PKPP Lewiatan: Czarna Lista Barier 2012

Przeczytaj także: PKPP Lewiatan: Czarna Lista Barier 2011

Jakość projektów powinny gwarantować przede wszystkim skuteczne i efektywne systemy wyboru projektów oparte o dobrze zaprojektowane kryteria, sprawnie oceniane przez merytorycznie przygotowanych ekspertów. W tym obszarze widać niewątpliwy postęp, jednak wciąż zbyt często kryte¬ria są niejasne lub niedopasowane do faktycznych możliwości projektodawców, oceniane w sposób uznaniowy. To jeden z powodów, dla których pisanie wniosków, nawet tych stosunkowo prostych, związanych z podstawowymi inwestycjami, jest zadaniem zlecanym wyspecjalizowanym konsultantom, którzy – niezależnie od tematu projektu – potrafią użyć właściwych słów kluczy. Dodatkowo kryteria wyboru projektów często nie odzwierciadlają regionalnych strategii rozwojowych, a wsparcie trafia na zasadzie przypadku do różnych branż i podmiotów, niejednokrotnie zakłócając konkurencję na lokalnym rynku.

Jakość obsługi klientów zależy w dużej mierze od dostępności informacji oraz jej wiarygodności oraz czasu realizacji procesów związanych z akceptacją i rozliczaniem projektów europejskich. System, w którym potencjalni autorzy projektów nie wiedzą czy warto przygotowywać się do kolejnego konkursu, ile czasu będzie trwała ocena projektów czy też ile projektów może otrzymać wsparcie, wymaga kompleksowych zmian. Dobre praktyki pojedynczych instytucji to zdecydowanie zbyt mało, aby zmniejszyć rezerwę przedsiębiorców do oficjalnych zapowiedzi i deklaracji dotyczących wydatkowania funduszy. Jeszcze bardziej niepokojącym zjawiskiem są opóźnienia w realizacji wniosków o płatność – firmy i organizacje nie mogą czekać miesiącami na zwrot poniesionych kosztów, nawet jeśli we wniosku o płatność popełnili drobne błędy (które częściej są efektem nadmiernego rygoryzmu formalnego niż nieprawidłowości popełnionych podczas realizacji projektu).

Te bariery i problemy przekładają się na konkretne koszty ponoszone przez przedsiębiorców i organizacje ubiegające się o fundusze lub realizujące projekty europejskie, które jednak nie są traktowane zbyt poważnie (np. żadna instytucja publiczna nie podjęła profesjonalnej próby oszacowania kosztów uczestnictwa w konkursach). Tymczasem, biorąc pod uwagę skalę przedsięwzięć związanych z obecną perspektywą finansową, te koszty są bardzo duże i nader często nieuzasadnione – wynikają z konieczności dostosowania do nieracjonalnych wymogów biurokratycznych, a nie z potrzeby podniesienia wartości merytorycznej projektu. Przedłużające się oczekiwanie na ocenę wniosku, które prowadzi do jego dezaktualizacji, odrzucenie projektu ze względu na nieistotne z punktu widzenia zasad udzielania pomocy publicznej uchybienia formalne, nieprofesjonalna ocena merytoryczna, konieczność składania różnego rodzaju wyjaśnień formalnych – to wszystko podnosi cenę uczestnictwa w konkursach i oznacza utracony potencjał. Opóźnienia w płatnościach zaś mogą prowadzić do wymiernych problemów finansowych, łącznie z utratą płynności.

Jak co roku, należy przypomnieć, iż bariery, na które wskazujemy, występują w różnym stopniu w poszczególnych regionach i programach. Różne są też praktyki poszczególnych instytucji, ich przygotowanie oraz doświadczenie, otwartość na dialog z interesariuszami i elastyczność. Tam, gdzie przygotowanie pracowników instytucji do pracy z przedsiębiorcami jest słabe, zarządzanie zasobami ludzkimi i operacyjne na niskim poziomie, upolitycznienie urzędów duże, a komunikacja z projektodawcami i beneficjentami jednostronna, bariery dostępu do środków unijnych są największe. Dlatego też uznajemy, że są to przyczyny większości problemów, na jakie napotykają firmy startujące po dotacje i rozliczające projekty współfinansowane ze środków UE.

INNE BARIERY UTRUDNIAJĄCE PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

Rok 2011 r. upłynął pod hasłem deregulacji. Z sukcesem zakończono prace nad obszernym pierwszym pakietem deregulacyjnym, nad którym prace rozpoczęto jeszcze w 2008 roku. Od razu też trwały prace nad tzw. pakietem deregulacyjnym bis, który miał być odpowiedzią Polski na rekomendacje Unii Europejskiej w zakresie redukcji obowiązków administracyjnych generujących koszty dla biznesu o minimum 25% do końca 2012 r. Pomimo dobrych chęci po stronie Ministerstwa Gospodarki, odpowiedzialnego za projekt, a także ambitnego celu do osiągnięcia w postaci redukcji barier, projekt został znacząco okrojony w trakcie uzgodnień międzyresortowych i ostatecznie w takiej wersji został przyjęty.

Choć tzw. pakiet deregulacyjny bis nie wyeliminował zbyt wielu barier administracyjnych ani dla biznesu ani dla obywateli, należy podkreślić, iż „deregulacja” stała się w końcu „stałym” działaniem rządu, co należy ocenić bardzo pozytywnie. Dzięki instrumentowi deregulacji można skutecznie walczyć z absurdami regulacyjnymi, obowiązkami administracyjnymi i tymi, które generują nieuzasadnione koszty. Dzięki deregulacji można również skutecznie eliminować z systemu prawnego przepisy martwe lub te które nie sprawdziły się w praktyce bądź okazały się zwykłymi bublami legislacyjnymi. Jednocześnie należy zauważyć, iż przez cały rok 2011, w różnych ośrodkach decyzyjnych, toczyła się debata na potrzebą reformy systemu stanowienia prawa, gdzie deregulacja jest jednym z elementów tego systemu.

Wśród najważniejszych barier, które utrudniały prowadzenie działalności gospodarczej należy wymienić te, które dotyczą zamówień publicznych. Chodzi o zasady wpisu na czarną listę, wygórowane koszty skargi do sądu okręgowego, wykluczenie z powodu rozwiązania umowy, nadmiernie skrócone terminy na składanie ofert czy warunki zatrzymania wadium.