Gospodarstwa domowe w 2015 roku

Przeczytaj także: Gospodarstwa domowe w 2016 roku

W gospodarstwach ogółem 20% osób znajdujących się w najlepszej sytuacji dochodowej (V grupa kwintylowa), skumulowanych było 40,7% dochodów całej badanej zbiorowości gospodarstw domowych, podczas gdy 20% osób pozostających w sytuacji najgorszej – 6,6%. W 2014 r. było to odpowiednio prawie 41,0% i 6,4%.
Udział wydatków w dochodzie rozporządzalnym w piątej grupie kwintylowej wyniósł 69,1%, a w najniższej 124,0%, co oznacza, że gospodarstwa najbiedniejsze były zmuszone korzystać ze swoich oszczędności bądź pożyczek lub kredytów (w 2014r. odpowiednio 71,0% i 127,7%).

Zróżnicowanie udziału wydatków w dochodzie pomiędzy grupami najbogatszych gospodarstw domowych (V grupa kwintylowa) a najuboższych gospodarstw (I grupa kwintylowa), w odniesieniu do roku poprzedniego zmniejszyło się o 1,8 p. proc.
Sytuacja dochodowa gospodarstw domowych jest czynnikiem wyraźnie różnicującym poziom i strukturę wydatków. Wyraża się to m.in. większym obciążeniem budżetów rodzin najuboższych wydatkami na żywność i napoje bezalkoholowe oraz na stałe opłaty mieszkaniowe (opłaty na rzecz właścicieli, za zaopatrywanie w wodę oraz inne usługi związane z zamieszkiwaniem i nośniki energii).

W budżetach 20% osób o najniższych dochodach (I grupa kwintylowa) ww. przeciętne miesięczne wydatki na 1 osobę na zaspokojenie podstawowych potrzeb stanowiły łącznie 53,6% wydatków ogółem tj. o 0,8 p. proc. mniej niż w 2014 r., zaś u 20% osób o najwyższych dochodach (V grupa kwintylowa) – jedynie 36,3% wydatków ogółem tj. o 0,2 p. proc. mniej niż w roku 2014. Szczególnego podkreślenia wymaga fakt, że kwota przeciętnych miesięcznych wydatków na 1 osobę na żywność i napoje bezalkoholowe w grupie najbogatszych była prawie dwukrotnie wyższa niż w grupie najuboższych, a w przypadku wydatków na użytkowanie mieszkania i nośniki energii – trzykrotnie wyższa. Tendencja ta nie zmieniła się w porównaniu do 2014 r.

Zdecydowanie większa różnica wystąpiła w wysokości wydatków na towary i usługi nieżywnościowe (np. wydatki na edukację były nieco ponad 6 razy wyższe w grupie najzamożniejszych niż najuboższych, wydatki na restauracje i hotele, wydatki na rekreację i kulturę – prawie sześć razy wyższe, wydatki na transport i zdrowie oraz pozostałe wydatki – około pięć razy wyższe).
Czynnikiem istotnie różnicującym poziom, dynamikę i strukturę dochodów oraz wydatków gospodarstw domowych jest miejsce zamieszkania.
Przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na osobę w gospodarstwach domowych zamieszkujących miasta był wyższy o 41,6% niż na wsi i o 13% w stosunku do średniej ogólnopolskiej. Z kolei dochód rozporządzalny na wsi był niższy o 20,2% od średniej ogólnopolskiej. Różnice te wynikały nie tylko z wysokości dochodów uzyskiwanych przez gospodarstwa domowe, ale były również związane z większą liczbą osób wchodzących w skład gospodarstw domowych zamieszkujących wieś. Podobną tendencję odnotowano w przypadku wydatków gospodarstw domowych. Wydatki na osobę w gospodarstwach domowych zamieszkujących miasta były o 38,8% wyższe niż na wsi, a w stosunku do średniej ogólnopolskiej w miastach były wyższe o 12,2%, a na wsi niższe o 19,1%. Wyżej wymienione udziały zarówno dochodów jak i wydatków ukształtowały się na poziomie zbliżonym do poziomu z 2014 r.

W miastach liczących co najmniej 500 tys. mieszkańców przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na osobę był aż o 53,1% wyższy niż przeciętnie w kraju (wzrost o 0,5 p. proc. w porównaniu do 2014 r.), natomiast wydatki były wyższe od przeciętnych krajowych o 48,8% (0,9 p. proc. mniej niż przed rokiem).
Udział wydatków w dochodzie rozporządzalnym wahał się od 76,5% w gospodarstwach domowych zamieszkujących miasta o liczbie mieszkańców co najmniej 500 tys. do 79,8% w gospodarstwach domowych zamieszkujących wieś. W porównaniu do 2014 roku odnotowano spadek udziału wydatków w dochodzie zarówno w miastach ogółem, w miastach o liczbie mieszkańców co najmniej 500 tys. jak i na wsi - o ok. 2 p. proc.