E-administracja w Polsce: perspektywy rozwoju

Przeczytaj także: E-administracja w Unii Europejskiej 2010

Bariery e-administracji

Bariery edukacyjne i świadomościowe

Jak wynika z raportu z debaty, problemem stawianym na pierwszym miejscu przez uczestniczących w spotkaniu był brak umiejętności, niewystarczający poziom wiedzy oraz świadomości społecznej – zarówno urzędników, jak i odbiorców usług administracji publicznej. Podkreślano brak potrzeby społecznej stosowania rozwiązań e-administracji oraz niewystarczający poziom wiedzy i edukacji, brak kultury informatycznej. Zdaniem dyskutantów, stąd wynika niska ocena przydatności elektronicznej administracji i brak motywacji do korzystania z takich rozwiązań. W rezultacie brak
zainteresowania usługami administracji on-line wykorzystywany jest jako wymówka, usprawiedliwiająca zaniechanie tworzenia takich rozwiązań.

Do e-administracji przenoszone są z administracji „papierowej” nadmiarowe wymagania, wynikające po części z braku zaufania urzędników wobec obywateli. Nagminne jest wymaganie potwierdzania faktów: po co dowód osobisty lub prawo jazdy, jeśli dane w nich zawarte trzeba potwierdzać innym dokumentem? W jakim celu umieszcza się podpis własnoręczny na dowodzie osobistym? Kult dokumentu papierowego i pieczątki przejawia się na przykład w żądaniu dostarczenia odpisu z księgi wieczystej (który może być w tym momencie już nieaktualny), choć najbardziej aktualne są dane dostępne w sieci, dzięki elektronicznemu dostępowi do ksiąg wieczystych. Dopóki na oświadczeniu pieczątka będzie ważniejsza od podpisu obywatela, nie ma szans na zmiany. Panuje też przekonanie, że stosowanie procedur i przepisów zastąpi logiczne myślenie.

Barierą są, zdaniem uczestników debaty, niedostateczne umiejętności i brak wiedzy urzędników, co z kolei jest skutkiem braku świadomości kierowników urzędów. Brak jest stałej troski o nadzorowanie procesu informatyzacji. Rozwiązania przygotowywane są tylko do pewnego etapu, a potem albo napotykają na mur obojętności, albo na brak wewnętrznej potrzeby ich zastosowania. Niska jest kultura pracy z dokumentem elektronicznym, ponieważ dokumentów takich jest nadal mało, nawet przeszkoleni urzędnicy szybko zapominają, jak z nimi postępować. Z braku wiedzy urzędników wynika też ich obawa przed nowymi rozwiązaniami. Jedną z podnoszonych przyczyn takiego stanu jest niski poziom kompetencji menedżerskich w samorządach, zwłaszcza na poziomie gmin, w tym brak dostatecznej liczby menedżerów administracji, mających wiedzę i umiejętności potrzebne do planowania i wdrażania e-administracji. Wielu wójtom i sekretarzom brakuje wiedzy informatycznej. Tę wiedzę mają informatycy, ale oni z kolei nie mają przeważnie wiedzy menedżerskiej. Komunikacja między tymi grupami jest bardzo słaba i urzędy nie wykorzystują umiejętności własnych informatyków, a informatyzacja prowadzona jest w sposób źle zaplanowany. Powszechnym skutkiem tego jest kupowanie przez urzędy gmin oprogramowania „wciskanego” przez handlowców, niedopasowanego do potrzeb urzędu. Gminni informatycy przeważnie nie mają też dostatecznej wiedzy o budowie sieci teleinformatycznych, co utrudnia zaangażowanie gmin w rozwój dostępu do Internetu.