Jak ujarzmić firmy ubezpieczeniowe

Przeczytaj także: Firmy ubezpieczeniowe a standardy rachunkowości

Prawo swoje, ubezpieczyciele swoje

Jak ocenia prawnik Andrzej Majewski, prezes zarządu Kancelarii Prawnej T&W SA, świadomość prawna osób poszkodowanych rośnie z roku na rok. – Daje się to zauważyć choćby po ilości telefonów, jakie są kierowane do naszej kancelarii, z zapytaniami o pomoc prawną w sporach z towarzystwami ubezpieczeniowymi – mówi Majewski. Jego zdaniem nie zmienia się jedno: w konfrontacjach ubezpieczycieli z konsumentami ci pierwsi nadal prezentują twardą postawę w stosunku do osób poszkodowanych. Jest to widoczne na przykładzie różnic w wysokości odszkodowań wypłacanych na etapie przedsądowym oraz na etapie sądowym. Diametralne różnice najjaskrawiej widać w przypadku spraw związanych ze śmiercią osoby bliskiej. Kolejnym przykładem może być kwestia najmu pojazdu zastępczego przez osoby niebędące przedsiębiorcami – tutaj ubezpieczyciele konsekwentnie odmawiają wypłat odszkodowania pomimo kategorycznego wyroku Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r., co ostatnio spotkało się z ostrą reakcją prezesa UOKiK w stosunku do PZU oraz Uniqa.

– Ubezpieczyciele bazują na braku wiedzy osób poszkodowanych, co daje stosownie duże korzyści dla ubezpieczycieli, biorąc pod uwagę ilość spraw, a także ilość osób poszkodowanych działających samodzielnie, które z uwagi na swoją niewiedzę i strach przed walką z „wielką fi rmą” nie walczą do końca o swoje – mówi Andrzej Majewski.

Towarzystwa ubezpieczeniowe będące w sporze z klientami potrafi ą np. jako argument cytować orzeczenia sądów nieadekwatne do danej sprawy.

– Z praktyki naszej kancelarii wynika, iż obecnie sądy zawsze zasądzają zadośćuczynienie w takich sprawach, pomimo iż ubezpieczyciele odmawiają wypłat na etapie przedsądowym. Dlatego warto walczyć o swoje i korzystać z pomocy prawnika – mówi Andrzej Majewski.

UOKiK nie prowadzi ewidencji skarg klientów ani statystyk nałożonych kar z podziałem na branże.

– Obecnie wiele zgłoszeń dotyczy polisolokat. Docierają do nas skargi, w których konsumenci informują, że zostali wprowadzeni w błąd, np. przedstawiano im ofertę ubezpieczenia, które miało obowiązywać przez 5 lat, gdy tymczasem w przygotowanej umowie zapisany został okres 15-letni – informuje Agnieszka Majchrzak z biura prasowego UOKiK. – Badamy też sposób ustalania tzw. opłat likwidacyjnych, czy odpowiadają one rzeczywistym kosztom, jakie poniósł przedsiębiorca w związku z rozwiązaniem umowy. Prowadzimy dziewięć postępowań w tym zakresie – dodaje.

Rzecznik Ubezpieczonych w styczniu wydał raport dotyczący niewykonywania przez ubezpieczycieli wyroków Sądu Najwyższego. W pierwszym półroczu 2013 liczba skarg do Rzecznika Ubezpieczonych odnosząca się do obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych wzrosła o 1100 spraw. Najczęściej zgłaszane zastrzeżenia w zakresie tej grupy skarg odnosiły się do sposobu likwidacji szkody, poprzez nieuprawnione kwalifikowanie jej jako szkody całkowitej. Skarżący wskazywali, iż ubezpieczyciele często zaniżają wartość pojazdu w stanie sprzed szkody, a zawyżają wartość wraku bądź pozostałości, a jednocześnie nie udzielają pomocy w ich zbyciu za ustaloną przez zakład ubezpieczeń cenę. Zgłaszane problemy dotyczyły także m.in. uzyskania pełnej rekompensaty za wynajem pojazdu zastępczego, prawa osoby poszkodowanej do decydowania o wyborze części stosowanych do naprawy pojazdu, zasadności stosowania przez ubezpieczycieli amortyzacji części, problematyki wypłaty odszkodowania z tytułu utraty wartości handlowej pojazdu, kosztów związanych z holowaniem i parkowaniem pojazdu, żądania przedstawienia faktur źródłowych stwierdzających rodzaj i źródło nabycia części zamiennych stosowanych przy naprawie pojazdu, obniżania przez zakład ubezpieczeń stawek za „roboczogodziny” oraz szeregu problemów związanych z uwzględnieniem w ramach odszkodowań podatku VAT.

W okresie trzech kwartałów 2013 r. Rzecznik Ubezpieczonych otrzymał 12551 pisemnych skarg zgłaszanych w indywidualnych sprawach z zakresu problematyki ubezpieczeń gospodarczych. Dla porównania: w okresie trzech kwartałów 2012 r. odnotowano 11145 skarg – oznacza to, iż nastąpił wzrost o 12,6 proc.

W zakresie nieprawidłowości dotyczących ubezpieczeń jest jeszcze wiele do zrobienia. KNF ma wydać rekomendację w związku z nieprawidłowościami w zakresie bancassurance, które traktowane są jako ubezpieczenia grupowe i dystrybuowane przez banki i które budzą sporo kontrowersji. Problem ten – coraz częściej dostrzegany wśród konsumentów – jest poważny, gdyż ubezpieczenia te bywają w praktyce bezużyteczne, ponieważ np. spadkobiercy osoby, która opłacała ubezpieczenie produktu bankowego, nie mogą rościć wykonania umowy ubezpieczeniowej zawartej przez klienta w banku na wypadek śmierci.

KNF nad tą rekomendacją pracuje od 2011 r. i dopiero pod koniec grudnia ubiegłego roku została ona opublikowana i przekazana do konsultacji rynku. Te natomiast potrwają kilka miesięcy. Trzeba dodać, że problem bancassurance Rzecznik Ubezpieczonych zauważał już w 2007 r. i już wtedy wydał na ten temat pierwszy swój raport. Ubezpieczenia kredytów sprzedawane w Polsce, które mają stanowić zabezpieczenie przed ryzykiem niespłacenia (głównie dla banków) generują bankom i ubezpieczycielom spore przychody. Tym bardziej, że klienci banków mogą usłyszeć, że ubezpieczenie jest niezbędne do tego, by wziąć kredyt lub że prowizja albo odsetki bez ubezpieczenia będą większe niż z ubezpieczeniem tego kredytu. KNF podaje, że wynagrodzenia banków za czynności związane z „obsługą” umów ubezpieczenia dochodziły niekiedy do 95 proc. wartości składki opłacanej przez klienta. Projekt zakłada m.in. wyraźne rozdzielenie ról pośredników ubezpieczeniowych i banków, które oferują ubezpieczenia produktów bankowych swoim klientom.