Świat: wydarzenia tygodnia 49/2014

Przeczytaj także: Świat: wydarzenia tygodnia 52/2014

• Obradująca w Brukseli Rada energetyczna UE-USA oświadczyła, że USA i UE chcą współpracować w sprawie sankcji wobec Rosji oraz zamierzają działać na rzecz wzmacniania bezpieczeństwa energetyczne Europy i Ukrainy. W posiedzeniu rady uczestniczyli amerykański sekretarz stanu John Kerry, minister energetyki USA Ernest Moniz, szefowa unijnej dyplomacji Federica Mogherini i wiceprzewodniczący KE ds. unii energetycznej Marosz Szefczovicz.
• Według amerykańskiego Departamentu Pracy wydajność pracy amerykańskich pracowników zatrudnionych w sektorach poza rolnictwem wzrosła w III kw. o 2,3 proc. Jednostkowe koszty pracy w III kwartale spadły 1,0 proc. licząc kw/kw.
• Według amerykańskiego Departamentu Handlu deficyt handlowy Stanów Zjednoczonych spadł w październiku do 43,4 mld USD z 43,6 mld USD miesiąc.
• Władze Chin wypowiedziały walkę z korupcją wśród urzędników i przedsiębiorców działających także poza granicami kraju. Chiny zwróciły się do Stanów Zjednoczonych o pomoc w ściganiu ponad 100 osób podejrzanych o korupcję i inne przestępstwa finansowe, a które wg Pekinu znajdują przebywających zdaniem Pekinu w USA. Nie będzie to łatwe, bo Chiny nie mają podpisanej umowy ekstradycyjnej z USA. Państwa zachodnie nie chcą podpisywać tego typu umów z Chinami ze względu na to, że - jak alarmują obrońcy człowieka - w kraju tym często za przestępstwa gospodarcze stosowane są tortury i wymierzana jest kara śmierci.
• Według Departamentu pracy wzrasta liczba miejsc pracy w amerykańskim sektorze prywatnym. Stopa bezrobocia w USA w listopadzie wyniosła 5,8 proc. a wskaźnik zatrudnienia, określający jaki odsetek ludności w wieku produkcyjnym pracuje zawodowo, wyniósł w listopadzie 62,8 proc. wobec również 62,8 proc. miesiąc wcześniej.
• Jeszcze nie jest pewne, że sukcesem zakończą się rozmowy w sprawie Transatlantyckiego Partnerstwa Handlowo-Inwestycyjnego (TTIP) między UE i USA. Od lipca 2013 r. przeprowadzono 7 rund negocjacji. Jest jednak problem, o który może rozbić się sprawna kontynuacja negocjacji. Dotyczy to ISDS w sprawie której prowadzone są konsultacje publiczne. Wszystko wskazuje na to, że stanowisko unijne będzie przedstawione jeszcze w tym roku. ISDS dotyczy ochrony inwestorów przed nadużyciami systemu czy administracji w danym kraju. Pozwala to na dochodzenie sądowne odszkodowań od rządu, jakie inwestor poniesie w związku ze zmianami w regulacjach prawnych wpływających na zmianę warunków działalności gospodarczej. Na ten zapis w traktacie TTIP naciskają Amerykanie. Przeciwko klauzuli ISDS zebrano już ponad milion podpisów.
• Mimo zastrzeżeń części krajów, kartel OPEC zdecydował o utrzymaniu wydobycia ropy na dotychczasowym poziomie 30 mln baryłek dziennie. Jest to korzystne dla krajów-konsumentów ropy i dla kierowców. Uderza to jednak w budżety producentów oraz w ich budżety (szczególnie w gospodarki Rosji i Iranu). Decyzja ta ma charakter polityczny i główną rolę odgrywa tu Arabia Saudyjska, w tej sprawie ściśle współpracująca z USA. Utrzymując na niskim poziomie ceny ropy kraje konsumenckie częściowo konsumują rezerwy finansowe, zgromadzone w poprzednim okresie wysokich cen.
• Według analityków po ułożeniu nowego gazociągu z Rosji przez Morze Czarne do Turcji rola Ukrainy jako kraju tranzytowego przy dostawach rosyjskiego gazu do Europy spadnie do zera. Ta koncepcja została zapowiedziana po zablokowaniu przez Komisję Europejską budowy gazociągu South Stream. Korzyści odniesie Turcja, a straci Południowa Europa i Bułgaria (utraci inwestycje rzędu 3 mld euro i nie powstanie 6 tys. miejsc pracy). Bułgaria utraci też status kraju tranzytowego, a obecnie przez ten kraj przepływa 18 mld metrów sześciennych gazu w kierunku Turcji, Grecji i Macedonii.
• Nie tylko Rosja, lecz także wszystkie wydobywające ropę kraje spoza OPEC (np. Meksyk) liczyły na zmniejszenie obowiązujących ten kartel kwot produkcyjnych. Tak się jednak nie stało i utrzymanie przez OPEC wielkości produkcji uderzyło w rosyjski budżet, ale też w budżety producentów ropy. Tanie paliwo odbija się także na sile ich walut. Kurs norweskiej korony wobec amerykańskiego dolara i euro spadł do najniższego poziomu od pięciu lat. Podobnie zachowuje się kanadyjski dolar. Na moskiewskiej giełdzie za jednego dolara trzeba było zapłacić prawie 54 ruble, za jedno euro – ponad 67 rubli.
• Według Departamentu Handlu zamówienia w przemyśle amerykańskim w październiku spadły o 0,7 proc. m/m (we wrześniu zamówienia spadły o 0,5 proc.).
• Prezydent Władimir Putin w ostatnim orędziu zapowiadając główne nurty działań społeczno-gospodarczych na przyszły rok obiecał biznesmenom amnestię kapitałową. Zapowiedział, że nikt, kto "zdecyduje się przenieść swoje pieniądze do Rosji, nie będzie niepokojony przez służby kontrolne i organy ścigania". Według tego oświadczenia amnestia kapitałowa mogłaby objąć tych rosyjskich biznesmenów, którzy zgromadzili swoje majątki, nie zawsze w sposób zgodny z obowiązującym prawem i wyprowadzili pieniądze z Rosji. Dotyczyć to ma także tych, którzy mają zarejestrowane firmy w rajach podatkowych.

