Oszczędzanie na emeryturę według Polaków

Przeczytaj także: Reforma emerytalna zmienia podejście do oszczędzania

• Najsilniejszymi motywatorami do odkładania na emeryturę jest obawa przed niedostateczną wysokością emerytury wypłacaną w ramach standardowego systemu emerytalnego oraz chęć podwyższenia standardu życia w wieku emerytalnym.
• Zdaniem ankietowanych najlepszym sposobem zabezpieczenia finansowego na czas emerytury jest posiadanie nieruchomości, dopiero w następnej kolejności produkty oszczędnościowe-długoterminowe i oferowane w ramach III filaru (IKE, PPE, IZKE).
• Szukamy produktów emerytalnych zrównoważonych, łączących w sobie element bezpieczeństwa i wysokich zysków. Akceptujemy średni poziom tych ostatnich, jeśli produkt zapewnia jednocześnie odpowiedni poziom bezpieczeństwa. W przypadku emerytury premia za ryzyko nie jest istotna. Jesteśmy też gotowi oszczędzać z długofalową perspektywą – nawet powyżej 15 lat.

Zmiany w systemie emerytalnym oczami badanych - komentarz do raportu z badania Deutsche Bank PBC zrealizowanego przez Instytut Homo Homini

prof. SWPS dr hab. Tomasz Zaleśkiewicz, Dziekan wrocławskiego wydziału Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej, badacz zachowań ekonomicznych, mechanizmów podejmowania decyzji finansowych i inwestowania, Centrum Badań nad Zachowaniami Ekonomicznymi SWPS

PODSTAWY TEORETYCZNE ANALIZY: EKONOMIA I PSYCHOLOGIA OSZCZĘDZANIA (DESK RESEARCH)

Skłonność do oszczędzania jest wypadkową czynników ekonomicznych oraz psychologicznych. Według ujęcia ekonomicznego, oszczędności są po prostu tą częścią przychodów (w tym zaciągniętych zobowiązań finansowych), które nie zostały zużyte na zaspokojenie rozmaitych potrzeb konsumenckich. W tym sensie, człowiek może zaoszczędzić tym więcej, im więcej jest w stanie zgromadzić pieniędzy oraz im mniej ich wydaje. Taka perspektywa narzuca stosunkowo oczywiste wnioski: większe oszczędności będą gromadzić ludzie osiągający wysokie dochody (np. uzyskujący wyższe wynagrodzenie za wykonywaną pracę) oraz ci, którzy racjonalnie zarządzają swoimi wydatkami. Gdy zatem porówna się kraje o wysokim statusie ekonomicznym (np. Niemcy, Francja, Szwajcaria), w których obserwujemy ponadprzeciętny wskaźnik produktu krajowego brutto przypadający na jednego mieszkańca, z krajami, w których wartość owego wskaźnika jest niższa (np. z Polską), to w tych drugich powinniśmy zaobserwować mniejszy poziom oszczędzania zarówno w skali mikro, jak i w skali makro.

Badania wydają się potwierdzać taką hipotezę. Na przykład w analizie wykonanej na zlecenie międzynarodowej grupy finansowej AXA porównywano zachowania związane z oszczędzaniem obserwowane w różnych krajach Europy. Okazało się, że mieszkańcy Niemiec, które są w tym raporcie podawane jako przykład bardzo pragmatycznego i racjonalnego podejścia do oszczędzania, regularnie odkładają środki finansowe na czas emerytury. Około połowa pracujących obywateli Niemiec systematycznie oszczędza pieniądze na przyszłość. W tym samym raporcie mówi się o tym, że większość Polaków zamierza korzystać w okresie emerytalnym wyłącznie ze środków finansowych, które będą im wypłacane przez ZUS. Co czwarty pracujący mieszkaniec Polski przyznaje, że nie podejmuje żadnych działań w kierunku oszczędzania emerytalnego. Taki wynik plasuje nasz kraj na ostatnim miejscu w panelu analizowanym w badaniu AXA, jeśli chodzi o podejmowanie racjonalnych działań związanych z regularnym oszczędzaniem.

Podobną postawę Polaków prezentuje badanie Deutsche Bank PBC zrealizowane przez Instytut Homo Homini w styczniu 2012 roku. Aż 66 proc. respondentów ogranicza się jedynie do opłacania obowiązkowych składek przy czym stan wiedzy rodaków o emeryturze nie jest zadowalający. Prawie połowa respondentów (47 proc.) nie sprawdza stanu środków zgromadzonych na swoich obowiązkowych kontach OFE. Zaledwie 18 proc. badanych potrafiło rozwinąć skrót IKE a niecałe 3 proc. wiedziało czym jest IKZE.