Przestępstwa gospodarcze - raport 2009

Przeczytaj także: Walka z korupcją: pomoże analiza danych

Przestępstwa gospodarcze w skali globalnej najczęściej spotykane są w dużych firmach – 46% organizacji zatrudniających ponad 1000 osób odnotowało takie przypadki. Wśród organizacji ankietowanych globalnie, które odnotowały przestępstwa gospodarcze, prawie jedna trzecia stwierdziła, że w ciągu ostatnich 12 miesięcy padła ofiarą ponad 10 tego typu zdarzeń. W Polsce odsetek ten wyniósł aż 42%.

Branże, w których w ciągu ostatnich 12 miesięcy najczęściej dochodziło do przestępstw gospodarczych to w ujęciu globalnym: komunikacja (46%), turystyka i wypoczynek (42%), usługi finansowe (44%) oraz ubezpieczenia (45%). W powyższych branżach, sprawcami najczęściej były osoby z zewnątrz – zwykle klienci.

„Żadna firma ani branża nie jest odporna na przestępczość gospodarczą – różnią się między sobą tylko rodzajem ryzyka i przygotowaniem do identyfikowania zagrożeń. Szczególnie, że globalne spowolnienie gospodarcze doprowadziło do wzrostu napięcia i zwiększyło znaczenie czynników motywacyjnych sprzyjających popełnianiu przestępstw gospodarczych” – powiedział Paweł Wajszczyk, menedżer w zespole ds. śledztw i ekspertyz gospodarczych PricewaterhouseCoopers. „W obecnych, trudnych czasach, pokusa sztucznego poprawiania wyników lub uczestnictwa w innych formach oszustw związanych ze sprawozdaniami finansowymi może przeważyć nad wartościami etycznymi. Podczas recesji znacznie trudniej osiągnąć przyjęte cele finansowe, toteż niektórzy mogą czuć silną presję, a ich osobista pozycja finansowa może być zagrożona cięciami płac lub zwolnieniami”.

Badanie pokazuje, iż regiony, w których odnotowano wysoki poziom przestępczości gospodarczej to: Rosja (71% ankietowanych), RPA (62%), Kenia (57%), Kanada (56%) i Meksyk (51%). Niski poziom przestępczości odnotowano w Japonii (10%), Hong Kongu/Chinach (13%), oraz w Holandii i Turcji (po 15%).

W ujęciu globalnym większość (53%) sprawców dopuszcza się przestępstwa w organizacji, w której pracuje, zaś 44% osób działało z zewnątrz. Wśród respondentów odnotowujących oszustwa popełnione przez osoby z zewnątrz, 45% padło ofiarą działań klientów, zaś 20%– agentów lub pośredników.

Z ankiety wynika także, że profil wewnętrznego oszusta się zmienia. Na świecie znacząco wzrosła liczba przestępstw gospodarczych popełnianych przez menedżerów średniego szczebla – w 2009 roku stanowi bowiem 42% wszystkich przestępstw wewnętrznych (w porównaniu z 26% w 2007 r.). Z drugiej strony liczba przestępstw popełnianych przez menedżerów wyższego szczebla spadła w tym samym okresie z 26% do 14%.

Z raportu wynika, że nieformalne, poufne informacje zarówno pochodzenia wewnętrznego jak i zewnętrznego, umożliwiły wykrycie 27% odnotowanych przestępstw na świecie. Kolejnymi narzędziami pomocnymi w wykrywaniu przestępczości były: audyt wewnętrzny (17%) oraz systemy zarządzania ryzykiem (14%). Pozostałe 13% przestępstw odkryto przez przypadek. Zaledwie 7% przestępstw zidentyfikowano za pośrednictwem oficjalnych informatorów. Po odkryciu przestępstwa wewnętrznego zwolniono 85% oszustów. O powództwo cywilne lub karne wystąpiono w stosunku do 48% sprawców wewnętrznych i 59% zewnętrznych.

„W badaniu odkryto zależność pomiędzy liczbą odnotowanych oszustw a częstotliwością przeprowadzonych ocen ryzyka związanego z przestępczością gospodarczą. Organizacje, które częściej prowadzą tego typu oceny, odnotowują większą liczbę przestępstw. Innymi słowy, jeśli szuka się przestępstw, to się je znajduje. A jednak, mimo że prawie połowa ofiar przestępstw stwierdziła, że rozmiary i koszty przestępczości gospodarczej rosną, prawie dwie trzecie nie zmieniło działań podejmowanych w celu ich wykrycia” – zauważa Marcin Kossowski.

Informacje o badaniu
Piątą edycję badania Global Economic Crime Survey PwC przeprowadzono między lipcem a listopadem 2009 r. Na kwestionariusz internetowy odpowiedziało 3037 ankietowanych z 54 krajów. Uczestników poproszono o udzielenie odpowiedzi na pytania dotyczące własnej firmy i kraju, w którym działają.