E-voting, czyli wybory przez Internet

Przeczytaj także: Wybory samorządowe: zasady głosowania

Elektroniczne ustalanie wyników wyborów wymaga też zmian prawnych w ordynacji. Wdrażanie e-votingu jest łatwiejsze w państwach takich jak Wielka Brytania i Szwajcaria, które mają tzw. "miękkie" przepisy regulujące prawo wyborcze. W krajach, gdzie prawo związane z poufnością i ochroną danych wyborców jest bardziej surowe, trudniejsza jest implementacja głosowania poprzez internet. Rozwój i wprowadzanie systemów e-votingowych wymaga też dużych nakładów finansowych.

Wybory są koniecznym elementem demokracji i powinny spełniać różne warunki takie jak powszechność, równość, bezpośredniość czy proporcjonalność. Natomiast e-voting nie zawsze zapewnia ochronę wszystkich prawnych i konstytucyjnych gwarancji dla obywateli głosujących w ten sposób.

Należy przede wszystkim zadbać o stworzenie systemu, będącego w stanie w sposób pewny potwierdzić tożsamość głosującego. Teoretycznie mogłoby tę kwestię rozwiązać wprowadzenie powszechnego korzystania z podpisu elektronicznego. Pamiętać należy też, że przy wprowadzaniu elektronicznych kanałów głosowania nie można dopuścić do ograniczenia czynnego prawa wyborczego obywateli nie mających dostępu do internetu.

Na tym jednak nie koniec, kolejne problemy to konieczność zapewnienia tajności głosowania i anonimowości wyborcom - szczególnie w przypadkach korzystania z komputerów objętych systemem monitoringu użytkowników np. w biurze, na uczelni, w kawiarence internetowej.

Autorzy raportu dotyczącego wyborów prezydenckich w USA w 2000 r., w którym znalazły się wyniki badań przeprowadzonych przez naukowców z czołowych amerykańskich uczelni, wypowiedzieli się przeciw głosowaniu przez Internet, gdyż zwiększałoby to - ich zdaniem - prawdopodobieństwo oszustw i nadużyć.

Niemniej jednak ta opinia naukowców nie zahamowała prac na rozwojem e-votingu. USA prowadzone są intensywne prace nad rozwiązaniem problemów wynikających z wdrażaniem systemów elektronicznego głosowania. Np. system zaprojektowany w 2003 r. przez Davida Chauma zdaje się gwarantować idealnie warunki anonimowości wyborców.

Plusy e-wyborów

E-wybory to jednak nie tylko problemy, system ten ma też sporo zalet, niejednokrotnie jest w stanie zagwarantować to, czego nie daje tradycyjny tryb głosowania. Za zastąpieniem tradycyjnych wyborów ich elektroniczną wersją przemawiają więc m.in. bardzo wysokie koszty funkcjonowania komisji wyborczych, czy konieczność osobistego udania się do wyznaczonego miejsca głosowania. A to może przełożyć się na zwiększenie - niepokojąco niskiej w wielu krajach - frekwencji wyborczej.

Elektroniczne wybory rozwiązują też szereg problemów, które w zasadzie nigdy nie zostały rozwiązane dla wyborów przeprowadzanych drogą tradycyjną np. możliwość dorzucania głosów do urn.

E-wybory w Polsce

Przed wyborami prezydenckimi w Polsce w 2000 r. F. Rymarz, przewodniczący Państwowej Komisji Wyborczej, stwierdził, że Polacy będą mogli brać udział w wyborach za pośrednictwem internetu już za dziesięć lat. Rok później pojawiły się opinie, że jeśli będziemy uczestniczyć w wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2004 r., to najprawdopodobniej będą to pierwsze w naszym kraju wybory elektroniczne.

Do tej pory jednak w zasadzie jedyną technologiczną innowacją, stosowaną w Polsce podczas powszechnych głosowań jest elektroniczne przesyłanie wyników z komisji wyborczych. Wyniki te i tak muszą być następnie potwierdzone przez członków komisji.

Również aktualnie obowiązujące w naszym kraju przepisy prawa stanowią, że system informatyczny jest jedynie narzędziem wspierającym pracę Państwowej Komisji Wyborczej. Formalnie liczą się więc jedynie karty do głosowania i protokoły. Przeprowadzenie prawomocnych wyborów elektronicznych wymagałoby więc zmian w ordynacji wyborczej.

Problemy wynikłe ze stosowanym podczas wyborów samorządowych z 2002 r. oprogramowaniem, duże nakłady finansowe na wdrożenie e-votingu i wreszcie społeczna nieufność do nowoczesnych mediów to przesłanki, które prowadzą do wniosku, że wprowadzenie e-wyborów w Polsce nie jest możliwe w najbliższej przyszłości.