Polska: wydarzenia tygodnia 32/2019

Przeczytaj także: Polska: wydarzenia tygodnia 31/2019

• Po sporym zawirowaniu politycznym Elżbieta Witek została w piątek wybrana nowym marszałkiem Sejmu. Na tym stanowisku zastąpiła Marka Kuchcińskiego, który został zdymisjonowany w związku z tzw. aferą samolotową. To praktycznie pierwszy przypadek w kończącej się kadencji Sejmu, że partia rządząca zrezygnowała z obrony swojego marszałka. Elżbieta Witek w ostatnim czasie kierowała Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji. Wcześniej, w latach 2015-2017 była szefem gabinetu politycznego premier Beaty Szydło, a później Mateusza Morawieckiego. W latach 2015-2016 pełniła też funkcję rzecznika rządu. W kręgach rządowych mówiło się, że będąc na stanowisku ministra niezbyt sobie radziła w warunkach przedwyborczych, kiedy kolejne "parady równości" natrafiały na wojowniczo nastawione do nich kontrmanifestacje. Jej awans na drugą pozycję w hierarchii politycznej kraju był sporym zaskoczeniem. Rząd zdecydował się na pilne przygotowanie i przeprowadzenie ustawy dot. korzystania z floty samolotów rządowych. Podzielam pogląd, że nie jest to niezbędne, bo stosowne dokumenty są trzeba je tylko znać i rzetelnie stosować...
• Zbliżający się termin wyborów sprzyja analizom i ocenie różnych obszarów życia społecznego. Ostatnio opinia publiczna poznaje kolejne szczegóły afery samolotowej, ale w jej cieniu ujawniane są informacje o sposobie funkcjonowania urzędów państwa. Niektóre informacje skłaniają do refleksji. Mnie zainteresowały koszty funkcjonowania władz centralnych. Niepokoi szczególnie wyraźny wzrost zatrudnienia i koszt funkcjonowania. Przykładowo zdecydowałem się na zaprezentowanie liczb dot. wydatków w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Analiza kosztów jej działania w ostatnich dziesięciu latach mówi, że są one coraz większe, a wydatki KPRM w ciągu trzech lat wzrosły dwukrotnie! I tak w 2018 r. wydatki Kancelarii Premiera wynosiły 342,5 mln, w 2017 r. 203,6 mln, w 2016 r. 154,5 mln, a w 2015 r. 146,8 mln. To wzrost o 195,7 milionów. Dla porównania, w latach 2011-2015 wzrost wydatków KPRM wyniósł 20,2 mln zł. Zwiększyła się też liczba pracowników zatrudnionych w KPRM. W latach 2011 i 2018 odnotowano ich wzrost o 22 proc. Podobne liczby można zaprezentować w odniesieniu do Sejmu, Senatu czy Kancelarii Prezydenta.
• Po przejściu koniecznych procedur sejmowych przepisy Pakietu Przyjazne Prawo podpisał prezydent Andrzej Duda. Pakiet był wielokrotnie zapowiadany, a jest w nim kilkadziesiąt ułatwień dla biznesu. Jego założeniem jest stworzenie lepszych warunków do rozwoju mikro, małych i średnich firm. Ma pozytywnie oddziaływać na wiele branż (od pocztowej, telekomunikacyjnej, lotniczej, energetycznej, hotelarskiej, aż po usługi płatnicze). Większość przepisów wejdzie w życie 1 stycznia 2020 roku. Komentatorzy zwracają uwagę na kilka nowych rozwiązań np: prawo do błędu przez pierwszy rok działalności i ochrona konsumencka, czyli m.in. prawo do reklamacji dla firm zarejestrowanych w CEIDG a także szereg ułatwień dla rzemieślników. Zmiany w przygotowanych przez rząd przepisach dotyczą też rozwiązań dotyczących zamówień publicznych oraz wydłużenia okresu na składanie oświadczeń przez odbiorców energii elektrycznej.
• Analitycy zajmujący się gospodarką zwracają uwagę na sytuację w obszarze inwestycji prywatnych. Ich zdaniem słabnącą dynamikę inwestycji obserwujemy od początku kadencji sejmowej. Zwracają uwagę, że w ostatnich latach rządów PO inwestycje były w miarę wysokie, przy pokaźnym udziale kredytów bankowych. W analizowanym okresie obserwujemy znaczną zmianę z uwagi na wzrost zapotrzebowania na finansowanie ze strony państwa. Nie jest wykluczone, że na taką sytuację w pewnym stopniu wpłynęła także zmiana struktury własnościowej sektora bankowego (teraz ponad połowa aktywów jest w bankach kontrolowanych przez Skarb Państwa). W polityce rządu obserwuje się niechęć rządu do obecności inwestorów zagranicznych w sektorze bankowym, tłumaczą to tym, że nie zechcą oni finansować długu publicznego. Zdaniem analityków trudno nie zauważyć, że obecna polityka rządu jest wspierana przez sektor bankowy.
• W gronie analityków inwestycyjnych już od pewnego czasu pojawia się niepokój dotyczący inwestycji na polskim rynku. Stosunkowo mało jest inwestycji typu green field. Przedsięwzięcia zagraniczne głównie reinwestują swoje zyski. Potrzeba nam rządowych programów inwestycyjnych, których efektem będzie stwarzanie niezbędnych warunków dla wytwarzania wysoko technologicznych produktów.
• Minęło kilkanaście lat od zmiany systemu w Polsce i warto pokusić się o ocenę zmiany standardu życia Naszych obywateli w stosunku do europejskich standardów. Z najnowszych statystyk Eurostatu wynika, że niemal co trzeci najemca w Polsce mieszka w przeludnionym mieszkaniu. Wg Bartosza Turka, głównego analityka HRE Investments nasz wynik jest ponad trzykrotnie gorszy niż unijna średnia. Jak widać nie jest on dobry, jednak na Starym Kontynencie w 6 krajach sytuacja jest jeszcze gorsza... Z danych Eurostatu wynika, że w 2018 roku w Polsce prawie 65 proc. najemców zajmowało lokale przeludnione (według europejskich standardów). Dla porównania w całej UE poziom przeludnienia wynajmowanych mieszkań jest kilka razy niższy. W 2017 roku problem ten dotyczył 19,4 proc. mieszkań.

