Style życia osób starszych jako klientów

Przeczytaj także: Kampanie reklamowe dla seniorów

Aktywność osób starszych można scharakteryzować przez przyjmowane przez nie style życia. Jako styl życia można rozumieć indywidualny, swoisty dla danej osoby system przekonań, wartości, motywów działania, sposobu percepcji świata i reagowania. Wyznacza on sposób funkcjonowania osoby. Do najczęściej spotykanych stylów życia osób starszych należą: bierny, rodzinny, aktywny ruchowo, aktywny społecznie, skoncentrowany na domu, pobożny, edukacyjny. Style te w istocie odzwierciedlają poziom zaspokojenia bądź deprywacji potrzeb psychicznych, społecznych, ekonomicznych, poznawczych, religijnych ważnych dla danej osoby.

Za najbardziej niepożądany można uznać bierny styl życia, który charakteryzuje osoby starsze pozostające w swoim domu, zrywające kontakt z innymi ludźmi. Najczęściej łączy się on z obecnością przewlekłej choroby somatycznej, obniżoną sprawnością ruchową, a także z brakiem sił fizycznych. W ocenie osób starszych przyczyną ich izolowania się i pozostawania w domu są przewlekłe dolegliwości chorobowe, ograniczenia sprawności fizycznej i związane z tym trudności lokomocyjne. Niewątpliwie istotne znaczenie ma tutaj także obniżone samopoczucie psychiczne, niechęć do kontaktów z innymi ludźmi, wycofanie się z życia społecznego i zamykanie się w świecie własnych przeżyć. W profilaktyce i przezwyciężaniu tego sposobu funkcjonowania pomocne jest wsparcie społeczne (poszerzanie kręgu znajomych) i formy działania nakierowane na pobudzanie do aktywności, a przez to wzmacnianie poczucia własnej wartości.

Pozostałe style życia mają charakter aktywny, choć sposób wyrażania aktywności i jej zakres są zróżnicowane.

Koncentracja na życiu domowym znajduje odzwierciedlenie dwóch stylach życia: domatorskim i rodzinnym. Pierwszy z nich wyraża się podejmowaniem różnych form aktywności (np. czytanie książek, oglądanie telewizji, organizowanie spotkań towarzyskich) w warunkach domowych, a więc łączy się z ograniczaniem kontaktów interpersonalnych i ryzykiem narastania osamotnienia. Styl rodzinny charakteryzuje osobę starszą aktywnie uczestniczącą w życiu rodzinnym, pełniącą zwykle równolegle poszerzoną rolę: babci, dziadka, rodzica czy kogoś z bliskiej rodziny. Wykonywanie przez osoby starsze różnych zadań domowych może łączyć się z ryzykiem znacznego wyręczania domowników, np. rodziców, z obowiązków rodzicielskich, wychowawczych itd.

Kolejne dwa style łączą się z aktywnością ruchową bądź społeczną. Przejawem pierwszej jest wykonywanie przez osobę starszą różnych czynności związanych z wysiłkiem fizycznym (uprawianie ogródka działkowego, praca w gospodarstwie rolnym lub angażowanie się w różne formy aktywności ruchowej). Taki styl życia daje poczucie sprawności fizycznej i psychicznej, użyteczności, zaradności, zdolności realizowania różnych zadań życiowych. Styl życia aktywny społecznie charakteryzuje osoby starsze, które uczestniczą w różnych stowarzyszeniach społecznych – o charakterze religijnym, kulturowym, pomocowym, politycznym. Aktywny udział w pracach na rzecz innych ludzi, środowiska społecznego daje poczucie użyteczności, własnej wartości, satysfakcji z życia, przynależności do grupy społecznej, odpowiedzialności za losy innych ludzi.
Jakość życia wielu osób starszych jest podtrzymywana i wzmacniana w efekcie pobożnego stylu życia, którego odzwierciedleniem są różne formy zaangażowania religijnego.

Bardzo ważne znaczenie w aktywizacji osób starszych ma edukacyjny styl życia, który umożliwia odtwarzanie i reinterpretację doświadczeń życiowych, poszerzanie zainteresowań, nabywanie nowych umiejętności. Najwyraźniej odzwierciedla się on w uczestnictwie osób starszych w różnych formach edukacji.

Niezależnie od przedstawionych stylów aktywności osoby starsze za pozytywne aspekty życia, wychodzące naprzeciw ich potrzebom i oczekiwaniom, uważają: dobry stan zdrowia, poczucie własnej wartości, samodzielność w codziennym funkcjonowaniu, czas na odpoczynek, udział w życiu rodzinnym, niezależność życiową i ekonomiczną, małe obciążenie problemami życia codziennego; negatywne strony to: zły stan zdrowia, brak ciepła rodzinnego, osamotnienie, brak partnera, niedostatki finansowe, brak aktywności zawodowej. Wyraźnie widoczne są różnice ze względu na płeć. Mężczyźni w mniejszym stopniu angażują się w takie formy aktywności jak praca na rzecz rodziny i innych ludzi, praca na rzecz Kościoła i organizacji charytatywnych, pogłębianie wiedzy, uczenie się i czytanie, a w większym stopniu – w prace związane z porządkowaniem domu czy ogrodu oraz w zajęcia sportowe.




Informacje pochodzą z książki „Psychologia starzenia się i starości” Stanisławy Steuden (Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011). Wykorzystanie za wiedzą Wydawcy.