Świat: wydarzenia tygodnia 18/2014

Przeczytaj także: Świat: wydarzenia tygodnia 17/2014

• Amerykańska Rezerwa Federalna zdecydowała w środę o obniżeniu skali skupu aktywów w ramach programu luzowania ilościowego o 10 mld USD do poziomu 45 mld USD. Fed w kolejnych miesiącach od grudnia zmniejszał ten program odpowiednio: z 85 do 75, z 75 do 65 i z 65 do 55 mld dolarów.
• Według amerykańskiego Departamentu Handlu USA w I kw. Produkt Krajowy Brutto USA wzrósł w I kw. 2014 roku o 0,1 proc. kw/kw. W IV kwartale 2013 roku PKB w Stanach Zjednoczonych wzrósł o 2,6 proc. r/r.
• Stopa bezrobocia w USA w kwietniu wyniosła 6,3 proc. wobec 6,7 proc. w marcu 2014 r. To najniższy odczyt stopy bezrobocia od sierpnia 2008 r.
• Według rządowego biura statystycznego i Federacji Logistyki w Pekinie indeks PMI, określający koniunkturę w sektorze przemysłowym Chin, wyniósł w kwietniu 50,4 pkt. wobec 50,3 pkt. w marcu. Wartość wskaźnika PMI powyżej 50 punktów oznacza ożywienie w sektorze.
• Wcześniej komunikaty Fed zawierały stwierdzenie, że Fed zamierza pozostawić bez zmian stopy procentowe w USA, przynajmniej tak długo, jak bezrobocie pozostawać będzie powyżej 6,5 proc. Stopa funduszy federalnych wzrośnie do 1 proc. z obecnych 0-0,25 proc. do końca 2015 roku oraz do 2,25 proc. rok później
• Międzynarodowy Fundusz Walutowy obniżył perspektywę wzrostu gospodarczego dla Rosji na ten rok z 1,3 proc. do 0,2 proc. licząc r/r. MFW przewiduje też, że odpływ kapitału z Rosji osiągnie w tym roku 100 mld USD.
• Ceny konsumpcyjne w USA w marcu wzrosły o 1,5 proc. r/r. Inflacja CPI pozostaje poniżej 2 proc. celu inflacyjnego Fed od marca 2012 r.
• Według Markit Economics indeks PMI, określający koniunkturę w amerykańskim sektorze przemysłowym, wyniósł w kwietniu 55,4 pkt. (wobec 55,5 w marcu). Wartość indeksu PMI powyżej 50 punktów oznacza ożywienie w sektorze.
• Według Departamenty Handlu dochody amerykańskich konsumentów w marcu wzrosły o 0,5 proc. m/m (w lutym wzrosły o 0,4 proc. m/m). Wydatki Amerykanów wzrosły o 0,9 proc. m/m (wobec wzrostu o 0,5 proc. w marcu).
• Nie wstrzymując prac wykonawczych przy budowie South Streem-u, Rosja zdecydowała się złożyć skargę do Światowej Organizacji Handlu na UE kwestionując wprowadzenie trzeciego pakietu energetycznego, według którego systemem przesyłowym gazu w państwach unijnych powinni zarządzać niezależni operatorzy, którzy powinni dbać o konkurencyjny dostęp do rurociągów. Rosja kwestionuje założenia pakietu i twierdzi, że nie może on obowiązywać wstecz, czyli że jego zapisy nie powinny być wdrażane w odniesieniu do umów na dostawy gazu podpisanych przed wdrożeniem pakietu.
• MFW przyznał ukraińskiemu rządowi kredyt w wysokości 17,1 mld USD na sfinansowanie dwuletniego programu. Ukraina będzie otrzymywała pieniądze ratami, a pierwsza rata wyniesie 3,2 mld USD i ma być przekazana rządowi w Kijowie natychmiast.Pozwoli to na uregulowanie bieżących zobowiązań, przy czym 2 mld USD ma wesprzeć budżet i w ten sposób Ukraina uniknie niewypłacalności.
• Apple i Samsung, dwaj najwięksi producenci smartfonów na świecie, już od wielu lat prowadzą spory sądowe o prawa do patentów i własności intelektualnej.

Komentarz do wydarzeń gospodarczych

---

KONFLIKT UNIA EUROPEJSKA-ROSJA BĘDZIE ROZSTZRYGANY PRZEZ ŚWIATOWĄ ORGANIZACJĘ HANDLU (WTO)

III pakiet energetyczny jest dokumentem unijnym, który został przyjęty w 2009 roku. Zgodnie z jego treścią, systemem przesyłowym gazu w państwach unijnych powinni zarządzać niezależni operatorzy, którzy powinni dbać o konkurencyjny dostęp do rurociągów. Rosja złożyła w tej sprawie skargę do Światowej Organizacji Handlu (WTO)...

