Siła robocza. Jak bardzo jej brakuje?

Przeczytaj także: Budownictwo jak nigdy potrzebuje pracowników

Rynek pracy w Europie Środkowej i Wschodniej wygląda coraz lepiej. Stopa bezrobocia sięga obecnie historycznych minimów, a odnotowane wyniki w przypadku większości państw tego regionu prezentują się lepiej niż średnia dla całej Unii Europejskiej. Wyraźna poprawa nastąpiła szczególnie na przestrzeni ostatnich dwóch lat. Na skutek intensywnego wzrostu wynagrodzeń, niskiej inflacji i poprawy nastrojów konsumenckich w górę poszybowała konsumpcja prywatna, stając się kołem zamachowym ekspansji gospodarczej w regionie. Na uwagę zasługuje również dynamika zarobków brutto. Od 2010 roku płace w Rumunii i Bułgarii podskoczyły o przeszło 30 proc., a w przypadku Polski i Węgier - o ponad 20 proc.

Do powstania niedoborów siły roboczej przyczyniły się: większa siła przetargowa w kontekście negocjacji płacowych, niski przyrost naturalny i emigracja

O ile jednak przedstawiona sytuacja korzystnie przekłada się na gospodarstwa domowe i gospodarkę, o tyle już w przypadku przedsiębiorstw realia wyglądają nieco gorzej. Firmy mają obecnie do czynienia z większą siłą przetargową podczas negocjacji płacowych i są zmuszone akceptować wyższe koszty wynagrodzeń. Dynamiczny popyt zewnętrzny i wewnętrzny, niski przyrost naturalny i emigracja do Europy Zachodniej to czynniki, które sprawiają, że problem stała się siła robocza, a konkretnie - istotny niedobór pracowników. Coraz więcej firm wymienia ten czynnik jako barierę uniemożliwiającą rozwój ich biznesu.

Nawet firmy, które wypłacają wyższe wynagrodzenia, nadal doświadczają trudności w pozyskiwaniu pracowników. Siła robocza jest w cenie szczególnie w w Czechach i na Węgrzech, gdzie odnotowuje się najwyższą liczbę wakatów. Wzrost wynagrodzeń przewyższa obecnie dynamikę wzrostu wydajności pracy. Na szczęście koszty pracy w regionie nadal utrzymują się średnio na trzykrotnie niższym poziomie niż w krajach Europy Zachodniej.

Ta korzystna luka w wysokości jednostkowych kosztów pracy w połączeniu z bliskością geograficzną i podobieństwem kulturowym powinny nadal zapewniać przewagę konkurencyjną firmom z regionu Europy Środkowo-Wschodniej. Niemniej jednak w perspektywie średniookresowej korzyści te mogą ulec zmniejszeniu, jeśli utrzyma się stały odpływ młodych i wysoko wykwalifikowanych pracowników za granicę.

Istnieje kilka rozwiązań w tej sytuacji

Firmy będą nadal borykały się z niedoborami siły roboczej, szczególnie w odniesieniu do wykwalifikowanych pracowników. Według najnowszych badań najbardziej pożądanymi zawodami wśród pracodawców w regionie Europy Środkowej i Wschodniej są kierowca i inżynier.

Niedobory siły roboczej można zmniejszyć, zachęcając emigrantów do powrotu oraz poprzez wzrost imigracji. Wymagałoby to jednak wprowadzenia odpowiednich regulacji prawnych i przezwyciężenia niechęci wobec migrantów. Niestety powrót wystarczającej liczby emigrantów do ojczystych krajów jest mało prawdopodobny. Osoby dotknięte Brexitem (lub podobnymi zdarzeniami, które mogą zaistnieć w przyszłości) będą raczej szukać pracy w innych krajach Europy Zachodniej ze względu na istotne różnice w możliwościach zarobkowych.

Do poprawy zaistniałej sytuacji może się także przyczynić zachęcanie do podejmowania pracy mniejszości etnicznych, kobiet (których udział w rynku pracy utrzymuje się na niskim poziomie w porównaniu z krajami Europy Zachodniej: 61 proc. w Polsce, 59 proc. na Węgrzech, 57 proc. w Rumunii w porównaniu do 79 proc. w Szwecji, 72 proc. w Niemczech i 71 proc. w Austrii) i osób starszych, jak również wspieranie kształcenia zawodowego i szkolnictwa wyższego.