Ceny energii, brak pracowników, biurokracja - z czym mierzą się polskie firmy?

Przeczytaj także: Przedsiębiorczość kobiet: co napędza, a co hamuje własny biznes?

Wyniki badania - EY Barometr Przedsiębiorczości 2025 - wskazują, że jednym z największych wyzwań dla rodzimych przedsiębiorców jest niestabilność geopolityczna. Aż 68% z nich spodziewało się, że wpłynie ona negatywnie na bezpieczeństwo finansowe ich firm. W pozostałych ankietowanych krajach Europy Środkowej, Wschodniej i Południowo-Wschodniej (Bułgarii, Chorwacji, na Cyprze, w Czechach, Estonii, Grecji, na Węgrzech, Łotwie, Litwie, Malcie, Rumunii, Serbii, Słowacji, Słowenii i Turcji) podobnie odpowiedziało 74% badanych. Mimo że polskie firmy bały się mniej, to cały region zdawał sobie sprawę z trudnej sytuacji geopolitycznej, wywołanej m.in. agresją Rosji na Ukrainę.

Geopolityka to nie jedyne wyzwanie. Koszty operacyjne, pracy oraz presja inflacyjna także będą miały znaczący wpływ na działalność biznesową. Polscy respondenci byli jednak bardziej optymistyczni od reszty regionu i to nie tylko w kwestii wpływu kosztów operacyjnych. Największa różnica, bo aż 26 p.p., dotyczyła wydatków konsumentów – 34% polskich firm uważała, że konsumenci ograniczą swoje zakupy, więc przygotowują się na potencjalne spadki popytu i podkreślają potrzebę zmian, aby utrzymać wysokość przychodów mimo niepewności gospodarczej. Jednocześnie prawie 30% zwracało uwagę na problemy z dostępem do kredytów.

Wśród czynników wpływających negatywnie na sytuację finansową wskazywano wysoki koszt finansowania oraz utrudniony dostęp do kredytów. W najbliższych kwartałach spodziewamy się spadku stóp procentowych NBP, co wraz z dalszym wzrostem konkurencji w segmencie bankowości korporacyjnej będzie prowadziło do stopniowego spadku kosztów kredytu bankowego, a przedsiębiorcy nie powinni mieć problemów z finansowaniem przez instytucje finansowe dobrych projektów – uważa Paweł Preuss, Partner EY, Lider Sektora Finansowego.

Największym kosztem, z którym muszą się mierzyć firmy to ceny energii oraz mediów. Wskazało je 69% respondentów. Rosnące ceny energii podkreślano w całym badanym regionie Europy, ale polscy przedsiębiorcy bali się ich nieco bardziej – różnica wyniosła 6 pkt. procentowych.

W ostatnich latach koszty energii znacząco wpłynęły na wzrost kosztów operacyjnych przedsiębiorstw, co wymusiło na nich konieczność adaptacji do zmieniającego się rynku. Wiele firm inwestuje w odnawialne źródła energii, co nie tylko przyczynia się do zrównoważonego rozwoju, ale także pozwala na stabilizację kosztów w dłuższej perspektywie, a jednocześnie zwiększa ich konkurencyjność na rynku. Dodatkowo coraz więcej przedsiębiorstw decyduje się na podpisywanie długoterminowych umów na zakup zielonej energii, znanych jako cPPA (Corporate Power Purchase Agreements). Tego rodzaju umowy wspierają rozwój lokalnych projektów energetycznych, a więc innych przedsiębiorców – mówi Jarosław Wajer, Partner EY, Lider Zespołu Energetycznego EY w Polsce.

Znalezienie wykwalifikowanych pracowników stanowi coraz większe wyzwanie

W pozostałych krajach regionu koszty pracy znalazły się na pierwszym miejscu na liście wyzwań. Odpowiedzi polskich przedsiębiorców wskazywały, że lepiej sobie radzą z presją związaną z wynagrodzeniami pracowników. Suma wskazań „wysoki” i „średni wpływ” kosztów pracy była w Polsce o 5 pkt. proc. niższa niż w regionie.

