Firmy rodzinne przebadane przez GUS

Przeczytaj także: Polskie firmy rodzinne 2016

Wiedza o przedsiębiorstwach rodzinnych w Polsce jest ograniczona. Zdarza się, że sami przedsiębiorcy nie identyfikują się jako prowadzący firmy rodzinne. Dzieje się tak m.in. ze względu na brak powszechnie obowiązującej definicji przedsiębiorstwa rodzinnego. Z tego względu nie wiemy dokładnie, ile przedsiębiorstw należy do tej kategorii. Szacunki wskazują, że stanowią one od kilkunastu procent (w odniesieniu do dużych) do ponad 50% w odniesieniu do wszystkich mikroprzedsiębiorstw.

Ogólnopolskie badania obejmujące zagadnienie firm rodzinnych przeprowadził Główny Urząd Statystyczny wśród małych i średnich przedsiębiorstw. Były to eksperymentalne badania ankietowe przeprowadzone przez GUS na terenie całej Polski w okresie XII 2017 r. – I 2018 r. w ramach projektu pt. „Uwarunkowania rozwoju przedsiębiorczości w sektorze MŚP” współfinansowanego ze środków Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020.

Po raz pierwszy w Polsce na tak dużą skalę przeprowadzono badania pozwalające uzyskać informacje o firmach rodzinnych na podstawie ich samooceny. Dzięki temu zidentyfikowano ich liczebność, strukturę oraz czynniki wpływające na rozwój. Wyniki zostały opublikowane w raporcie pt. „Uwarunkowania rozwoju przedsiębiorczości w sektorze MŚP” wydanym w 2018 r.

- W przeprowadzonym badaniu spośród 44,9% respondentów około 14,7 tys., tj. 33,9 % uznało swoje przedsiębiorstwa za firmę rodzinną. W odniesieniu do badanych podmiotów, w których liczba pracujących kształtowała się w przedziale 10-49 osób, przedsiębiorstwa rodzinne stanowiły 35,4%, a w przypadku większych podmiotów, o liczbie pracujących w przedziale 50-249 osób –27,4%. Oznacza to, że liczba firm rodzinnych wśród podmiotów małych i średnich jest od lat niezmienna. Badania potwierdzają również zasadę malejących udziałów firm rodzinnych wraz ze wzrostem wielkości przedsiębiorstwa. Najwyższy odsetek firm rodzinnych jest wśród przedsiębiorstw mikro a najniższy wśród dużych – mówi dr hab. Krzysztof Safin, prof. WSB, twórca Kongresu Firm Rodzinnych, który był konsultantem naukowym badań GUS.

Na podstawie badań pokazano, że udział przedsiębiorstw rodzinnych w poszczególnych województwach w Polsce jest zróżnicowany. Najwyższy odsetek zidentyfikowano w województwach wielkopolskim, łódzkim i podlaskim. Odsetek przedsiębiorstw rodzinnych w powiatach miejskich, które są stolicami województw jest niższy od średniej wojewódzkiej. Na tej podstawie można wnioskować, że duże ośrodki miejskie nie są przyjazną przestrzenią do rozwoju małych i średnich firm rodzinnych.

- Panuje powszechna opinia, że przedsiębiorstwa rodzinne działają raczej w małej skali i na rynku lokalnym. Tymczasem badanie GUS pokazało, że sami zainteresowani myślą o sobie inaczej a analiza rynku działania przedsiębiorstw nie potwierdza lokalnego charakteru małych biznesów rodzinnych. Spośród badanych przedsiębiorstw rodzinnych 30,2% określiło swój rynek jako lokalny, 17,3 % jako regionalny, 34,8% jako krajowy a 17,7% jako międzynarodowy (przy czym dla 97% oznacza on rynek UE). Oznacza to, że rynek najbliższy geograficznie to rynek główny dla mniej niż połowy przedsiębiorstw rodzinnych (47,5%) – mówi dr hab. Krzysztof Safin, prof. WSB, twórca Kongresu Firm Rodzinnych.

Spośród firm objętych badaniem podstawową formą prawną były spółki prawa handlowego, które stanowiły 45,7% firm rodzinnych. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą stanowiły 43,7% firm rodzinnych a spółki cywilne 10,4% ogólnej liczby badanych firm rodzinnych.

Największy odsetek stanowiły przedsiębiorstwa rodzinne prowadzące działalność w zakresie przetwórstwa przemysłowego – 35,2%. Następnie w zakresie handlu hurtowego i detalicznego oraz naprawy pojazdów samochodowych – 30,4% a także budownictwa – 11,7% firm rodzinnych.

TABELA: Odsetek firm rodzinnych w województwach (średnia) oraz w powiatach miejskich - stolicach województw

Jednostka	Odsetek firm rodzinnych
DOLNOŚLĄSKIE	30,2
Powiat m. Wrocław	22,5
KUJAWSKO-POMORSKIE	35,2
Powiat m. Bydgoszcz	28,2
Powiat m. Toruń	31,6
LUBELSKIE	36,1
Powiat m. Lublin	31,9
LUBUSKIE	31,3
Powiat m. Gorzów Wielkopolski	29,6
Powiat m. Zielona Góra	27,9
ŁÓDZKIE	39,0
Powiat m. Łódź	32,3
MAŁOPOLSKIE	34,3
Powiat m. Kraków	23,8
MAZOWIECKIE	29,2
Powiat m. st. Warszawa	18,8
OPOLSKIE	37,1
Powiat m. Opole	31,4
PODKARPACKIE	36,2
Powiat m. Rzeszów	29,9
PODLASKIE	38,9
Powiat m. Białystok	33,2
POMORSKIE	32,6
Powiat m. Gdańsk	23,9
ŚLĄSKIE	33,3
Powiat m. Katowice	23,3
ŚWIĘTOKRZYSKIE	36,0
Powiat m. Kielce	28,3
WARMIŃSKO-MAZURSKIE	33,1
Powiat m. Olsztyn	26,6
WIELKOPOLSKIE	37,6
Powiat m. Poznań	26,0
ZACHODNIOPOMORSKIE	30,5
Powiat m. Szczecin	24,9

Źródło: na podstawie wyników badań GUS

Tematyka firm rodzinnych, zarządzania przedsiębiorstwami i sukcesji pokoleniowej będzie pogłębiana podczas Kongresu Firm Rodzinnych „Własność zobowiązuje”, który odbędzie się 3-4 marca we Wrocławiu. Do uczestnictwa zaproszeni są właścicieli firm, członkowie rodzin, kluczowi pracownicy oraz wszyscy zainteresowani. Wstęp jest bezpłatny, program i formularz rejestracji znajdują się na stronie: .