Komentarz do wydarzeń gospodarczych

---

PREZYDENT RP PODPISAŁ PAKIET PRZYJAZNE PRAWO...

Prawo do błędu przez pierwszy rok działalności; ochrona konsumencka, czyli m.in. prawo do reklamacji dla firm zarejestrowanych w CEIDG; szereg ułatwień dla rzemieślników - to tylko niektóre przepisy Pakietu Przyjazne Prawo (PPP), które już niedługo wejdą w życie. Prezydent RP Andrzej Duda podpisał nowelizację tzw. ustawy regulacyjnej. W Pakiecie znalazły się też zapisy dotyczące wydłużenia do 13 sierpnia 2019 r. terminu na składanie oświadczeń uprawniających mikro i małych przedsiębiorców do zachowania cen energii z czerwca ubiegłego roku.

– Pakiet Przyjazne Prawo to kilkadziesiąt punktowych ułatwień dla biznesu. Pakiet eliminuje również przypadki niekonsekwencji czy nadmiernej restrykcyjności naszego prawa. Jego celem jest stworzenie lepszych warunków do rozwoju mikro, małych i średnich firm. PPP jest komplementarny wobec 100 zmian dla firm, Konstytucji Biznesu, Pakietu MŚP oraz innych ułatwień dla przedsiębiorców, które wprowadzaliśmy stopniowo od początku tej kadencji. Wspólnym celem tych przedsięwzięć jest ułatwianie, szczególnie mniejszym firmom, prowadzenia biznesu. Chcemy, aby polskie przedsiębiorstwa rozwijały się i mogły coraz śmielej konkurować również na arenie międzynarodowej – mówi minister przedsiębiorczości i technologii Jadwiga Emilewicz.

