Ubóstwo w Polsce 2012

Przeczytaj także: Ubóstwo w Polsce 2011

O ubóstwie dochodowym

Za ubogie pod względem dochodowym uznano te gospodarstwa domowe, w których miesięczny dochód, jakim dysponowało gospodarstwo (w ciągu 12 miesięcy poprzedzających badanie) był niższy od wartości uznanej za próg ubóstwa. Granicę ubóstwa przyjęto na poziomie 60% mediany dochodu ekwiwalentnego, czyli porównywalnego między gospodarstwami o różnym składzie demograficznym. Jest to podejście powszechnie stosowane (np. przez Eurostat do oceny zasięgu ubóstwa w krajach Unii Europejskiej). Z badania spójności społecznej wynika, że dochody poniżej tak określonego progu ubóstwa miało ok.15% gospodarstw domowych.

Ubóstwem dochodowym dotknięte są przede wszystkim gospodarstwa domowe osób mających niski poziom wykształcenia. Odsetek dotkniętych tą formą ubóstwa gospodarstw domowych, których głowa posiada wykształcenie co najwyżej gimnazjalne, jest niemal dwukrotnie wyższy niż przeciętnie i wynosi ok. 29%. Wyższy od przeciętnej jest on również w przypadku gospodarstw osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym (ok. 21%). Poziom ubóstwa dochodowego w gospodarstwach domowych osób z wykształceniem co najmniej średnim jest natomiast znacząco niższy niż przeciętnie, przy czym odsetek ubogich gospodarstw, których głowa miała wykształcenie wyższe, jest znikomy.

Ubóstwo dochodowe w dużym stopniu dotyczy gospodarstw domowych z osobami bezrobotnymi. W bardzo trudnej sytuacji dochodowej są gospodarstwa rencistów. Prawdopodobieństwo bycia ubogim rośnie wraz z liczbą dzieci na utrzymaniu. Poza rodzinami wielodzietnymi do kategorii gospodarstw domowych o dużym ryzyku ubóstwa należą także rodziny niepełne. Ubóstwo definiowane na podstawie dochodów częściej dotyka gospodarstwa domowe osób młodych i w średnim wieku niż gospodarstwa osób starszych. Gospodarstwa domowe osób w starszym wieku tworzą najczęściej emeryci, którzy mają własne, stałe źródło dochodów.

Wyniki badania spójności społecznej potwierdzają też, że bieda dochodowa w Polsce dotyczy częściej mieszkańców wsi (ok. 24%) niż miast (ok. 11%). Najniższy poziom ubóstwa dochodowego zaobserwowano w największych ośrodkach miejskich, natomiast w każdej kolejno mniejszej klasie miast odnotowano wyższy odsetek gospodarstw domowych dotkniętych tą formą biedy.

O ubóstwie warunków życia

Oceny zasięgu ubóstwa warunków życia dokonano na podstawie złożonego wskaźnika warunków życia. Budując syntetyczny wskaźnik złych warunków życia, przyjęto ogólne założenie, że wskaźnik ten powinien odzwierciedlać brak zaspokojenia różnego typu potrzeb — zarówno o charakterze materialnym, jak i niematerialnym, rozpowszechnionych w społeczeństwie oraz uznawanych przez jego większość za niezbędne do zaspokojenia.

We wskaźniku syntetycznym uwzględniono 30 symptomów dotyczących: jakości mieszkania, poziomu wyposażenia w dobra trwałego użytku, deprywacji różnego typu potrzeb konsumpcyjnych. Zastosowano prostą formułę zliczania wskaźników cząstkowych, wyrażających negatywne symptomy. Za zagrożone ubóstwem uznano te gospodarstwa domowe, w których zaobserwowano co najmniej 10 przejawów złych warunków życia. Warunek ten spełniało 13,5% gospodarstw domowych.

Ubóstwem warunków życia zagrożone są gospodarstwa domowe osób posiadających niski poziom wykształcenia. Zaobserwowano wyraźną różnicę między gospodarstwami domowymi, których głowa posiada wykształcenie co najwyżej gimnazjalne (ubóstwo warunków życia dotyczy ok. 31% z nich) a tymi, których głowa ma wykształcenie zasadnicze zawodowe (ok. 17%).