Sektor kultury i kreatywny: jaką rolę pełni w gospodarce?

Przeczytaj także: Sektor kreatywny szansą polskiej gospodarki

31,2 mld PLN wartości dodanej wygenerowały bezpośrednio sektory kultury i kreatywne w Polsce w 2021 r. Uwzględniając wpływ pośredni było to nawet ponad 82 mld PLN (3,58 proc. PKB). Pod względem udziału wartości dodanej tworzonej w tych sektorach w PKB Polska znajduje się poniżej średniej UE, jednak gdy weźmie się pod uwagę również wpływ pośredni Polska zajmuje trzecie miejsce w Europie, ustępując tylko Cyprowi i Szwecji (spośród 15 badanych państw).

Wydatki publiczne na kulturę w Polsce wyniosły 0,6 proc. PKB, a w przedsiębiorstwach w sektorach kreatywnych i kultury pracowało ok. 289 tys. osób. Najbardziej dynamicznie rozwija się w Polsce sektor gier wideo, którego wartość wzrosła o 250 proc. między 2018 r. a 2022 r.

SEKTORY KREATYWNE I KULTURA W GOSPODARCE

W 2021 r. sektory kreatywne i kultury w Unii Europejskiej tworzyły wartość dodaną na poziomie od 0,7 proc. PKB (Luksemburg) i 0,9 proc. PKB (Grecja) do nawet 4,7 proc. PKB (Cypr) i 5 proc. PKB (Malta). W całej UE zatrudniały ok. 4,2 mln pracowników w ok. 2 mln firm.

Najwięcej zatrudnionych w tym sektorze było w Niemczech, Francji i Włoszech, natomiast największa liczba przedsiębiorstw znajdowała się we Francji oraz Holandii. Dane te pokazują zróżnicowanie pod względem średniej wielkości przedsiębiorstw (mierzonej liczbą pracowników) – dla Holandii wskaźnik ten wynosił 1,1, a dla Niemiec 5,4.

W Polsce w ok. 142 tys. przedsiębiorstw sektora kreatywnego i kultury pracowało 289 tys. osób. Warto zwrócić uwagę, że w 2019 r., ostatnim roku przed pandemią, sektory kreatywne i kultury miały nieco większy udział w PKB niż w 2021 r. Z jednej strony może to świadczyć o wciąż odczuwalnym wpływie pandemii, z drugiej wpisuje się w zmiany zachodzące w ostatniej dekadzie. Udział SKK w PKB w 2019 r. – w porównaniu z wartością z 2010 r. – spadł w 15 krajach UE, w tym w Polsce. Gdy jednak weźmie się pod uwagę powiązania sektorów kreatywnych wewnątrz gospodarki, to pod względem wpływu pośredniego sektorów kreatywnych, mierzonego wartością dodaną, zajmujemy trzecie miejsce w Europie – zaznacza Ignacy Święcicki, kierownik Zespołu Gospodarki Cyfrowej PIE.

PANDEMIA DOTKNĘŁA SEKTORY KREATYWNE A ŻYCIE PRZENIOSŁO SIĘ DO INTERNETU

Pandemia w bardzo dużym stopniu dotknęła sektory kreatywne – przykładowo liczba osób odwiedzających muzea w Polsce zmniejszyła się o niemal 60 proc., a kina o prawie 70 proc. Negatywne skutki odczuło też wielu twórców. Wynikało to ze specyfiki pracy w wielu branżach – pracę projektową, niestałe formy zatrudnienia.

Według danych Eurostatu w 2020 r., w porównaniu z rokiem poprzednim, zatrudnienie w sektorach kultury i kreatywnych w UE spadło o 2,6 proc., podczas gdy całkowite zatrudnienie w gospodarce unijnej skurczyło się średnio o 1,3 proc. Szacuje się, że całkowite obroty tego sektora w UE spadły o ponad 30 proc.

Przeniesienie się życia społecznego do internetu dla wielu twórców oznaczało utratę przychodów, zyskał natomiast sektor produkcji gier wideo. Indeks WIG.GAMES5, grupujący na warszawskim parkiecie pięć największych spółek produkujących gry komputerowe, zyskał ponad 70 proc. wartości między lutym a sierpniem 2020 r. (za co w dużej mierze odpowiadał kurs największej spółki z indeksu).

ROSNĄCY POLSKI SEKTOR GIER WIDEO ORAZ GLOBALNY SUKCES LOKALNYCH ZJAWISK KULTUROWYCH

Wartość sektora gier wideo w latach 2018-2022 wzrosła o ok. 250 proc. osiągając poziom 6,03 mld PLN. Az 97 proc. produkcji trafia na globalne rynki, co oznacza, że sektor ten działa w niezwykle zglobalizowanym toczeniu, radząc sobie na bardzo konkurencyjnym rynku. Jednocześnie ze względu na swoją specyfikę – duże rozdrobnienie przedsiębiorstw, trudną sytuację finansową mniejszych studiów oraz konkurowanie na globalnym rynku – branża ta może potrzebować innych form wsparcia publicznego niż pozostałe sektory kreatywne i kultury – podkreśla Ignacy Święcicki.

W raporcie pokazujemy także fenomen popularności postaci Wiedźmina, który jest przykładem globalnego sukcesu lokalnych marek, podobnie jak koreańskiego K-Popu. Raport dokonuje też przeglądu polityk nakierowanych na wspierania rozwoju sektorów kreatywnych z wybranych państw świata. Przykłady obejmują koreańską agencję KOCCA, z rocznym budżetem na poziomie 1,9 mld PLN czy programy wspierania eksportu dóbr kulturalnych z Kanady i Japonii.

Z kolei eksperci współpracujący z nami przy tworzeniu raportu podkreślali, że w projektowaniu polityk wspierających sektory kreatywne i kultury ważne jest zrozumienie mechanizmów promowania lokalnych treści w globalnym obiegu kulturowym, konieczność partycypacji państwa w sukcesie komercyjnym wspieranych działań, koncentracja zasobów na obiecujących branżach, a także zapewnienie wsparcia prawnego twórcom, w obliczu roli m.in. platform streamingowych, dyrektywy o prawie autorskim, czy rozwoju sztucznej inteligencji.