A wiceminister Marek Niedużak wskazuje:

– Sukcesywnie zmieniamy polskie prawo tak, aby nasze firmy miały coraz lepsze warunki do rozwoju. Pakiet Przyjazne Prawo eliminuje z naszego systemu prawnego przepisy przestarzałe, uciążliwe, nieodpowiadające współczesnym realiom społecznym i gospodarczym. Zidentyfikowały je poszczególne resorty, w wyniku przeglądu obowiązującego prawa. To kolejna z szeregu naszych inicjatyw, które likwidują obciążenia biurokratyczne. Biurokracja jest kosztowna i zabiera czas, a dodatkowo ogranicza wydajność i innowacyjność biznesu.

Pakiet Przyjazne Prawo (ustawa z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych) będzie oddziaływał na wiele różnych branż: od pocztowej, telekomunikacyjnej, lotniczej, energetycznej, hotelarskiej, aż po usługi płatnicze.

Kluczowe rozwiązania PPP

Pakiet Przyjazne Prawo to reakcja na ciągle jeszcze obowiązujące w naszym prawie nieuzasadnione ograniczenia czy brak elastyczności. Przykładowo wydłużenie terminu rozliczenia VAT w imporcie to odpowiedź na obecnie przyjętą praktykę, w której tylko część importerów może korzystać z ogólnych zasad rozliczenia VAT. A propozycja wprowadzenia prawa do błędu zrodziła się z poczucia, że obecne przepisy, zakładające karanie początkującego przedsiębiorcy za drobne przewinienia, które wynikają z niewiedzy, są zbyt restrykcyjne.

Wydłużenie terminu rozliczenia VAT w imporcie

Rozwiązanie to ma wzmocnić pozycję polskich portów w konkurencji z zagranicznymi. Dziś obowiązuje restrykcyjny termin płatności podatku VAT od importu (10 dni od odprawy celnej albo od dnia wydania decyzji celnej). W PPP proponujemy rozliczenia na zasadach ogólnych (co do zasady do 25. dnia następnego miesiąca, wraz z deklaracją VAT-7).Teraz takie preferencyjne rozliczenie przysługuje podmiotom spełniającym warunki procedury uproszczonej i tzw. upoważnionym przedsiębiorcom AEO, czyli ok. 4 tys. importerów, głównie dużym firmom. Na naszej zmianie może skorzystać nawet 47 tys. importerów. Poprawi ona ich płynność finansową, zmniejszy ich koszty transportowe, a w rezultacie zwiększy wolumen i wartość importu odprawianego przez polskie porty.

Odroczoną płatność VAT oferują m.in. Niemcy, Holandia i Litwa.

Prawo do popełnienia błędu

Dzięki temu rozwiązaniu przedsiębiorca – osoba fizyczna – gdy popełni błąd (za który grozi mandat karny lub kara pieniężna) – nie dostanie kary, a jedynie pouczenie, oraz będzie musiał usunąć naruszenie. Prawo do błędu obejmie wyłącznie przedsiębiorców zarejestrowanych w CEIDG. Będzie obowiązywać przez rok od dnia podjęcia działalności gospodarczej po raz pierwszy. Albo ponownie, po upływie co najmniej 36 miesięcy od dnia ostatniego zawieszenia lub zakończenia działalności. Przewidujemy ograniczenia: popełnianie naruszeń po raz kolejny czy przypadki rażącego lub nieusuwalnego naruszenia prawa (ciężar wykazywany przez odpowiedni organ).

Jest to nowa instytucja w polskim systemie prawnym. Opiera się na przekonaniu, że większość naruszeń, które popełniają początkujący przedsiębiorcy, nie wynika ze złej woli, lecz ma raczej charakter nieintencjonalnych omyłek. Szacujemy, że propozycja może dotyczyć ok. 300 tys. przedsiębiorców. Podobne rozwiązania funkcjonują we Francji i na Litwie.