Z tym obszarem wiążą się jednak kolejne trudności. Polska stoi w obliczu poważnych wyzwań związanych z przyciąganiem wykwalifikowanych talentów. Ponad połowa (53%) przedsiębiorców nie może znaleźć pracowników z wymaganymi umiejętnościami, a 41% z odpowiednim doświadczeniem. Najbardziej poszukiwane są oczywiście kompetencje cyfrowe, w tym związane z AI. Odpowiedź może stanowić intensyfikacja programów szkoleń wśród pracowników.

Sztuczna inteligencja to dla biznesu rewolucja w obszarze technologicznym i ludzkim. Firmy muszą włożyć bardzo dużo wysiłku, aby ich pracownicy zaakceptowali nowe rozwiązania i z własnej woli chcieli się ich uczyć oraz wykorzystywać w codziennej pracy – mówi Katarzyna Ellis, Partnerka, Liderka zespołu People Consulting, EY Polska.

Przedsiębiorcy o warunkach biznesowych w Polsce: korzystne, neutralne czy trudne?

Mimo trudności 36% przedsiębiorców uważa, że w Polsce warunki działalności gospodarczej są korzystne (w regionie to zdanie podzielało tylko 24%), a 30% określiło je jako neutralne. Podobną rozbieżność odnotowano wśród tych, którzy twierdzili, że w ich krajach nie da się prowadzić biznesu (Polska – 32%, region – 50%).

Wśród największych barier ponad połowa (53%) wymieniła biurokrację i regulacje. Obciążenia te były jeszcze większe w regionie, bo wskazało je 62% respondentów. Tylko ⅕ przedsiębiorców stwierdziła, że przepisy i praktyki biznesowe wspierały oraz zachęcały do innowacji. Dla 27% stanowiły wyzwanie, a dla 26% były na tyle złożone, że wymagały dodatkowych zasobów. Zdaniem 16% okazały się na tyle restrykcyjne, że utrudniały rozwój biznesu.

Wyniki badania pokazują, że polscy przedsiębiorcy postrzegają swoje otoczenie biznesowe jako bardziej sprzyjające innowacjom w porównaniu z innymi krajami regionu. Choć napotykają na istotne wyzwania, takie jak biurokracja i regulacje, ich determinacja do inwestowania wskazuje na silną wolę przekształcania organizacji w nowoczesne i konkurencyjne przedsiębiorstwa – podsumowuje Łukasz Zalicki, Partner EY Polska, audytor konkursu EY Przedsiębiorca Roku.

O badaniu
EY Barometr Przedsiębiorczości 2025 został przeprowadzony w lutym i marcu 2025 roku w 16 krajach regionu: Bułgarii, Chorwacji, na Cyprze, w Czechach, Estonii, Grecji, na Węgrzech, Łotwie, Litwie, Malcie, w Polsce, Rumunii, Serbii, Słowacji, Słowenii i Turcji. Przebadano 1031 przedsiębiorstw, w tym 179 w Polsce.

Wśród polskich respondentów największą grupą były firmy przemysłowe i z sektorów: energetycznego, konsumenckiego oraz ochrony zdrowia. Polskie firmy wciąż są stosunkowo młode – tylko 30% istnieje ponad 20 lat. Zdecydowana większość ankietowanych przedsiębiorców albo samodzielnie stworzyła firmę, albo z partnerami. Tylko 11% respondentów odziedziczyło biznes. Ponad jedna trzecia organizacji to firmy rodzinne i większość z nich (75%) nie jest notowana na żadnej giełdzie papierów wartościowych. Prawie jedna trzecia badanych organizacji osiągała przychody poniżej 10 mln USD rocznie. Drugie tyle miało przychody sięgające 49 mln USD. Średnie zatrudnienie w 42% badanych firm wynosiło między 50 a 250 pracowników.