Tydzień 46/2006 (13-19.11.2006)

Przeczytaj także: Tydzień 45/2006 (06-12.11.2006)

• Odbył się szczyt gospodarczy krajów Azji i Pacyfiku w Hanoi. To dla Wietnamu duże wyróżnienie. Ostatnio poinformowano, że zakończyły się negocjacje i Wietnam będzie 150 krajem członkowskim WTO.
• W australijskim Melbourne rozpoczął się doroczny szczyt ministrów finansów krajów G-20. Będą przede wszystkim omawiane problemy globalnego rynku energetycznego (w tym dostęp do zasobów energetycznych, problemy ceł w handlu międzynarodowym i kwestie związane z ochroną środowiska oraz zmieniającym się klimatem). Grupa 20 powstała w 1999 r. i stanowi nieformalne forum dialogu między krajami zamożnymi a rozwijającymi się. Należą do niej: Arabia Saudyjska, Argentyna, Australia, Brazylia, Chiny, Francja, Indie, Indonezja, Japonia, Kanada, Korea Południowa, Meksyk, Niemcy, RPA, Rosja, Turcja, USA, Wielka Brytania, Włochy, oraz Unia Europejska. Kraje grupy G-20 dają łącznie 85% globalnego produktu i stanowią ok. 75% światowej populacji.Unia Europejska jest skarżona przed WTO przez Ekwador z powodu dyskryminowania producentów bananów z Ameryki Południowej przez stosowanie wysokiego cła.
• Amerykański koncern paliwowy ConocoPhillips odsprzeda część swoich aktywów w środkowo-wschodniej Europie rosyjskiemu koncernowi OAO Łukoil.
• USA wyszły z inicjatywą, by w regionie Azji i Pacyfiku stworzyć największą strefę wolnego handlu. To jedna z tych inicjatyw, które rodzą się po fiasku negocjacji w sprawie liberalizacji światowego handlu (katarska runda negocjacji WTO). Odebrano ja jako kontrpropozycję do koncepcji Chin, a potem Japonii, która w założeniach miała połączyć w ramach układu o wolnym handlu tylko kraje azjatyckie.
• Rosja była ostatnim z dużych krajów, który nie należał do WTO. Przedstawiciele obu krajów poinformowali, że pozytywnie zakończyły się negocjacje w tej sprawie.
• Tanieje ropa, gaz drożeje. Kurs ropy był na minimalnym poziomie od 17 miesięcy. Cena baryłki z grudniowych kontraktów wynosiła 55,81 USD na zamknięciu sesji na NYMEX.

Komentarz do wydarzeń gospodarczych

---

CO DALEJ Z AMERYKAŃSKĄ GOSPODARKĄ?

Analitycy zastanawiają się nad ciągiem dalszym wydarzeń w amerykańskiej gospodarce po politycznym trzęsieniu ziemi w trakcie ostatnich wyborów do Kongresu. Dla wielu obserwatorów jest oczywistym, że przyczyną tej porażki Białego Domu nie była tylko wojna w Iranie. Wydaje się, że Amerykanie widzą skutki polityki gospodarczej w ostatnich kilku latach i to właśnie ona, w nie mniejszym stopniu jak Irak wpłynęła na ich stanowisko. Pierwszym elementem zmiany polityki ekipy GW Busha była szybko ogłoszona zgoda USA na wejście Rosji do WTO. Będzie ona uroczyście podpisana a szczycie gospodarczym krajów Azji i Pacyfiku w Hanoi. W trakcie wietnamskiego spotkania przywódców prezydent USA chce promować porozumienie o wolnym handlu w tym regionie. Jest to odpowiedź amerykańskiej administracji na załamanie się negocjacji w sprawie liberalizacji światowego handlu. Jednak nie można nie zauważyć, że amerykański Kongres w nowym składzie zaczyna rozważać powrót do protekcjonistycznej ochrony rynku USA. Skąd ten dysonans?

Stany Zjednoczone nie mogą poradzić sobie z handlową ekspansją Chin. W 2005 roku amerykański deficyt w handlu z Chinami był już rekordowy i wyniósł 201 mld USD. W tym roku prognozuje się go na poziomie ok. 250 mld USD. Ale deficyt w wymianie handlowej z innymi krajami też się powiększa i w tym roku łączny deficyt handlowy USA osiągnie poziom prawie 7% PKB! Narasta świadomość, że wynikiem tego stanu jest utrata setek tysięcy miejsc pracy w amerykańskim przemyśle. Członkowie Kongresu mówią o konieczności wprowadzenia ustaw ograniczających import z innych krajów, nakładających karne cła na sprowadzane towary.

Nie wiadomo, czy Kongresowi się to uda. Chiny są członkiem WTO i ograniczanie wymiany gospodarczej przez zmianę obowiązujących dotąd reguł nie jest możliwe. Trzeba wykazać się dowodami, że druga strona złamała przepisy obowiązujące 149 członków tej organizacji. Jest to trudne, ale jeśli pójść tą drogą trzeba liczyć się z możliwą rozprawą przed trybunałem WTO i możliwością nałożenia kar na łamiącego reguły handlu. USA już kilkukrotnie przekonały się o skuteczności tej metody ( np. cła zaporowe na stal, dopłaty do produkcji bawełny i dopłaty dla eksporterów). Zatem w tym przypadku nie należy liczyć się z rewolucyjnymi zmianami w polityce amerykańskiej. Zmiana może być jednak widoczna przy ratyfikacji nowych porozumień o liberalizacji handlu między USA a Peru, Kolumbią, Tajlandią i Koreą Południową. Mogą też powstać problemy w rokowaniach o przyjęcie do WTO Rosji i Ukrainy. Trudna, a nawet niemożliwa do zrealizowania przy obecnym składzie Kongresu może okazać się koncepcja George'a Busha stworzenia największej na świecie strefy wolnego handlu w regionie Azji i Pacyfiku (będzie ona przedstawiona na szczycie APEC w Hanoi).

Wygląda na to, że przeciwne zdanie Białego Domu w stosunku do opinii Kongresu w kwestii deficytu handlowego wynika z korzystania z różnych analiz. Są bowiem i takie, z których wynika, że przy obecnym poziomie bezrobocia (na poziomie ok. 4,5%) chiński wpływ chińskiego eksportu na rynek pracy jest niewielki. Ich autorzy przyczyny tak wysokiego deficytu handlowego upatrują w konsumpcji ponad miarę, czego objawem jest obecny poziom deficyt budżetowy kraju.

Wydaje się, że w końcowym rachunku politycy będą zmuszeni liczyć się ze zdaniem amerykańskich konsumentów. Bo to oni są głównymi beneficjentami tanich, co prawda nie markowych ale dobrych i coraz lepszych jakościowo chińskich towarów, a ograniczenie ich dostępu do rynku obniżyłoby standard życia milionów Amerykanów. Także kontynuacją rozwoju współpracy z Chinami są amerykańscy inwestorzy, których chińskie fabryki dostarczają towary do USA. Wreszcie jest to też problem zagranicznych kapitałów, które już finansują 32% inwestycji w Stanach Zjednoczonych. Zmiana polityki gospodarczej USA mogłaby zmniejszyć ich napływ, a ich ucieczka z USA spowodowałaby katastrofę.