Wydłużenie okresu na składanie oświadczeń przez odbiorców energii elektrycznej

Nowe przepisy ustalają termin składania oświadczeń dot. energii elektrycznej na 13 sierpnia 2019 r. Dotyczy to odbiorców końcowych, z wyjątkiem gospodarstw domowych (czyli z tzw. grupy G), niebędących średnimi i dużymi przedsiębiorcami. Odbiorcy ci będą mogli zostać beneficjentami zamrożenia cen energii elektrycznej również w II połowie 2019 r. pod warunkiem złożenia oświadczenia przedsiębiorstwu energetycznemu.

Ochrona konsumencka dla firm z CEIDG

Będzie ona przysługiwać firmom z CEIDG w relacjach z innymi przedsiębiorcami. Obejmie jednak tylko umowy, które nie mają dla przedsiębiorcy charakteru zawodowego. Przykładowo, mechanik samochodowy, któremu popsuła się drukarka, będzie miał takie samo prawo do reklamacji jak konsument, nawet jeśli wykorzystuje drukarkę w warsztacie (i rozliczył jej zakup jako koszt prowadzonej działalności).

Przedsiębiorcom będzie przysługiwać ochrona przewidziana dla konsumentów, jeśli chodzi o stosowanie niedozwolonych postanowień umownych (klauzule abuzywne), rękojmi za wady oraz w zakresie prawa odstąpienia od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa.

Regulacja obejmie ok. 2,7 mln przedsiębiorców zarejestrowanych w CEIDG. Podobne rozwiązania stosują np. Francja, Niemcy, Dania, Słowacja, Grecja czy Włochy.

Rozszerzenie definicji rzemieślnika

Projekt umożliwia przedsiębiorcom-rzemieślnikom wybór innej niż wpis w CEIDG, formy prawnej prowadzenia działalności gospodarczej. Wykonywanie rzemiosła będzie więc możliwe przez spółkę jawną, komandytową, komandytowo-akcyjną, czy jednoosobową spółkę kapitałową. Warunkiem jest to, aby wspólnikami były osoby posiadające kwalifikacje zawodowe w rzemiośle, lub członkowie rodziny, tj. małżonek lub krewni w linii prostej (wstępni lub zstępni).

Firmy rzemieślnicze to głównie firmy rodzinne. Dzięki udziałowi w spółkach członków najbliższej rodziny możliwy będzie transfer wiedzy, doświadczenia w zarządzaniu oraz wspólnego wypracowania strategii dalszego rozwoju firmy, z zachowaniem wartości danego biznesu i rodziny.

Jest to oferta dla ponad 211 tys. rzemieślników z dyplomem mistrza lub świadectwem czeladnika. Podobne rozwiązania funkcjonują w Belgii i Austrii.

Ponadto w CEIDG publikowane będą informacje na temat kwalifikacji zawodowych w rzemiośle, np. informacje o tytule mistrza cukiernictwa. Umożliwi to prezentację przez przedsiębiorców kompetencji, które zostały potwierdzone przez izby rzemieślnicze.

Inne wybrane rozwiązania

Ułatwienia dla pracowników gastronomii – będą mogli przebadać się na własny wniosek. Ponadto, jeśli mają aktualne orzeczenie lekarskie, przy zmianie pracodawcy, nie będą podlegać ponownym badaniom sanitarno-epidemiologicznym (w okresie ważności orzeczenia).

Wyłączenie z egzekucji kwot niezbędnych przedsiębiorcy i jego rodzinie do utrzymania przez dwa tygodnie. Trudna sytuacja finansowa przedsiębiorców, która kończy się wobec nich egzekucją majątkową, nie zawsze jest przez nich zawiniona. Często jest ona wynikiem utraty płynności spowodowanej przez nierzetelność ich kontrahentów, którzy nie wykonują zobowiązań w ustalonych terminach.

