnym stopniu ponoszą ryzyko działalności gospodarczej. Przykładem jest możliwość wliczania jako kosztów określonego rodzaju wydatków oraz stosowania odpisów podatkowych lub brak takiej możliwości:

„W przypadku, kiedy któryś z pracowników w trakcie trwania stosunku pracy umrze, pracodawca zobowiązany jest wypłacić odprawę pośmiertną. (...) teoretycznie pracodawca (...) powinien zabezpieczyć tego typu roszczenia, powiedzmy wykupując polisę na życie. (...) I wprowadzając polisę na życie do kosztów uzyskania przychodu, czyli w koszty firmy. W przypadku spółki z o.o. jest to normalne. Ale w przypadku osoby prowadzącej działalność gospodarczą – nie. Osoba prowadząca działalność gospodarczą nie może wykupić sobie takiej polisy i po prostu wliczyć jej w koszty prowadzenia działalności." [przedstawiciel firmy średniej wielkości]

Innego rodzaju dyskryminacja wynika z praktyki instytucji państwa i dostosowywania przepisów do bieżących potrzeb. Przykładem mogą być zmiany dotyczące aktywów emerytalnych zgromadzonych w OFE, dokonane w 2011 i 2014 roku.

Przedsiębiorców razi stosowanie przez państwo form wsparcia dostępnych dla wybranych przedsiębiorstw (szczególnie dofinansowania ze środków publicznych w sytuacji ponoszenia przez te przedsiębiorstwa strat finansowych), podczas gdy znakomita większość firm musi polegać wyłącznie na sobie. Przedsiębiorcy pozbawieni jakiejkolwiek pomocy mają poczucie dyskryminowania, a przez to większej skłonności do poszukiwania i wykorzystywania sposobów realizacji zamiarów biznesowych z ominięciem prawa lub zasad etycznych.

„Polskie Linie Lotnicze LOT – to żaden problem wygenerować straty w firmie i wyciągnąć potem rękę do Skarbu Państwa, żeby dopłacił. Gdyby mi dopłacono po pół miliona na każdego mojego pracownika, to, są większe gwarancje, że bym tych pieniędzy nie zmarnował. (…) To jest po prostu sprawa polityczna.” [średnia/duża firma]

Brak centralnej bazy do oceny wiarygodności kooperantów

Przedstawiciele mikro i małych firm wskazują na brak centralnej, aktualizowanej przez instytucje skarbowe lub ZUS, bazy firm umożliwiającej weryfikację wiarygodności potencjalnych partnerów handlowych. Weryfikacja taka – oprócz bezpośredniej korzyści jaką jest ocena szans powodzenia planowanych transakcji – powinna służyć kontroli wystawianych po zakończeniu kontraktu dokumentów finansowych, a następnie włączaniu ich (lub nie) do pomniejszających wymiar podatku kosztów przedsiębiorstw.

"Brakuje centralnych baz, takich nie tylko ZUS-owskich, ale jeszcze urzędów skarbowych. (…) rejestrują się jakieś firmy krzaki, które wystawiają faktury i w pewnym momencie przestają się rozliczać z urzędami skarbowymi. (…) Później, za 2 lata, może się okazać, gdy przyjdzie urząd skarbowy na kontrolę (…), że nie można odliczyć [faktury VAT].” [przedstawiciel małej firmy]

Nadmierne kontrole

Wtórnym efektem nadmiernego zainteresowania państwa bieżącym funkcjonowaniem przedsiębiorstw jest zbyt duża liczba kontroli oraz nadmiernie rozbudowany system obligatoryjnej sprawozdawczości.