Komentarz do wydarzeń gospodarczych

---

Henryk S. KOLKA O ŚWIATOWEJ GOSPODARCE tym razem o ROSJI

Rosja jest obecnie w trudnej sytuacji tak politycznej jak i gospodarczej. Przyczyną jest jej postawa w konflikcie ukraińskim. Jak wiadomo UE i USA nałożyły na Rosję sankcje ograniczając rosyjskim bankom i firmom państwowym z sektora naftowego i zbrojeniowego dostęp do rynków kapitałowych, zakazując eksportu broni, dostarczania zaawansowanych technologii i usług dla sektora naftowego oraz zakazując eksportu niektórych przedmiotów podwójnego zastosowania dla odbiorców wojskowych. Uzasadnione jest więc pytanie, jaka będzie rosyjska gospodarka w roku 2015 i w kolejnych latach?...

Na początek kilka uwag wstępnych

Rosja nie należy do czołówki gospodarczej świata. Można ją raczej zaliczyć do regionalnych mocarstw gospodarczych. Swoją wyjątkową pozycję w świecie opiera na sile militarnej. Jednak oceniając potencjał Rosji i jej rolę we współczesnej polityce nie można pominąć posiadania przez nią znaczących zasobów surowcowych. W stosunkach z Europą i innymi krajami Rosja od kilku dekad doskonale posługuje się bronią surowcową, a dotyczy to szczególnie surowców energetycznych...

Rosja od lat prowadzi skuteczną politykę zagraniczną. Dzięki niej jest dziś mocno osadzona w światowej polityce także przez przynależność do takich wpływowych struktur jak BRICS (Brazylia, Rosja, Indie, Chiny, RPA), czy Szanghajska Organizacja Współpracy. Teraz jest w trakcie budowy Euroazjatyckiej Wspólnoty Gospodarczej do której należy już Białoruś, Kazachstan i Rosja, a od w 2012 r. na przyjęcie do Unii czeka Kirgistan i Armenia. Przystąpienie do EWG zapowiedział Tadżykistan. Takie kraje jak Syria, Abchazja, Osetia Południowa również planują dołączyć się do tej organizacji...