Kolejne ułatwienia w sukcesji przedsiębiorstw

Wprowadzenie zasad przejęcia koncesji, zezwoleń, licencji oraz pozwoleń w przypadku zmiany właściciela przedsiębiorstwa osoby wpisanej do CEIDG. To rozwiązałoby dotychczasowy problem braku możliwości korzystania z decyzji administracyjnych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa, w sytuacji gdy przedsiębiorca sprzedaje firmę albo przekazuje ją nieodpłatnie swojemu następcy. Do przejęcia decyzji wystarczające będzie złożenie wniosku w terminie 3 miesięcy od nabycia przedsiębiorstwa, przedstawienie dowodów potwierdzających spełnianie przez nabywcę wymagań do wydania decyzji, złożenie oświadczenia o akceptacji przez nabywcę obowiązków wynikających z decyzji, a – jeżeli przedsiębiorstwo jest własnością kilku osób – uzyskanie także zgody pozostałych właścicieli na przejęcie decyzji przez nabywcę.

W firmach, które należą do przedsiębiorcy i jego małżonka, umożliwienie powołania po śmierci jednego z nich na tymczasowego przedstawiciela. Jego zadaniem będzie zarządzanie spadkiem po małżonku przedsiębiorcy w części dotyczącej udziału w przedsiębiorstwie do czasu załatwienia formalności spadkowych u notariusza albo w sądzie. Tymczasowy przedstawiciel zadba o majątek spadkobierców, ale także będzie wspierał bieżącą realizację planów przedsiębiorcy w prowadzeniu działalności gospodarczej, np. reprezentując spadkobierców przy podpisaniu umowy sprzedaży rzeczy w ramach działalności przedsiębiorstwa.

Dopuszczenie przekazania, w formie zapisu windykacyjnego, praw i obowiązków wspólnika spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej i komandytowo-akcyjnej (udziału wspólnika). Rozszerzenie kompetencji osoby planującej sukcesję w spółce może przyczynić się do przyspieszenia zakończenia procesu zmiany wspólnika i podjęcia przez nią aktywnej działalności.

Projekt przewiduje także ograniczenie obowiązków administracyjnych, w tym m.in. ograniczenie obowiązków sprawozdawczych poprzez:

Zmniejszenie częstotliwości realizacji niektórych obowiązków (np. kwartalne przekazywanie informacji do Ministra Energii o poniesionych kosztach tworzenia i utrzymywania zapasów obowiązkowych ropy naftowej lub paliw; kwartalne sprawozdania OSD elektroenergetycznego i OSD gazowego dla Dyrektora Generalnego KOWR; kwartalne informacje statystyczne o łącznej wartości i liczbie transakcji płatniczych przekazywane przez biura usług płatniczych do KNF).

Cyfryzację niektórych obowiązków sprawozdawczych oraz ograniczenie liczby organów, do których składane są dokumenty (np. obowiązku składania sprawozdania w zakresie rodzajów oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych i ich przeznaczeniu, informacji o rodzajach i lokalizacji infrastruktury paliw ciekłych wykorzystywanej do prowadzonej działalności).

Zniesienie obowiązku załączenia dokumentów, które są dostępne danej instytucji lub zawierają informacje, które może ona ustalić (np. zniesienie obowiązku dołączania odpisów z KRS, zniesienie wymogu załączania oryginału zaświadczenia o uzyskaniu pozytywnego wyniku egzaminu do wniosku o przyznanie licencji doradcy restrukturyzacyjnego, gdy akta egzaminacyjne osób, które przystąpiły do egzaminu, przechowywane są w siedzibie Ministerstwa Sprawiedliwości).

Zmniejszenie liczby egzemplarzy dokumentów dołączanych do wniosków (w przypadku wniosku o wydanie lub zmianę pozwolenia zintegrowanego, zgłoszenia wierzytelności przez wierzycieli stoczni, wniosku kwalifikacyjnego, dokumentacji geologicznej dot. obszarów morskich RP).

Nowe przepisy wejdą w życie 1 stycznia 2020 r., z wyjątkiem niektórych artykułów, które zaczną obowiązywać w innych terminach.