Co prawda dokument przyjęto już kilka lat temu, ale jak dotąd 18 z 27 krajów członkowskich nie wdrożyło jeszcze w pełni jego postanowień. W założeniu rozwiązania pakietu miały być narzędziem dla realizacji celów europejskiej polityki energetycznej, bo miały umożliwić realizację procesu budowania jednolitego, konkurencyjnego rynku energii w całej Unii Europejskiej. Miały też zapewnić zwiększoną przejrzystość rynków detalicznych i wzmocnić przepisy dotyczące ochrony konsumentów.

Pakiet zakłada wyraźne oddzielenie sprzedaży gazu od przesyłu. Opłaty przesyłowe mają być ustalane przez niezależnego operatora oraz mają zapewnić konkurencyjny dostęp do infrastruktury przesyłowej. Oznacza to, że operatorzy mają umożliwiać wykorzystanie części przepustowości gazociągu konkurentom.

Rosja od początku kwestionowała poprawność treści tego dokumentu i jego zgodność z regułami obowiązującymi na rynkach, w tym jego zgodność z rozwiązaniami obowiązującymi w Światowej Organizacji Handlu (WTO). Wielokrotnie groziła też postawienie Unii Europejskiej przed trybunałem tej organizacji. Władze Rosji wyrażały przekonanie, że trzeci pakiet energetyczny, liberalizujący unijny rynek energii, nie jest zgodny z zasadami Światowej Organizacji Handlu WTO).

Twierdziły, że pakiet nie może obowiązywać wstecz, czyli że jego zapisy nie powinny być wdrażane w odniesieniu do umów na dostawy gazu podpisanych przed wdrożeniem pakietu.

Problem nie jest prosty i oczywisty jakby się wydawało. W ewidentny sposób uderza w interesy rosyjskiego Gazpromu, który jest w znaczącym stopniu inwestorem lub współinwestorem sieci przesyłowych. Jest bowiem prawdą, że przyjęte rozwiązania w III Pakiecie energetycznym ograniczają pełne wykorzystywanie inwestycji w magistrale przesyłające gaz, w zgodzie z interesami inwestorów-ich właścicieli. Odbierają pełną kontrolę nad rurociągami i dają podstawę prawną dla możliwości udostępnianie ich stronom trzecim, czyli konkurentom. Z drugiej strony jest to rozwiązanie w istotny sposób łamiące monopol Gazpromu i dbające o interesy europejskich konsumentów. Mamy tu więc zderzenie się dwóch interesów: inwestorów i konsumentów. III pakiet energetyczny jest rozstrzygnięciem, stawia granicę między tymi dwoma interesami.

Przez kilka lat Rosja liczyła na znalezienie rozsądnego kompromisu i nie zawiodła się. W stosunku do Nord Streem-u, który jest projektem rosyjsko-niemieckim udało się znaleźć takie rozwiązanie. Gazociąg został uznany za projekt o znaczeniu europejskim i wyłączono go z obowiązywania omawianych przepisów.

Dostarcza on gaz do Niemiec, a więc także do sieci europejskiej. Także spod postanowień tego pakietu został wyjęty gazociąg Opal (także został uznany za projekt o znaczeniu europejskim), który jest lądową odnogą gazociągu Nord Stream, jest poprowadzony do Czech, wzdłuż granicy niemieckiej z Polską.

Rosja liczyła też na to, że podobne rozwiązanie będzie zastosowane wobec gazociągu South Streem, który jest inicjatywą rosyjsko-włoską. Ten gazociąg poprowadzony przez Morze Czarne ma być oddany do eksploatacji do końca 2015 roku i ma zaopatrywać w gaz Europę południową. Konflikt rosyjsko-ukraiński spowodował blokadę w tych rozmowach, ale też wywołał konflikt w ramach UE. Stanowisko rosyjskie popiera Bułgaria i Austria, sprzyjają mu Włochy, Węgry i Słowacja. Pozostałe kraje, które zamierzają z niego korzystać czekają na to, które stanowisko zwycięży.

Nie wstrzymując prac wykonawczych przy budowie South Streem-u, Rosja zdecydowała się złożyć skargę do Światowej Organizacji Handlu na UE kwestionując wprowadzenie trzeciego pakietu energetycznego. UE potwierdza swoją gotowość do udzielenia odpowiedzi zgodnie z procedurami przewidzianymi w ramach WTO i zobowiązała się wyjaśnić w konsultacjach z Rosją swoje stanowisko. Strony na wzajemne konsultacje mają 60 dni, ale jeśli w ich trakcie nie zostanie znalezione rozwiązanie, skarga będzie rozpatrywana przez niezależnych arbitrów powołanych do rozpatrzenia tej sprawy.

Henryk S. KOLKA-TUSZYŃSKI, CGKL Grupa Doradcza