Rosji nie można lekceważyć, z Rosją nie można się nie liczyć. Ale Rosja ma swoje cele i od lat prowadzi politykę te cele realizujące. W tym coraz bardziej zglobalizowanym świecie także inne światowe mocarstwa realizują swoją politykę i nie odkryję świata przypominając, że często dochodzi do kolizji ich bieżących i strategicznych interesów. Jeśli któryś z rywali popełni błąd i można go osłabić, inni to robią bez skrupułów...

Obecne sankcje Zachodu postawiły Rosję i jej gospodarkę w trudnej sytuacji, ale też przyczyniły się do stworzenia nowej sytuacji. Coraz bardziej łączą swoje siły Chiny i Rosja. Jednym z ich wspólnych celów jest zmiana istniejącego, unilateralnego układu sił w świecie, w którym przez kilka ostatnich dekad dominowały Stany Zjednoczone. Stany Zjednoczone są co prawda osłabione kryzysem i uprawianym sposobem polityki, ale nie ulega wątpliwości, że chcą utrzymać swoją pozycję.

Zastanówmy się nad najbliższą przyszłością rosyjskiej gospodarki. Duma Państwowa, izba niższa parlamentu Rosji, uchwaliła budżet na 2015 rok, określiła też podstawowe wskaźniki dla planowania gospodarczego na lata 2016-2017.

W projekcie budżetu na przyszły rok przyjęto, że:

• wzrost PKB wyniesie 1,2 proc. r/r i osiągnie wartość 1,7 bln USD
• produkcja przemysłowa wzrośnie o 1,6 proc. r/r
• realne dochody ludności - o 0,4 proc. r/r
• obroty handlu detalicznego wzrosną o 0,6 proc. r/r
• deficyt budżetowy wyniesie 0,6 proc.
• inflacja wyniesie 5-6 proc. (wobec 8 proc. w bieżącym roku)
• prognozowany kurs dolara na przyszły rok - 37,5 rubla (obecnie - 45,79 RUB).

Założono, że eksport w 2015 roku osiągnie 495 mld USD, a import - 325 mld dolarów, a nadwyżka na rachunku obrotów bieżących wyniesie 38 mld USD.

W planach budżetowych na lata 2016-2017 założono, że deficyt budżetowy będzie na poziomie 0,6 proc. PKB, przy czym:

• w 2016 roku PKB wzrośnie o 2,3 proc., inflacja ma spaść do 4-5 proc.
• w 2017 - PKB wzrośnie o 3 proc. a inflacja spadnie do 3,5-4,5 proc.

Te plany opierają się jednak na założeniu, że średnia cena ropy naftowej Urals w latach 2015-17 wyniesie ok.100 USD za baryłkę. Jak wiadomo obecnie jest ona na poziomie 77,72 USD (warto przypomnieć, że wpływy z eksportu ropy i gazu stanowią ponad połowę przychodów budżetu Rosji).

Uchwalony przez rosyjską Dumę budżet jest poddawany krytyce, także w Rosji. Jeden z rosyjskich banków państwowych prognozuje, że obecnie Rosja wchodzi w recesję, która będzie trwała ok. trzy lata. Z tych prognoz wynika, że w 2015 roku PKB Rosji spadnie o 1,3 proc, w 2016 - o 1,0 proc., w 2017 - o 0,5 proc., a dopiero w 2018 roku nastąpi ożywienie i PKB wzrośnie ona o 0,3 proc. W tych prognozach przyjęto, że średnia cena ropy Urals w latach 2015-17 nie spadnie poniżej 90 USD za baryłkę.

W kręgach bankowych najgorszy wariant rozwoju sytuacji przewiduje, że w 2015 roku cena ropy spadnie do 60 dolarów za baryłkę, a w takiej sytuacji PKB Rosji w przyszłym roku spadłby o 3,5-4,0 proc., a inflacja wyniosłaby 7,5-8 proc.

Politycy rosyjscy zakładają jednak optymistyczny wariant, że w 2015 uchylone będą sankcje przeciw Rosji i gospodarka wzrośnie o 1,0 proc., a inflacja zmaleje do 4,5-5 proc...

Henryk S. KOLKA-TUSZYŃSKI, CGKL Grupa Doradcza